3.3 De Bataafse Revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen welke kritiek de patriotten aan het eind van de 18e eeuw hadden op de situatie in de Republiek.
• Je kunt uitleggen wat er veranderde door de Bataafse Revolutie.
• Je kunt uitleggen waarom de Bataafse Revolutie uiteindelijk mislukte.

Aan het volk van Nederland

• 1781: pamflet 'Aan het volk van Nederland'. Dit was een aanklacht tegen de macht van de regenten en vooral stadhouder Willem V. 
• Schrijver was Johan Derk van der Capellen. Het was een oproep om in opstand te komen.
• Het anonieme pamflet ging van hand tot hand en werd het startsein van een politieke beweging die zich de patriotten noemde.

De patriottenopstand

• De patriotten haalden inspiratie uit de verlichting en de Amerikaanse Revolutie. Ze wilden vrijheid, gelijkheid en broederschap
• De stadhouder en regenten kregen de schuld van de achteruitgang in Nederland (zwakte op zee tegen Engeland, onderling baantjes verdelen en voorrechten)
• De patriotten vormden vrijkorpsen (verenigingen van gewapende burgers)
• Na 1784 verdreven ze de oranjegezinden uit het stadsbestuur

Hulp van de pruissen

• De kritiek op Willem V werd steeds heviger en hij verhuisde van Den Haag naar Nijmegen
• In 1787 kreeg hij hulp van de koning van Pruisen (de vader van zijn vrouw Wilhelmina). 
• Het Duitse leger kwam te hulp en de patriotten vluchtten naar Frankrijk. Vanuit Frankrijk organiseerden ze een Bataafs legioen om de Nederlanden te 'bevrijden' van de stadhouder!

De Bataafse Revolutie

• In 1795 trok het Bataafse legioen samen met het Franse leger de bevroren rivieren over richting Holland en Gelderland. Daarmee begon de Bataafse Revolutie!
• Regenten droegen de macht over aan revolutionaire burgers en de Bataafse Republiek werd uitgeroepen.
• Er werd een verklaring van de rechten van de mens afgekondigd en de Staten-Generaal werd opgeheven en er werd een Parlement gekozen via algemeen kiesrecht, de Nationale Vergadering

Eerste grondwet van Nederland

• In 1798 drukten radicalen hun grondwet door. Alle burgers kregen grondrechten, zoals vrijheid van meningsuiting en vrijheid van geloof. Voorrechten van adel en geestelijkheid werden afgeschaft. En voor het eerst sinds de Opstand mochten niet-calvinisten, zoals katholieken en Joden, deelnemen aan het bestuur.
• De gewesten werden opgeheven, Nederland werd een eenheidsstaat
• Ook kwamen er openbare scholen en nationale spellingregels en rijksbelastingen
• De hoogste macht kwam in handen van een gekozen volksvertegenwoordiging in Den Haag. 

De Fransen nemen de macht over

• Onder Nederlandse bestuurders was veel onenigheid. Dat leidde tot een staatsgreep. Een groep bestuurders maakte zich meester van de macht en schafte de volksvertegenwoordiging af. Daarna volgden nog andere staatsgrepen.
• Napoleon maakte in 1799 een eind aan de democratie in NL. In 1806 werd zijn broer koning van Nederland en in 1810 werd NL een Franse provincie! 

Lees de bron (klik om te vergroten).
a. Wie was 'de eerste Willem'?
b. Over welke gebeurtenis gaat zin 2?
c. Naar welke gebeurtenis verwijst zin 4?
d. Wie was 'de Mof' in zin 7?
d. Bedenk wat de schrijver van de patriotten vond. Leg dit uit met een tekstfragment

Vul de ontbrekende jaartallen in:
De Franse Revolutie brak uit in ...(1)...Frankrijk werd een constitutionele monarchie in...(2)...Frankrijk raakte in oorlog met Oostenrijk, Pruissen en andere landen in ...(3)...Frankrijk werd een republiek in...(4)...Napoleon greep de macht in...(5)...

a. Wie was in 1781 stadhouder in Nederland?
b. Wat wilde de schrijver van het pamflet bereiken?
c. Waarom nam de schrijver van het pamflet de Batavieren als voorbeeld?
d. Welke 3 idealen van de verlichting wilde de patriotten in NL doorvoeren?
e. Waar kregen de stadhouder en de regenten de schuld van?

Lees de bron.
a. Waar kwam Wilhelmina vandaan?
b. Wie besloten dat Wilhelmina niet verder mocht reizen?
c. Uitspraak: 'De gebeurtenis bij de Goejanverwellesluis was niet erg belangrijk in de Nederlandse geschiedenis'. Ben je het eens of oneens met de uitspraak? Leg uit!

Wat veranderde er in de Bataafse Revolutie van 1795 NIET?

1. De Staten-Generaal hief zichzelf op
2. Er werd een verklaring van de rechten van de mens afgekondigd
3. Rijke burgers droegen hun macht over aan regenten
4. Willem V vluchtte naar Engeland

Wat veranderde NIET in Nederland vanaf 1810?

1. Er kwamen in Nederland dezelfde maten, gewichten en munteenheden (decimale stelsel)
2. Er kwamen lokale wetboeken
3. Er kwam een burgerlijke stand waar gezinshoofden een familienaam moesten registreren
4. Er werden rijksbelastingen ingevoerd

Noteer de letter A t/m D in de juiste tijdsvolgorde
A - Nederland was onderdeel van Frankrijk (1810-1813)
B- Napoleon maakt een eind aan de democratie in Nederland
C- Napoleon maakt van Nederland het Koninkrijk Holland
D- Napoleon grijpt de macht in Frankrijk