Blok 3 Tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

TEKSTVERBANDEN

Zorgen ervoor dat

woorden, zinnen en alinea's

met elkaar samenhangen.

SIGNAALWOORDEN

Aan een

signaalwoord

zie je met

welk tekstverband

je te maken hebt.

SOORTEN TEKSTVERBANDEN

- opsommend verband

- tegenstellend verband

- toelichtend verband (voorbeeld)

Op de volgende dia's bespreek ik de meest voorkomende tekst- verbanden en signaalwoorden nogmaals.

OPSOMMEND VERBAND

Ik heb goed geleerd voor de toets. Eerst heb ik woordjes geleerd en de zinnen heb ik geoefend. Ook heeft moeder me overhoord.

De zinnen zijn met elkaar verbonden. 

Aan de woordjes EERST, EN en OOK kun je zien wat de zinnen met elkaar te maken hebben. 

Er wordt namelijk iets opgesomd.

Dit noem je een OPSOMMEND verband

TEGENSTELLEND VERBAND

Ik heb goed geleerd voor de toets, maar ik heb een onvoldoende gehaald.

De zinnen zijn met elkaar verbonden.

Aan het woordje MAAR kun je zien wat de zinnen met elkaar te maken hebben. 

Er zit namelijk een tegenstelling in.

Dit noem je een TEGENSTELLEND verband

TOELICHTEND (voorbeeld) VERBAND

Het hotel is ook geschikt voor jonge kinderen. Denk aan een kinderopvang en een grote speeltuin.

Tussen de zinnen is een verband. 

Aan de woorden DENK AAN kun je zien wat de zinnen met elkaar te maken hebben. 

Er wordt namelijk iets toegelicht/voorbeeld gegeven.

Dit noem je een TOELICHTEND verband

Signaalwoorden:

Opsommend verband; ten eerste, ten tweede, om te beginnen, verder, ten slotte, en , niet alleen, maar ook, 

getallen en dots

Signaalwoorden:

Tegenstellend verband; maar, hoewel, tegenover, daarentegen, echter, toch, ofschoon, aan de ene kant/ aan de andere kant, ondanks dat etc. 

Toelichtend verband (voorbeeld); bijvoorbeeld, zo, zoals, denk aan, neem nou, ter illustratie etc. 

Tekstverbanden

(oefenen)

De volgende woorden zijn signaalwoorden van OPSOMMING.

1. ten eerste, ten tweede, ook verder
2. vervolgens, toen, terwijl, ten slotte
3. kwadraat, breuk, deelsom, optelsom
4. plus, min, eraf, erbij, keer

De volgende woorden zijn signaalwoorden van VOLGORDE VAN TIJD in een tekst.

1. ten eerste, ten tweede, ook, verder
2. 1,2,3,4,5,6,7
3. eerst, daarna, vervolgens, toen
4. maar, waarom, hoezo, waartoe, echt niet.

Tekstverband: TEGENSTELLING

1. al met al
2. daar staat tegenover
3. zoals
4. waardoor

Welk verband staat in deze zin?
In de winkel haal ik brood, melk en rijst.

1. Opsomming
2. Tegenstelling
3. Toelichtend
4. Chronologisch

Signaalwoord: TEN EERSTE........TEN TWEEDE

1. Chronologisch
2. Opsomming
3. Toelichtend
4. Tegenstelling

Welk verband staat in deze zin?
Zijn vriendin daarentegen is wel heel erg aardig.

1. Opsomming
2. Chronologisch
3. Toelichtend
4. Tegenstelling

Wat is een opsomming?

1. Dat betekent dat er een som staat in de tekst.
2. Als er in een zin of tekst een opsomming wordt gemaakt van iets.
3. Dat betekent dat er iets wiskundigs wordt besproken in de tekst.
4. Als er een eind wordt gemaakt aan een verhaal.

Zij moet eerst haar zere oor aan de dokter laten zien, daarna mag ze een pijnstiller innemen.

1. Chronologisch
2. Opsommend
3. Tegenstellend
4. Toelichtend/voorbeeld

De jongens in mijn klas leggen de lat niet al te hoog. Neem bijvoorbeeld Lex. Hij gaat altijd voor een 5,5.

1. Toelichtend/voorbeeld verband
2. Tegenstellend
3. Chronologisch
4. Opsommend

Mevrouw Jansen geniet van goede muziek, verder is zij een filmliefhebber.

1. Tegenstellend
2. Opsomming
3. Chronologisch
4. Toelichtend/voorbeeld

Mijn etui zit bomvol met schoolspullen: pennen, potloden, stiften, een geo-driehoek, gummen en een passer.

1. Opsomming
2. Tegenstellend
3. Chronologisch
4. Toelichtend

Het chronologisch verband

• De gebeurtenissen worden in de juiste tijdsvolgorde     beschreven

• Let op de volgende signaalwoorden: vroeger, later, nu, eerst,   daarna, vervolgens, nadat en dadelijk. 

• Let ook op jaartallen!
  

Tijdsverband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Tijdsverband (of chronologisch)	eerst, intussen, terwijl, toen, vervolgens, daarna, voordat, nadat, zodra, ten slotte	Eerst ga ik naar school, maar daarna gaan we de stad in.

Eerst was Gerbrand leraar, daarna was hij decaan en later werd hij directeur.

1. Chronologisch verband
2. Opsommend verband

Oorzakelijk verband

Wat: lijkt op het redengevend verband, maar bij het redengevend verband neem je zelf een besluit om iets wel/niet te doen en bij een oorzakelijk verband ligt gebeurt iets buiten jouw wil om. 

Signaalwoorden: doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij. 

Voorbeeld: Doordat een boom de weg versperde, ben ik te laat op school.

 

oorzakelijk verband

Een oorzakelijk verband  toont waardoor iets gebeurt (buiten iemands wil).

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
oorzakelijk	doordat, daardoor, als gevolg van, dat komt door, het gevolg is, dus, dankzij	Door de bananenschil die op straat lag, gleed Pietje uit.

VOORBEELD

oorzakelijk verband

Doordat ik vandaag mijn kamer opruim,

mag ik morgen mee naar de Efteling.

Voorwaardelijk verband

Een voorwaardelijk verband maakt duidelijk onder welke voorwaarden iets gebeurt. 

bijbehorende signaalwoorden: 

als...dan, indien, tenzij, mits , wanneer

behalve als, onder voorwaarde dat

voorwaardelijk verband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Voorwaardelijk	Als...dan, indien, mits, tenzij, behalve als, op voorwaarde dat	Als jij je kamer opruimt, dan mag je naar de film.

wat maakt een voorwaardelijk verband duidelijk?

1. een andere kant van de zaak aangegeven
2. geeft de auteur een verkorte weergave van informatie uit de tekst
3. onder welke voorwaarden iets gebeurd
4. geeft aan welk middel wordt gebruikt om een bepaald doel te bereiken

Als jij alles voor mij inpakt,
koop ik iets lekkers voor onderweg.

1. toelichtend verband
2. redengevend verband
3. voorwaardelijk verband