delier, kanker

• ziekteleer
• MBO
• Studiejaar 1

Delier

les 1

Delier

De hersenen functioneren  tijdelijk niet goed, hierdoor kun je verward zijn, concentratieproblemen of aandachtstoornissen hebben.

Bij wie?

Bij ouderen na: een infectie, ongeluk, operatie of door gebruik van (te veel/ verkeerde combinatie) medicijnen

Delier

• Acute verwardheid
• Toestandsbeeld dat in korte tijd ontstaat (uren tot dagen) waarbij de zorgvrager verward en angstig is.
• Veroorzaakt door een disbalans in neurotransmitters
  

Kenmerken van een delier

• Onrustig gedrag/of juist apatisch (zonder emotie)
• Desoriëntatie
  
• Hallucinaties
  
• Verward denken
  
• Waan ideeën
  

soorten delier

onrustig delier (geagiteerd of hyperactief delier):

Iemand is opgewonden, gespannen, prikkelbaar, schrikachtig, boos, agressief of verward.

stil delier (apatisch of hypoactief delier):

Iemand is angstig, stil, teruggetrokken door waanideeën of hallucinaties.

soorten delier (vervolg)

Chronisch delier:

probleem is niet te behandelen waardoor het delier steeds terug komt.

Acuut delier:

duurt maar enkele uren of dagen

Persisterend delier:

duurt weken of zelfs maanden

Terminaal delier:

treedt op vlak voordat iemand overlijdt.

kenmerken zijn: schokken, drang om te bewegen, plukken kreunen en schreeuwen

Wat kan en reden zijn om een delier te ontwikkelen?

verschil tussen dementie depressie en delier

dementie: verloopt veel geleidelijker, in het begin is de concentratie goed, bewustzijn is in het begin helder.

delier: onstaat vrij snel, wisselend verloop, in de avond en nacht steekt een delier vaak de kop op. Hallucinaties komen bij een delier vaker voor, er is een wisselend bewustzijn.

Wat is een delier?

1. een vorm van dementie
2. een acute verwardheid die in een langzame tijd is ontstaan
3. een acute verwardheid die in een korte tijd ontstaat
4. depressieve gevoelens met suïcidale gedachten

Als iemand dementerend is ga je als hulpverlener vaak mee in zijn eigen belevingswereld. Waarom kan een hulpverlener dit beter niet doen bij iemand met een delier?

1. Iemand met een delier kan het zich naderhand vaak weer herinneren
2. Iemand met een delier vertelt leugens
3. Iemand met een delier wil met rust gelaten worden
4. Iemand met een delier wil niet dat je tegen hem liegt

Een delier

Acute verwardheid die in een korte tijd ontstaat 

- Onrust óf apathie en/of wanen

oorzaak/factoren

-Infectie: urineweg en luchtwegen. Koorts en bij gebrek aan koorts is een delier soms het eerste teken van infectie!

-blaasretentie (niet meer kunnen plassen), obstipatie, ontregeling, ernstige somatiek bv. kanker of operatie

-Verblijf in een vreemde omgeving, koorts, pijn.

-bijna overlijden

-uitdroging

-hersenletsel

-ondervoeding

Risicofactoren

• Leeftijd van 70 jaar en     ouder 
• Cognitieve stoornissen 
• Visus – en gehoorstoornissen 
• Stoornissen in activiteiten van het dagelijks leven 
• Gebruik van alcohol en opiaten 
• Infecties 
• Koorts 
• Dehydratie
  
• Electrolytenstoornissen
  
• Polyfarmacie
  

Algemeen

• Voorlichten van zorgvragers en hun naasten over het risico     van delier
  
• Prikkelarme omgeving
  
• Consult deskundige
  

Gebruik de Delerium Observatie Screening SchaaL (DOSS) om op een systematische wijze vroegtijdige de symptomen van het delier te observeren en registreren.

Preventieve maatregelen op verschillende gebieden

• Algemeen
  
• Cognitieve stoornissen
  
• Verminderd gehoor
  
• Verminderde visus
  
• Verstoring mobiliteit
  
• Vocht- en voedingstoestand
  
• Slaap- en waakpatroon
  
• Medische interventies

kanker

10 meest voorkomende types kanker

1. borstkanker
2. prostaatkanker
3. colorectale of dikke darm kanker
4. hersentumor
5. longkanker
6. blaaskanker
7. Non-hodgkin lymfoom
8. huidkanker (melanoom)
9. baarmoederkanker
10. leukemie 

Wat is HPV?

Benigne (goedaardige tumor)

• cellen tumor lijken op weefsel waaruit het is ontstaan
• langzame groei
• houden zich aan anatomische grenzen
• meestal gemakkelijk te verwijderen
• zaaien niet uit

Maligne (kwaadaardige tumor)

• cellen tumor lijken niet meer op weefsel waaruit het is ontstaan
• groeien vaak snel
• houden zich niet aan anatomische grenzen
• moeilijker te verwijderen door onzichtbare uitlopers
• zaaien vaak uit

Oorzaken

• erfelijkheid
• leefstijl: roken/alcohol/voeding/bewegen
• chemische stoffen (asbest/cytostatica)
• milieuverontreiniging
• straling
• chronische ontstekingen

Wat zijn de meest voorkomende plaatsen van kanker?

• huid
• spijsverteringsstelsel
• luchtwegen
• geslachtsorganen
• beenmerg

al het weefsel met veel celdeling

Onderzoeken

• anamnese/lichamelijk onderzoek
• bloedonderzoek
• radiologische onderzoek (röntgen/ct/mri/echo)
• nuclaire onderzoek (PET scan/botscan)
• biopt afnemen (PA-diagnose)

Negen signalen van kanker

1. gewichtsverlies, vermoeidheid, slecht uit zien
2. veranderingen bij plassen
3. verandering ontlasting
4. verdikking/knobbel in lichaam
5. blijvende heesheid of hoest, bloed ophoesten
6. slikklachten
7. moedervlekken en huidplekjes die veranderen
8. een plekje dat schilfert of bobbeltje op de huid
9. vrouw > ongewoon bloedverlies/afscheiding, man> pijn of verandering zaadballen 

Gebruik je kanker als scheldwoord?

1. Ja
2. Nee
3. Soms
4. Alleen als ik heel boos ben.

Aan kanker ga je altijd dood.

1. Waar
2. Niet waar

Kanker is een ziekte die in je lichaam groeit.

1. Waar
2. Niet waar

Wat vernieuwd zich steeds in je lichaam?

1. Cellen
2. DNA
3. Haren
4. Hersencellen

Je hebt goedaardige en kwaadaardige kankercellen.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe heet een groep kankercellen bij elkaar?

1. Gezwel
2. Tumor
3. Ophoping
4. Cellen

Hoe heet de behandeling tegen kanker?

1. Chemotherapie
2. Kuurtherapie
3. Antibioticakuur
4. Operatiekuur