Tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3,4

Welkom K4

Programma:

• 10 minuten - Stillezen
• 10 minuten – Instructie signaalwoorden en tekstverbanden
• 20 minuten – zelfstandig werken aan de opdrachten 
• 5 minuten – les afsluiten. 

Tekststructuur

Een tekst heeft een structuur: opbouw.  

Denk aan een kastanjeboom:

• Stam: tekst
• Dikke takken: Alinea's
• Dunne takken: zinnen
• Bladeren: woorden
• Kastanjes: letters 

Met dezelfde woorden verschillende zinnen:

Gemene/bedriegt/die/man/klant/deze/rekent/ niet/elke/goed

1. Deze gemene man bedriegt elke klant die niet goed rekent.
2. Deze gemene klant bedriegt elke man die niet goed rekent.

De volgorde waarin die woorden staan, bepaalt de betekenis van de zin. 

Verbanden 

Tussen woorden, zinnen en alinea's bestaan bepaalde verbanden die ervoor zorgen dat een tekst betekenis krijgt. Dit noemen we: TEKSTVERBANDEN. 

• Opsommend tekstverband 
• Tegenstellend tekstverband
• Voorbeeldgevend of uitleggend tekstverband
• Samenvattend tekstverband
• Concluderend tekstverband
• Redengevend tekstverband
• Oorzaak en gevolg tekstverband. 

Wanneer welk tekstverband?

Je kan tekstverbanden herkennen aan signaalwoorden. Dit zijn woorden die een bepaald signaal afgeven: er wordt dus een verband aangegeven. 

Voorbeeld:

Opsommend tekstverband: om te beginnen, vervolgens, daarna.

Om te beginnen - nog - toch - vervolgens - en alsof dat niet genoeg was - dus 

Er zijn daar rare dingen gebeurd. Er was niemand thuis. Ze hadden gezegd dat ze ons persoonlijk zouden verwelkomen. We hoorden voortdurend stemmen op de zolder. Er ontstond spontaan brand in de keuken. De volgende ochtend lag er een dode kat op de drempel van de voordeur. Ik ga daar nooit meer naar binnen. 

Voorbeeld: (zoek de signaalwoorden)

Er zijn daar rare dingen gebeurd. Om te beginnen was er niemand thuis. Ze hadden nog gezegd dat ze ons persoonlijk zouden verwelkomen. Toch hoorden we voortdurend stemmen op de zolder. Vervolgens ontstond er spontaan brand in de keuken. En alsof dat niet genoeg was lag er de volgende ochtend een dode kat op de drempel van de voordeur. Ik ga daar dus nooit meer naar binnen. 

..... moet je de opdracht goed lezen. ........ mag je vragen stellen.

Welke signaalwoorden kan je hier toevoegen en welk tekstverband hoort daarbij?

Zelfstandig werken

Maak de opdrachten uit je boekje. 

Zorg dat je stil bent. Je mag muziek luisteren als je dat fijn vindt. Je mag je telefoon niet gebruiken, dus zet direct de juiste afspeellijst aan. 

Vragen? Steek je hand op, dan help ik je.

Wat is een tekstverband en waar is het voor?

Bedenk 3 verschillende tekstverbanden

Welk signaalwoord hoort niet bij dit tekstverband: opsomming

1. ten eerste
2. bijvoorbeeld
3. daarna
4. verder

Welk signaalwoord hoort niet bij dit tekstverband: samenvatting

1. samenvattend
2. al met al
3. hoewel
4. kortom

Welk signaalwoord hoort niet bij dit tekstverband: tegenstelling

1. zodat
2. maar
3. echter
4. hoewel

Welk tekstverband hoor bij de volgende signaalwoorden: hoewel, echter, daarentegen

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. samenvattend

Welk tekstverband hoor bij de volgende signaalwoorden: daarna, bovendien, tevens.

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. samenvattend

Welk tekstverband hoor bij de volgende signaalwoorden: met andere woorden, bijvoorbeeld

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. samenvattend

Welk tekstverband hoor bij de volgende signaalwoorden: zodat, waardoor, daardoor

1. opsomming
2. tegenstelling
3. voorbeeldgevend
4. oorzaak/gevolg

Oefenen

Tekst 1 en tekst 2

Zet de juiste signaalwoorden in de tekst. 

Kies uit:

Tekst 1: bijvoorbeeld, toch, bovendien, integendeel, daarom, al met al, ook, zelfs, immers, vandaar

Tekst 2: ten slotte, dus, vandaar, vervolgens, daardoor, bovendien, dus, eerst, daardoor, maar, al met al.