BAND V6

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Waar liggen jullie behoeftes voor deze band? Oefenen met examenvragen, uitleg over de historische context(en), iets anders...?

Historisch denken en redeneren in het centraal eindexamen geschiedenis

• Tijd en chronologie
  
• Causaliteit (oorzaken en gevolgen)
  
• Continuïteit en verandering
  
• Standplaatsgebondenheid
  
• Bron en vraagstelling
  
• Betekenis geven aan en oordelen over het verleden
  

OF 

• Oriëntatiekennis (kennis over kenmerkende aspecten, verplichte voorbeelden, kernbegrippen etc.)
  

Waardoor raakte Europa verdeeld in twee ideologische blokken en waardoor groeide de spanning tussen deze blokken, 1945-1955?

Na de revolutie van 1917 kwam in Rusland de communistische partij aan de macht, die streefde naar een klasseloze samenleving en wereldrevolutie. Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een totalitaire staat waar de communistische partijdictatuur en economische staatscontrole weinig ruimte lieten voor individuele vrijheid. Dit totalitaire systeem stond lijnrecht tegenover het systeem van de Verenigde Staten en andere Westerse landen, dat was gebaseerd op democratie, politieke rechten van het individu en op kapitalisme. Vanaf 1941 werkten de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten samen in de strijd tegen de as-mogendheden. Tegen het einde van de oorlog liep de spanning tussen beide landen snel op. Tijdens de Conferentie van Potsdam in juli 1945 werden de grote mogendheden het niet eens over de vredesregeling met Duitsland en over de nieuwe machtsverhoudingen in Europa. Het wantrouwen tussen de Sovjet-Unie en de Westelijke mogendheden nam verder toe en daarmee de behoefte toe aan controle over gebieden die van strategisch belang werden geacht. Dit streven naar invloedssferen bevestigde voor elk van beide partijen het vijandbeeld van de andere partij.

In Oost-Europa ontstonden volksdemocratieën naar het model van de Sovjet-Unie. In 1947 beoogde president Truman met de Trumandoctrine en met het stimuleren van de Europese eenwording een dam op te werpen tegen communistische expansie. Tijdens de Blokkade van Berlijn in 1948 wisten de Verenigde Staten met veel inspanningen West-Berlijn te behouden. Europa raakte verdeeld in twee ideologische machtsblokken. Door de wapenwedloop, het bezit van de atoombom in beide blokken en door de vorming van militaire bondgenootschappen kwamen deze blokken steeds grimmiger tegenover elkaar te staan.

Conferentie van Jalta (februari 1945)

• Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU)
  

• Hoe zien Europa en de wereld er na de oorlog uit?

• Wie heeft macht en invloed in Europa?

• Wat doen we met Duitsland én de Duitsers?
  

Conferentie van Jalta (afspraken) (1)

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN)

• Democratische regeringen in Europa

• Stalin wordt bondgenoot in de oorlog tegen Japan

• Straffen van oorlogsmisdadigers

Conferentie van Jalta (afspraken) (2)

• Denazificatie en democratiseren

• Invloedssferen

• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in 4 zones

Begin van de Koude Oorlog (vanaf 1945)

• Geen gezamelijke vijand meer: Hitler is verslagen
  

• Andere spelers: Churchill en Roosevelt zijn er niet meer bij (Potsdam, juli 1945)
  

• Stalin krijgt steeds meer communistische invloed in delen van Oost-Europa
  

• De VS hebben een atoombom (angst bij de SU)
  

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1945

• Beschermen van vrijheid en democratie (Trumanleer)
  

• Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek)

• Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan) Met het Marshallplan wilden de Amerikanen ook voorkomen dat Europa voor het communisme zou kiezen.

Gebruik de bron. In 1947 wordt de Trumandoctrine geformuleerd.
Leg uit dat Cloyd Sweigert met zijn cartoon:
- verwijst naar de werkwijze van Stalin in Europa na de Tweede Wereldoorlog en
- laat zien dat de prent aansluit bij het uitgangspunt van de Trumandoctrine.

Eén van de voorwaarden voor deelname aan het Marshallplan die de Verenigde Staten stelden, was dat de deelnemende Europese landen zouden gaan samenwerken bij het afbreken van onderlinge handelsbarrières.
Leg het verband tussen deze voorwaarde en het politieke doel van het Marshallplan.

Uit het antwoord moet blijken dat:

het afbreken van de handelsbarrières in Europa zou bijdragen tot

economische herstel / een krachtiger economie, waardoor de

aantrekkingskracht van het communisme (in het verpauperde Europa)

weer zou afnemen / waardoor Europa beter weerstand kon bieden aan de

communistische dreiging (wat het politieke doel was van het Marshallplan).

Opdracht W4 (pagina 127)

in het Sovjet‐vijandbeeld van het Westen.

‐ Het Westen is oorlogszuchtig.

‐ Geld is de belangrijkste drijfveer van de VS (dollartekens).

‐ De VS worden gesteund door dubieuze bondgenoten (de dictator Franco, de agressors in WO II:  Duitsers en Japanners).

Bijvoorbeeld bij de beeldbron op blz. 109:

‐ In het paradijs van Marshall is geen ruimte voor vrede.

‐ De VS en hun bondgenoten willen onderdrukking, geen vrede.

0

Gebruik de bron. Een interpretatie:
In deze prent uit 1950 geeft Herblock een mening weer over het McCarthyisme.
Leg met twee verwijzingen naar de bron uit, welke mening Herblock hierover weergeeft.

Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Herblock geeft de mening weer dat de beschuldigingen tegen

(vermeende) communisten in de Verenigde Staten (voortkomend uit

het McCarthyisme) niet gebaseerd zijn op deugdelijk bewijsmateriaal /

iedere Amerikaan tot verdachte kunnen maken 1

• wat hij duidelijk maakt met twee van de volgende verwijzingen naar de

prent: 2

− de uitgezaagde schutting

− de tekst op een schutting als bewijsmateriaal

− de verwijzing naar het gewone volk (op de schutting)

Veel Amerikanen dachten dat de Sovjet-Unie niet in staat was om een atoombom te ontwikkelen. Toch bracht de Sovjet-Unie in 1949 een eigen atoombom tot ontploffing. Volgens een historicus bestond er een verband tussen deze ontploffing en het McCarthyisme in de Verenigde Staten.
Geef de redenering weer die hij daarbij gevolgd kan hebben.

Kern van een juist antwoord is:

De redenering die hij daarbij gevolgd kan hebben is dat de Sovjet-Unie de

kennis voor het maken van de atoombom uit spionage/door hulp van

Amerikanen had gekregen, wat leidde tot de jacht op (vermeende)

communisten in de Verenigde Staten onder leiding van McCarthy