hst 10 2024-2025

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Planning

• Uitleg 10.1
• Opdrachten maken en nakijken
• Uitleg 10.2 
• Opdrachten maken en nakijken

Hst 10.1 "zure, neutrale en basische oplossingen"

Par. 10.1: Leerdoelen

1. je kunt aan de hand van de pH uitleggen of een oplossing zuur, neutraal of basisch is. 
2. Je kunt uitleggen hoe je verschillende indicatoren kunt gebruiken om de zuurgraad van een oplossing te bepalen 

zuur/neutraal/base

pH 0-6: zuur

pH 6-8: neutraal (water)

pH 8-14: basisch 

pH 1 punt omlaag = 10x zo zuur

Zuren en base zijn oplossingen

• Altijd helder
• Vloeibaar

Zuren en Basen zijn oplossingen van een zuur of base in water. 

Aantonen van een zuur/base

• pH meter
• universeel indicator papier (pH papier)
• Rood en blauw lakmoes
• Indicatoren (Binas 36)

Schoonmaken

Zure schoonmaakmiddelen pH 1 - 6 -> lossen kalk op 

(b.v. Schoonmaak azijn, antikal, zoutzuur)

Basische schoonmaakmiddelen pH 8 - 14 -> lossen vet op  

(b.v. Ammonia, gootsteenontstopper, soda)

Zuren die je moet kennen:

• Zoutzuur (HCl)
• Zwavelzuur (H₂SO₄)
• Salpeterzuur (HNO₃)
• Koolzuur (H₂CO₃)
• Azijnzuur (HAc)

Base die je moet kennen

• Ammonia (NH₃ oplossing)
• Natronloog (NaOH oplossing)
• kalkwater (Ca(OH)₂ oplossing)

Zelfstandig werken

- Maak 1 t/m 8, 12, 13 en 14 blz. 14

- Kijk alles na

- Start met lezen 10.2 

Hst 10.2 "eigenschappen van zuren"

Par. 10.2: Leerdoelen

1. 4 eigenschappen van zuren beschrijven
2. 4 zuren met formule benoemen 
3. je kunt de relatie beschrijven tussen een zure oplossing, vrij bewegende H⁺ ionen en stroomgeleiding
4. Je weet welke stof er aan de negatieve elektrode ontstaat bij elektrolyse
5. Je kunt een oplosvergelijking van een zuur noteren
6. Je kunt uitleggen wat etsen is

Deze moet je kennen! Moleculaire stof of zout?

Zuren in oplossing

                                                                       Zuur en zuur opgelost in water

Andere moleculaire stoffen 

opgelost in water

Reactieschema oplossen van zuren

zuurmolecuul --> waterstof-ion(en) + zuurrest-ion

Deze oplosvergelijking moet je kunnen geven voor:

Zoutzuur, salpeterzuur, zwavelzuur, azijnzuur 

De stof die aan de negatieve elektrode ontstaat bij elektrolyse

Aan de negatieve elektrode 

ontstaat altijd H⁺ Waterstofgas

Aantonen met vlam -> blaffend geluid

Zuren en metalen

In het PO ga je ontdekken hoe zuren met metalen reageren. 

De H⁺ ionen worden omgezet in H₂ (g)

Cu (s) + 2 H⁺ (aq) -> Cu²⁺ (aq) + H₂ (g)

Eigenschappen van zuren

1. Bevat H⁺ ionen
2. Kan H⁺ionen afstaan
3. pH lager dan 7
4. Smaken zuur
5. Geleiden stroom
6. Reageren met basen en onedele metalen

Wat gebeurt er met de pH als je een zuur gaat verdunnen?

Zelfstandig werken in stilte

Maken 1 t/m 17 blz. 24

Nakijken opdrachten

Planning 

Uitleg 10.3

Opdrachten 10.3 maken

Praktische opdracht voor cijfer

hst 10.3 "de eigenschappen van basen"

Wat weet je nog van de vorige les?

Welke stof is een zuur?

1. azijn
2. soda
3. gootsteenontstopper
4. water

Met een zuur schoonmaakmiddel kan ik?

1. vet verwijderen
2. de vaat wassen
3. ramen lappen
4. kalk verwijderen

Welk van de onderstaande schoonmaakmiddelen is een zuur schoonmaakmiddel?

1. Groene zeep
2. Ammonia
3. Gootsteenontstopper
4. wc ontkalker

Welke pH hebben zuren?

1. 0-7
2. 7
3. 7-14

Zuren zijn

1. metalen
2. moleculaire stoffen
3. zouten

Wat is de zuurgraad (pH) van water

1. 0
2. 7
3. 10
4. 14

Leerdoelen

• Je kunt 4 algemene eigenschappen van basische oplossingen benoemen.
• Je kunt uitleggen hoe de concentratie van een basische oplossing de hoogte van de pH beïnvloedt
• Je kunt 4 basen benoemen met formule
• Je  kunt het verschil uitleggen tussen ammonia en ammoniak

Een base kan H+ ionen opnemen

Zuren staan H⁺ ionen af

3 basische zouten en 1 molecuul blz. 31

3 bekende basische oplossingen binas 

natronloog:  NaOH (s) --> Na+ (aq) + OH- (aq)

kalkwater:  Ca(OH)₂ (s) -->  Ca²⁺ (aq) + 2 OH^- (aq)

^{ammonia: NH}₃ ^(aq)

Eigenschappen van basen

• Smaken zeep-achtig
  
• Voelen glibberig aan
  
• Hebben een hogere pH dan 7
  
• Sommige basen zijn heel schadelijk voor je (corrosief en irriterend)
  
• Worden gebruikt om vetten te verwijderen
  
• Kunnen een H+ opnemen
  

Schrijf de oplosvergelijking van natriumhydroxide (s) naar natronloog

Schrijf de oplosvergelijking van calciumhydroxide (s) naar kalkwater

Zelfstandig werken

Opdrachten maken: 10.3: 1 t/m 11 en 14

Nakijken opdrachten

Praktische opdracht voor cijfer individueel

Planning

Check begrippen 

Uitleg Par. 10.4

Opdrachten maken

Opdrachten nakijken

Praktische opdracht 2 uitvoeren

Wat is een eigenschap van een base?

Wat is een eigenschap van een zuur?

Hoe heet het ion dat overblijft als alle H+ is afgestaan?

Het zuurrestion is altijd ...

1. positief geladen
2. negatief geladen

§10.4 Zuur-basereacties

Kun je de leerdoelen uitleggen? 

Dan ben je goed voorbereid voor de toets :) 

Neutraliseren

Zure oplossing: H⁺ (aq)

Basische oplossing: OH^– (aq)

Deze kunnen reageren:

H⁺ (aq) + OH^– (aq) → H₂O (l)

Zuur-base-reactie

Altijd een reactie van H⁺ met een base

Je moet de reacties kennen met de 4 bekendste basen

zuur-basereacties

Vb 1: zoutzuur en natronloog

• Namen en formules:       zoutzuur: H⁺ (aq) + Cl^– (aq                                                                          natronloog: Na⁺ (aq) + OH^– (aq)

1. Wat is het zuur deeltje?                     
2. Wat is het base deeltje?
3. Schrijf de zuur-base-reactie op
   
4. Tribune ionen?

Vb2: salpeterzuur en magnesiumoxide

• Namen en formules: salpeterzuur: H⁺ (aq) + NO₃^– (aq) 

                                                   magnesiumoxide: MgO (s)  

1. Wat is het zuurdeeltje? 
2. Wat is het basedeeltje?
3. Schrijf de zuur-base-reactie       
4.  Wat zijn de tribune ionen?                                                                                                

Waar zou je zuurbase-reacties voor kunnen gebruiken?

Zure groenten kunnen aluminium aantasten (rabarber: oxaalzuur)

Zure grond kun je minder zuur maken met kalk

In een zwembad moet de pH tussen de 7,2 en 7,6 liggen

Kalkaanslag kun je verwijderen d.m.v. een zuurbasereactie

Deze les:

• Een zuurbase-reactie is een reactie tussen H⁺ en een base
• In de praktijk kun je hiermee de pH veranderen en kalkaanslag verwijderen
• Ken deze vier reacties

Aan de slag

Maak de opdrachten 4.4. 1 t/m 11

Kijk opdrachten na

Ga aan de slag met de praktische opdracht 

Ga je herkansen -> schrijf je naam op mijn blaadje

Planning

Uitleg Par. 10.5

Opdrachten maken

Opdrachten nakijken

Praktische opdracht 2 en eventueel 3 uitvoeren

10.5 Titraties

10.5 Titraties

Titratie: bepalen hoeveel zuur of base in een oplossing                                      aanwezig is.

Indicator: binas tabel, geeft het eindpunt aan van de neutralisatie, alle H+ ionen hebben met een base deeltje  gereageerd

Omslagpunt: als de kleur veranderd

Welke indicatoren zijn geschikt? 

Blz. 57 

Aan de slag 

Maak par. 10.5 opdracht 1 t/m 8

Kijk de opdrachten na 

Werk aan de praktische opdracht