1B HH WS lw-zn-bn-vz

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Grammatica woordsoorten

werkwoorden

zelfstandig naamwoorden

bijvoeglijke naamwoorden

lidwoorden

voorzetsels

Werkwoorden:

-Zijn dingen die je kunt doen: lopen, fietsen, bakken

-Er gebeurt iets: Het sneeuwt buiten (SNEEUWEN)

-Iemand IS iets: Piet is bakker (van het werkwoord ZIJN)

-Werkwoorden kunnen veranderen en geven de tijd aan: 

   Ik loop naar school, ik liep naar school

-In één zin kunnen meerdere werkwoorden staan:

De docent heeft een iedereen een proefwerk laten maken.

Werkwoorden

Werkwoord:  

• doet iets
  
• moet veranderen en geeft de tijd aan
• zelfstandige werkwoorden -> zeggen wat er gebeurt
  
• hulpwerkwoorden -> hebben, zijn, zullen. 
  

Het zelfstandig naamwoord

Voor een zelfstandig naamwoord kun je een lidwoord zetten.

Voorbeelden:

de tafel, de auto, het meisje, een hond

Kenmerken zelfstandig naamwoord 

- zijn MeDiPlaDiNaBe woorden: woorden voor Mensen-Dieren-Planten-Dingen-Namen-Begrippen

- meervoud

- verkleinwoordje

- lidwoord

Lidwoorden

We hebben in het Nederlands 3 lidwoorden:

de (bepaald)

het (bepaald)

een (onbepaald) 

Lidwoorden

• als HET voor een werkwoord staat is het  geen lidwoord
  Het regent vandaag
  ('loos onderwerp')
  
  
• één is geen lidwoord!

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

Vertelt meer over een zelfstandig naamwoord (znw)

Kan voor of achter het znw staan

- het spannende boek

- een spannend boek'

- het boek is spannend

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

'Trappen van vergelijking'

- groen, groener, groenst

- groot, groter, grootst

- klein, kleiner, kleinst

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

Bij 'de'-woorden krijgt het bijvoeglijk naamwoord een 'e', 

bij 'het'-woorden alleen als er ook een blw voorstaat.

- het spannende boek

- een spannend boek

- de mooie kast

- een mooie kast

STOFFELIJK

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

Geeft aan van welk materiaal iets gemaakt is
- het gouden horloge

- een papieren tas

de zijden bloemen

- de houten tafel

STOFFELIJK

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

- Schrijf je meestal met 'en' op het eind

(gouden papieren  zijden,  houten)

maar niet bij moderne materialen

(de plastic tas, het nylon visdraad)

Een voorzetsel kan 

- een plaats aangeven (op, onder, boven)

- een tijd aangeven (na, tijdens, in de pauze)

- een reden of oorzaak aangeven (door, vanwege)

Voorzetsels

in, onder, voor, aan, van, boven, onder, op, uit, naast

Tijdens, gedurende, in, na, bij...

Vaste voorzetsels

• Bij sommige werkwoorden hoort een voorzetsel dat je niet kunt vervangen door een ander voorzetsel. Het voorzetsel heeft dan geen letterlijke betekenis. Dit noemen we een vast voorzetsel. Bijvoorbeeld:
  

– houden van: Tanja houdt van zwemmen.

– besteden aan: Bernard wil niet te veel tijd besteden aan zijn outfit.

- wachten op: Karin wacht op de bus.

Quiz

Kies de juiste woordsoort.

Je moet ook nooit cola drinken bij de computer.

1. Zelfstandig naamwoord (zn)
2. Voorzetsel (vz)
3. Bijvoeglijk naamwoord (bn)
4. Lidwoord (lw)

Kies de juiste woordsoort.

Gelukkig mag ik straks weer naar huis.  

1. Lidwoord (lw)
2. Zelfstandig naamwoord (zn)
3. Bijvoeglijk naamwoord (bn)
4. Voorzetsel (vz)

Kies de juiste woordsoort.

Ik fiets nog snel even naar de winkel.

1. Bepaald lidwoord (blw)
2. Onbepaald lidwoord (olw)

Waar zegt het bijvoeglijk naamwoord iets over?

1. Zelfstandig naamwoord
2. Bijwoord
3. Werkwoord
4. Bijvoeglijk naamwoord

SLEEP DE WOORDSOORTEN NAAR DE GOEDE PLEK

De ouders van Bilal zijn erg aardige en behulpzame mensen.

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

werkwoord

lidwoord

ouders

de

aardige

mensen

Bilal

zijn

behulpzame

Noteer de bijvoeglijk naamwoorden
Ons nieuwe huis is mooi en groot.

Ik zoek de betekenis van het woord straks even op. 

1. Werkwoord
2. Zelfstandig naamwoord
3. Bijvoeglijke naamwoord
4. Lidwoord

Hoeveel zelfstandig naamwoorden (zn) staan er in onderstaande zin?
Jip en Janneke hebben een hond die Takkie heet.

Welke voorzetsels staan er in de onderstaande zin?
Na de gymles op school gaan de leerlingen naar huis.

Kies de juiste woordsoort.

Vanochtend heb ik één boterham gegeten.

1. Bepaald lidwoord (blw)
2. Onbepaald lidwoord (olw)
3. Geen lidwoord

Ik heb hele goede cijfers op mijn rapport!  

1. Bepaald lidwoord (blw)
2. Voorzetsel (vz)
3. Zelfstandig naamwoord (zn)
4. Onbepaald lidwoord (olw)

Kies het juiste voorzetsel
'Denken _____'?

1. om
2. aan
3. met
4. op

Kies het juiste voorzetsel
'Kritiek hebben _____'?

1. met
2. voor
3. om
4. op

Kies het juiste voorzetsel
'Verlangen _____'?

1. naar
2. om
3. op
4. aan

Kies het juiste voorzetsel
'Opzien _____'?

1. naar
2. op
3. aan
4. tegen

Kies het juiste voorzetsel
'Hopen _____'?

1. om
2. aan
3. met
4. op

Kies het juiste voorzetsel
'Rekenen _____'?

1. over
2. om
3. op
4. naar

Kies het juiste voorzetsel
'Grenzen _____'?

1. naar
2. op
3. aan
4. tegen

Kies het juiste voorzetsel
'Zich verbazen _____'?

1. over
2. om
3. op
4. naar

Hoeveel lidwoorden staan er in de zin?
De jongens kochten allemaal één ijsje.

Hoeveel zelfstandig naamwoorden (zn) staan er in onderstaande zin?
In augustus gaan mijn oom en tante altijd naar Spanje.

Hoeveel voorzetsels staan er in onderstaande zin?
Voordat de toets begint, moet je je tas in je kluisje leggen.

Hoeveel bijvoeglijk naamwoorden staan er in onderstaande zin?
Het grote lokaal was heel koud.

De woordsoorten ken ik...

1. nog lang niet
2. een beetje
3. wel aardig
4. goed!

Aan de slag!

Oefentoets maken!