Examenvoorbereiding lezen/luisteren 3F

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Lezen/Luisteren 3F

voorbereiding CE Nederlands 3F

Inhoud

- Theorie lesstof

                   - Onderwerp en hoofdgedachte

                    - Soorten vragen

                    - Tekstverbanden

                    - Tekstsoorten en doelen

                    - Hoofdzaken en bijzaken

 - Informatie over het examen

- Tips

Lesdoelen

• Je hebt inzicht in welke type vragen voorkomen in het examen en je geeft voorbeelden hierbij.
• Je kunt minimaal twee tekstsoorten en -doelen benoemen.
• Je kunt minimaal twee teksverbanden benoemen en de bijbehorende signaalwoorden.
• Je kunt hoofd- en bijzaken onderscheiden van elkaar.
• Je weet hoe je een lees- en luistertekst moet aanpakken om tot een beter tekstbegrip te komen.
• Je neemt de tips tot je en beslist zelf of en in hoeverre je er gebruik van maakt.
• Je maakt minimaal een lees- en een luistertekst uit een oefenexamen.

Onderwerp

Wanneer je op een nieuwssite als bijvoorbeeld NU.nl kijkt, lees je vast niet ieder bericht.

Waar kijk je naar om te bepalen of je een artikel wel of niet leest?

Titel

Afbeelding

Inleiding

Alinea

Bijschrift

Tussenkop

Bron

Onderwerp

- Lees de tekst oriënterend, kijk naar het tekstgeraamte zoals
in de vorige dia

- De titel hoeft niet altijd het onderwerp te zijn;
denk aan clickbait

- Het onderwerp is altijd kort:
één of een paar woorden!

Wat is het onderwerp?

Dode walvis in haven Terneuzen kwam door aanvaring met schip om het leven

De dode gewone vinvis die dinsdag op de boeg van een schip in de haven van Terneuzen werd ontdekt, leefde waarschijnlijk nog toen het dier werd aangevaren. Dat concludeert de Universiteit Utrecht, die onderzoek deed naar de doodsoorzaak.

Wat is het onderwerp?
Brandweer redt vrouw die huissleutels was vergeten en op dak was geklommen

De brandweer heeft woensdagavond een jonge vrouw van haar eigen dak in het Brabantse dorp Haaren gered. De vrouw durfde niet meer naar beneden na een vergeefse poging via het dakraam haar huis te betreden omdat ze haar huissleutels was vergeten.

Hoofdgedachte

In het examen wordt ook vaak gevraagd naar de hoofdgedachte. 

Wat is de hoofdgedachte en hoe bepaal je die?

De hoofdgedachte vertelt in één zin waar de tekst of het fragment over gaat en geeft iets meer informatie dan alleen het onderwerp.

 

Bepaal eerst het onderwerp. Beschrijf in één zin waar de tekst of het fragment over gaat en gebruik het onderwerp in deze zin. Vaak geeft de hoofdgedachte meer informatie over het onderwerp en soms wordt deze letterlijk genoemd in de inleiding of het slot.

Voorbeeld verschil hoofdgedachte en onderwerp

Tekst van de tandarts:

Onderwerp: Frisdrank

Hoofdgedachte: Frisdrank is slecht voor je tanden.

Tekst van de café-eigenaar:

Onderwerp: Frisdrank

Hoofdgedachte: Frisdrank is lekker en verfrissend. 

Waar gaat een artikel met deze afbeelding
volgens jou over?

Iets meer informatie

De titel van de tekst is: Jezelf ontwikkelen op de werkvloer wordt steeds belangrijker

Waar gaat een artikel met deze afbeelding
en de genoemde titel nu volgens jou over?

Nog iets meer informatie

Titel: Jezelf ontwikkelen op de werkvloer wordt steeds belangrijker

Tussenkopjes:

‘Waarom werken we zo hard?’

‘Toename stress’

‘Waardering werk’

‘Ontspanning’

Waar gaat een artikel met deze afbeelding,
de genoemde titel en de genoemde tussen-
kopjes nu volgens jou over?

Soorten vragen

- begripsvragen 

- interpretatievragen 

- evaluatievragen

- samenvattingsvragen

- opzoekvragen

- inhoudsvragen

Waar gaan begripsvragen over?
* meerdere antwoorden mogelijk

1. hoofdgedachte/onderwerp
2. oorzaak-gevolg/ middel-doel
3. hoofd-/bijzaken
4. drogreden/argument

Begripsvraag

Een voorbeeld van een begripsvraag kan zijn:

Welke van de onderstaande zinnen vat de tekst het best samen?

Deze vragen gaan over de inhoud van de tekst.
Daarmee kijken ze of je de inhoud van de tekst begrepen hebt.

Het onderwerp van een tekst....

De hoofdgedachte van een tekst....

is waar de tekst over gaat

is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp duidelijk wil maken

vind je in de titel en/of de inleiding

vind je in de titel, de inleiding, de kern en/of het slot

bestaat uit een of enkele woorden

bestaat uit een hele zin

Onderwerp en hoofdgedachte zijn al behandeld bij bouwsteen 2. Deze sleepvraag even als opfrisser.

Soorten vragen

- begripsvragen 

- interpretatievragen 

- evaluatievragen

- samenvattingsvragen

- opzoekvragen

- inhoudsvragen

Interpretatievragen kun je letterlijk uit de tekst halen.

1. waar
2. niet waar

Interpretatievraag

Een voorbeeld van een interpretatievraag is:

Wat is het doel van de schrijver?

Maar ook:
Hoe reageert de vrouw op de vraag van de interviewer?
(Verbaasd, boos, sceptisch)

Soorten vragen

- begripsvragen 

- interpretatievragen 

- evaluatievragen

- samenvattingsvragen

- opzoekvragen

- inhoudsvragen

Evaluatievragen

Voorbeelden van evaluatievragen zijn:

Wat is het verband tussen alinea 3 en 4?

Maar ook:
Van welke drogreden is sprake bij het argument [...] in alinea 4?

Welke antwoorden horen bij evaluatievragen?

1. doel schrijver
2. conclusie
3. kwaliteit van de argumenten
4. tekstverbanden

opvatting auteur + conclusie  = interpretatie

Wat is een tekstverband?

1. Het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd.
2. Het belangrijkste in een alinea.
3. De samenhang tussen woorden, zinnen of alinea's.

 Wat is een voorbeeld van een  

 tekstverband?

1. opsomming
2. tegenstelling
3. reden
4. oorzaak-gevolg

Tekstverbanden en signaalwoorden

oorzaak-gevolg

middel-doel

reden

tegen-stelling

voorbeeld

doordat

want

Zo

daarmee

namelijk

echter

zodat

om te...

bijvoorbeeld

[2] Het aantal fietsen blijft groeien – Nederland telde er in 2009 al 18 miljoen – en daarmee dreigt het ‘paard van de democratie’,  zoals de fiets wel genoemd wordt, aan zijn eigen succes ten onder te gaan: wegen raken ermee verstopt en parkeerplaatsen lijken er nooit genoeg. Ondanks miljoeneninvesteringen zal het tekort aan fietsparkeerplekken bij stations de komende tien jaar verdubbelen tot tweehonderdduizend. Een ‘fietsinfarct’ dreigt. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Hebben beleidsmakers en belangengroepen al die jaren zitten slapen? 

Sleep de tekstverbanden naar het juiste signaalwoord.

opsommend

voorbeeld

tegenstellend

Soorten vragen

- begripsvragen 

- interpretatievragen 

- evaluatievragen

- samenvattingsvragen

- opzoekvragen

- inhoudsvragen

Samenvattingsvragen moeten altijd in eigen woorden worden geformuleerd.

1. waar
2. niet waar

Meestal wel, maar dan staat dat duidelijk aangegeven. 

Tekstsoorten en tekstdoelen

Probeer twee tekstsoorten te noemen en bijbehorende tekstdoelen

Tekstsoorten en -doelen

- Informatieve teksten - Informeren

- Instructieve teksten - Instrueren

- Betogende teksten - Overtuigen

- Activerende teksten - Overtuigen en activeren

Informatieve tekst

betogende tekst

vooral feiten

brochure

overtuigen

informeren

vooral mening

standpunt onderbouwen

Hoofdzaken en bijzaken

hoofdzaken

bijzaken

hoofdgedachte

onderwerp

extra uitleg

illustraties

centrum mindmap

kernwoorden

foto's

Hoofdzaken
(Kernzinnen, feiten) 

Wie
Wat 
Waarom
Wanneer 
Waar

Hoe? 

Niet alle informatie in teksten is even belangrijk. Informatie die echt belangrijk is voor het tekstdoel, noem je hoofdzaken.

Bijzaken

Voorbeelden
Extra uitleg
Afbeeldingen 
Vragen
Details
Meningen 

Let op! Bij betogende teksten horen meningen wél in de samenvatting

Welk van de volgende teksten zijn hoofdzaken en welke zijn bijzaken?

Hoofdzaken

Bijzaken

Methode is ontwikkeld door studenten van de universiteit van Berkeley

Onderzoekers hebben een methode gevonden om commando's voor slimme speakers te maken.

De methode van de onderzoekers misbruikt de manier waarop computers spraakcommando's herkennen.

Het afspelen van zo'n video kan ervoor zorgen dat een slimme speaker sloten openmaakt, producten bestelt of geld overmaakt.

De homepad is volgens Apple al beschermd.

Hoe pak je een tekst aan + tips

Hoe pak jij een tekst aan?

Ik lees de vraag en ga dan pas de tekst lezen/beluisteren

Ik lees eerst de hele tekst en beantwoord dan pas de vragen

Ik lees globaal de tekst en ga dan naar de vragen

Anders

Kies de juiste volgorde 

Dit is een voorbeeldmanier van hoe je een examentekst kunt aanpakken

1

2

3

4

5

6

7

Lees gevraagde tekstgedeelte goed door.

Formuleer voor jezelf het antwoord.

Geen keuze? 

Lees tekstgedeelte nog eens. 

Streep foute antwoorden weg.

Lees intensief

Vul het antwoord in. 

Lees globaal

Lees de antwoordmogelijk-heden.

Vergelijk met jouw antwoord.

Lees de vragen (nog niet de antwoorden)

Heb voor jezelf duidelijk waar de tekst over gaat en wat het doel van de tekst is. 

Kies de juiste leesstrategie

Globaal

Gericht/

zoekend

Intensief

Verkennend / oriënterend

Bruikbaar voor mijn verslag?

Wat is de bron?

Hoofdzaken & bijzaken  onderscheiden

Onderwerp tekst bepalen

Specifiek antwoord op een vraag

Keuze telefoon, je wilt er één met de beste opslagcapaciteiten

Leren voor een toets

Alles willen begrijpen

Tips

• allemaal meerkeuzevragen
  
• lees de vraag en alle antwoordopties voordat je iets invult
• bedenk welke antwoorden zeker fout zijn
• controleer of je alle vragen beantwoord hebt

• Door eerst de vraag en antwoordmogelijkheden te lezen, weet je wat de mogelijkheden zijn. Zo kun je gericht lezen/luisteren en lees/hoor je het juiste antwoord sneller. 
• Als je denkt het antwoord te weten zonder de tekst te lezen, toch vraag en tekst lezen! Ook als je denkt het juiste antwoord te hebben gevonden, de andere antwoorden nog nalezen. 

Tips

•  Zoek naar synoniemen
•  Goed lezen
•  Kritisch zijn in het vergelijken van de antwoorden met de (gesproken) tekst.
  
• Kijk ook goed naar wat er wordt gevraagd
  - Onderwerp is wat anders dan de aanleiding

• Door eerst de vraag en antwoordmogelijkheden te lezen, weet je wat de mogelijkheden zijn. Zo kun je gericht lezen/luisteren en lees/hoor je het juiste antwoord sneller. 
• Als je denkt het antwoord te weten zonder de tekst te lezen, toch vraag en tekst lezen! Ook als je denkt het juiste antwoord te hebben gevonden, de andere antwoorden nog nalezen. 

Heb je nog een vraag over het examen?

Lesdoelen

• Je hebt inzicht in welke type vragen voorkomen in het examen en je geeft voorbeelden hierbij.
• Je kunt minimaal twee tekstsoorten en -doelen benoemen.
• Je kunt minimaal twee teksverbanden benoemen en de bijbehorende signaalwoorden.
• Je kunt hoofd- en bijzaken onderscheiden van elkaar.
• Je weet hoe je een lees- en luistertekst moet aanpakken om tot een beter tekstbegrip te komen.
• Je neemt de tips tot je en beslist zelf of en in hoeverre je er gebruik van maakt.
• Je maakt minimaal een lees- en een luistertekst uit een oefenexamen.

Ik voel me goed voorbereid op het examen

😒🙁😐🙂😃