paragraaf 1.4: Natuurlijke hulpbronnen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Lesdoelen:

• Je weet welke natuurlijke hulpbronnen heeft Brazilië en hoe deze zijn ontstaan.
• Om dit leerdoel te bereiken:
• Kun je uitleggen wat het verschil is tussen gesteente, delfstoffen, ertsen en fossiele brandstoffen. 

• Je kunt uitleggen hoe ijzererts, bauxiet, aardolie, aardgas en steenkool zijn gevormd. 
  
• Je kunt de relatie leggen tussen de spreiding van reliëfgebieden (in Brazilië) en het voorkomen van natuurlijke hulpbronnen
  

Waar komen delfstoffen voor?

-te verklaren vanuit ontstaanswijze

• ertsen komen voor in stollingsgesteente
• bouwmaterialen komen voor bij vindplaatsen van zand, grind en klei

Delfstoffen-

winning

Delfstoffen worden gebruikt als grondstof, bouwstof en brandstof.

Ze komen voor in vaste-vloeibare- en gasvorm

de bekendste delfstoffen zijn: ertsen, fossiele brandstoffen, zouten, water, maar ook zand.

Of een delfstof economisch 'nuttig' gewonnen kan wordt bepaald door de: concentratie, technische winbaarheid, geografische ligging en politieke en economische situatie

Wat zijn ertsen?

Dit zijn de mineralen waarin een metaal zit en waaruit op economische wijze een grondstof kan worden gewonnen.

Dus....alle ertsen zijn mineralen, maar niet alle mineralen zijn ertsen.

Erts is metaalhoudend gesteente, natuurlijke hulpbron wordt uit de natuur gehaald, is niet persé  gesteente of delfstof.

Opgave 6 Geologie ijzererts

Fase 1:

 A: Zuurstofarm zeewater met opgeloste ijzerdeeltjes

B: de ijzerdeeltjs bezinken (neerslag ijzerdeeltjes)

Fase 2:

C: afwisseling van ijzerrijke en ijzerarme deeltjes (op continent)

D: sedimentatie dikke pakketten sediment (zand en klei)

Fase 3

E: opheffing en  metamorfose van de ijzerhoudende en ijzerame gesteentelagen

Fase 4:

F: erosie van bovenliggende lagen (eerder gevormde ijzererst komt aan de oppervlakte te liggen.

In wat voor soort gebieden vind je ertsen?

Op welke locatie(s) in Nederland kun je veel bouwmaterialen vinden?

1. In de Randstad
2. Op de Veluwe
3. In het rivierengebied
4. In Zeeland

Hout

IJzer

Aluminium

Goud

Indium

Lithium  

Steenkool

Aardolie

Aardgas

Keukenzout

Grind

Kalksteen

Metalen

Fossiele brandstoffen

Natuurlijke hulpbron/delfstof

opgave 7 Olievorming

A= ?, B=?, C=spreidingszone

Bekijk de figuur.
C= spreidingszone

Wat stelt de letter A en de letter B voor?

1. A = Europa, B= Noord-Afrika
2. A= Brazilië, B= Angola
3. A=Chili, B=Brazilië
4. B=Brazilië, A = Angola

opgave 7 Olievorming

D= organisch materiaal (plankton in zee)

F=poreus gesteente (bijv. kalk of zand)

G= afdekkende laag (bijv. klei of zout)

H= jong sediment afkomstig van het land (zand en grind, klei)

Oliewinning voor de kust van Brazilië is duur omdat de olie zich op grote diepte bevindt.

Bauxiet 

Aluminium

Welke kenmerken herken je in bauxiet?

Welk type gesteente past daarbij?

1. rode kleur stollingsgesteente
2. Fossielen Metmorf gesteente
3. rode kleur metamorf gesteente
4. fossielen sedimentsgesteente

Bauxiet

hoge temperatuur in combinatie met veel neerslag

Welke vorm van verwering speelt een grote rol bij de vorming van Bauxiet?

1. chemische verwering
2. mechanische verwering
3. fysische verwering
4. eroderende verwering

Door regenwater dat infiltreert lossen mineralen op.

Mineralen worden door uitspoeling dieper in de bodem afgezet.

Concentraties van ijzer of aluminiumkomen door de inspoeling dieper in de bodem terecht.

Bodemprofielen

Lagen (horizonten)

• Humus (laag van plantenresten)
• Uitspoelingshorizont
• Inspoelingshorizont
• Moedermateriaal (materiaal waar bodem uit bestaat)
• tijd
• latosol/lateriet

Erstsen, gesteente en delfstoffen komen aan de oppervlakte door opheffing, vaak in combinatie met verwering en erosie.