Tijdvak 5-7

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Tijdvak 5-7

Een conclusie:

De Europese overzeese expansie draagt bij aan het veranderende

mens- en wereldbeeld van de renaissance.

Geef aan:
1. welk motief voor de overzeese expansie je kunt afleiden uit de
voorwerpen die uit Amerika zijn meegenomen, en
2. op welke wijze de expansie bijdraagt aan het veranderende mens- en
wereldbeeld, waarbij je je antwoord ondersteunt met een verwijzing
naar de bron.

Gebruik bron 2.

De Champlain publiceert het boek Reizen kort na zijn benoeming als

vicegouverneur van de Franse kolonie in Amerika

De Champlain publiceert het boek Reizen kort na zijn benoeming als
vicegouverneur van de Franse kolonie in Amerika
Toon aan, telkens met een verwijzing naar de prent, dat De Champlain:
1. zijn benoeming als vicegouverneur rechtvaardigt, en
2. de waarschuwing geeft dat de Franse belangen in Amerika gevaar
lopen.

In 1594 gaf generaal Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg aan de

opperbevelhebber van het leger van de Republiek het advies om ‘de

contramars’ in te voeren. Dit was een methode waardoor soldaten sneller

klaarstonden voor de aanval. Willem Lodewijk had over de contramars

gelezen in het boek Tactische theorie van de Griekse schrijver Aelianus

uit de tweede eeuw. 

Geef een politiek-militaire en een culturele verklaring voor het advies van
Willem Lodewijk om de contramars in te voeren, waarbij je telkens het
kenmerkende aspect uit de zestiende eeuw noemt dat hierbij past.
Let op: je mag een kenmerkend aspect maar één keer gebruiken.

Twee gegevens over Rachel Ruysch (1664-1750):
1 Rachel bestudeerde inheemse bloemen om ze na te tekenen en op te
nemen in een verzameling.
2 Rachel werd beroemd in de Republiek vanwege haar geschilderde
bloemstillevens, die populair waren bij Amsterdamse regenten.
Noem bij elk gegeven een ander kenmerkend aspect uit de zeventiende
eeuw dat hierbij past.
Let op: je mag een kenmerkend aspect maar één keer gebruiken.

Twee conclusies:
1 Het verbod op dit huwelijk past bij de samenleving tijdens het ancien
régime.
2 Anne Marie Louise van Orléans wil met deze beschrijving van de
gebeurtenis haar status aan het hof benadrukken.
Leg beide conclusies uit met telkens een verschillende verwijzing naar de
bron

Een gegeven:
In 1763 bepaalde de Britse koning George III dat trouwe officieren en
soldaten uit zijn leger in nieuw veroverd gebied in Noord-Amerika grond
kregen. De voorwaarde was dat ze deze grond in gebruik moesten nemen
als landbouwgrond.
Geef met telkens een andere verwijzing naar het gegeven aan welk
politiek en welk economisch doel George III wilde bereiken.

1 Abigail Adams gebruikt in haar oproep een argument waarmee de
Amerikaanse opstandelingen hun strijd rechtvaardigen.
2 Abigail Adams gaat bij haar oproep om vrouwenrechten niet uit van
het verlichte ideaal van natuurlijke rechten.
Ondersteun de beweringen door: 1. aan te geven welk argument van de Amerikaanse opstandelingen
Abigail Adams gebruikt, en 2. uit te leggen dat Abigail Adams in haar oproep niet uitgaat van
natuurlijke rechten.

Gebruik bron 5.
De voordelen van het Grand Trunk Canal die Pennant beschrijft maken
de verdere industrialisering van Groot-Brittannië mogelijk.
Geef aan voor twee voordelen die Pennant beschrijft, op welke wijze die
de verdere industrialisering van Groot-Brittannië mogelijk maken.

Gebruik bron 6.
Tipoe laat het kunstwerk in zijn paleis in India tentoonstellen. Nadat Britse
soldaten het paleis hebben veroverd, wordt het kunstwerk naar
Groot-Brittannië gebracht en tentoongesteld in het museum van de
East India Company in Londen.
Tipoe en de East India Company willen elk met het tentoonstellen van het
kunstwerk een boodschap overbrengen over het Britse imperialisme.
Leg voor beide apart uit welke boodschap dat is

Gebruik bron 7.
In 1803 vindt in Groot-Brittannië een debat plaats over het afschaffen van
de slavenhandel. Lady Nugent reageert op dit debat.
Leg uit dat het eenzijdige beeld dat Lady Nugent weergeeft van de
slavernij in Jamaica past bij haar positie.

Gebruik bron 7 opnieuw.
Stel: je doet onderzoek naar het superioriteitsgevoel onder Britse
kolonisten.
Leg uit welke redenering van Lady Nugent je kunt gebruiken voor je
onderzoek.

In 1828 publiceerde een Britse krant De herinneringen van Robert

Blincoe: een zevenjarige weesjongen die vanuit het werkhuis in Londen

naar een spinnerij werd gestuurd, waar hij alle ellende van het leven daar

heeft moeten doorstaan. 

Dit verhaal, dat was gebaseerd op ware gebeurtenissen, werd later
opnieuw uitgegeven. Daarmee wilden uitgevers de aanname van een wet
door het Britse parlement bevorderen.
Noem deze wet uit 1833 en leg uit op welke wijze de heruitgave van het
levensverhaal van Blincoe de aanname van juist deze wet kon
bevorderen.

In 1840 mochten bij een anti-slavernijconventie Amerikaanse vrouwelijke
abolitionisten niet deelnemen aan debatten en niet meestemmen over
besluiten. Ze mochten wel toekijken vanaf het balkon. Het nieuws over het
weigeren van de vrouwen kreeg veel media-aandacht.
Leg uit dat deze gebeurtenis de groei van de Amerikaanse
vrouwenkiesrechtbeweging bevorderde.

In Engeland en Frankrijk bestond de gewoonte dat de koning op bepaalde

feestdagen de lijders aan scrofulose (een ontsteking in de hals) aanraakte

om hen te genezen. In de Encyclopédie die in 1755 is uitgegeven stond

hierover: "Als de hemel een dergelijke macht aan koningen zou hebben

verleend, dan zou men verwachten dat dit voor iedereen zichtbaar was en

dat de genezing toch op zijn minst af en toe meteen na de aanraking

optrad." 

Licht dit toe door:
1. aan te tonen op welke wijze deze beschrijving het absolutisme
bekritiseerde, en
2. uit te leggen dat de redenering in de Encyclopédie paste bij het
rationalisme.