12.2 Het zit in de familie

Begrippen 12.1

Begrip Betekenis

Genotype .......

Fenotype ......

Homozygoot

Heterozygoot

Dominant

Recessief

kruising

Intermediair fenotype

Co-dominant

1 / 23

Slide 1: Tekstslide

BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 2

In deze les zitten 23 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

Lesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

Begrippen 12.1

Begrip Betekenis

Genotype .......

Fenotype ......

Homozygoot

Heterozygoot

Dominant

Recessief

kruising

Intermediair fenotype

Co-dominant

Slide 1 - Tekstslide

12.2 Het zit in de familie

Slide 2 - Tekstslide

Erfelijke aandoeningen

Drager = Het ziekmakende allel is wel aanwezig, maar deze persoon is niet ziek.

Monogeen = Een aandoening wordt bepaald door één gen

1. Recessieve overerving (aa)

2. Dominante overerving (Aa of AA)

Slide 3 - Tekstslide

Slide 4 - Tekstslide

Geslachtsgebonden overerving:

Recessief

Voorbeeld: Kleurenblindheid

1 op 8 is kleurenblind 1 op 12 is drager

Dominant

Komt bijna niet voor!

Voorbeeld: Syndroom van Alport (Aandoening van nieren, oren en ogen)

Slide 5 - Tekstslide

Recessieve overerving

Beide ouders zijn drager (heterozygoot)
Kind krijgt 2 recessieve allelen voor de erfelijke aandoening; gevolg: aangedaan
Homozygoot recessief

Slide 6 - Tekstslide

Dominante overerving

1 van de ouders moet ziek zijn (heterozygoot of homozygoot dominant)
Kinderen met het dominante allel zijn ziek
Aandoening vaak bij meerdere generaties in een familie

Slide 7 - Tekstslide

Geslachtsgebonden recessieve overerving

Meestal op het X-chromosoom
Notitie:

Kleurenblindheid

Slide 8 - Tekstslide

Kleurenblindheid

Gebonden aan het X-chromosoom
Mannen hebben maar 1 X-chromosoom dus meer kans op kleurenblindheid
1 op de 12 mannen kleurenblind
Kans op een kleurenblind meisje <0.5%

Slide 9 - Tekstslide

Erfelijkheidsvoorlichting

(voorbeeld: taaislijmziekte)

Prenataal onderzoek

Slide 10 - Tekstslide

Stamboomonderzoek

Rondje = vrouw

vierkantje = man

Slide 11 - Tekstslide

Eigenschap dominant of recessief?

Zoek in de stamboom naar 2 ouders met dezelfde eigenschap, die een kind krijgen die die eigenschap niet heeft.

De eigenschap kan alleen maar als het dominant is.

Zou het namelijk recessief zijn, dan zouden de ouders allebei het genotype aa moeten hebben. Dan kunnen ze alleen kinderen krijgen met het genotype aa.

Slide 12 - Tekstslide

Opdracht 1:

Welke eigenschap is dominant: wit of zwart?

Waaraan kun je dit zien?

Slide 13 - Tekstslide

Opdracht 1:

Welke eigenschap is dominant, wit of zwart?

Waaraan kun je dit zien?

Antwoord:

zwart = dominant

Dat kun je zien aan 11, 12 en 15

Slide 14 - Tekstslide

Opdracht 1:

Welke eigenschap is dominant, wit of zwart?

Waaraan kun je dit zien?

Antwoord:

zwart = dominant

Dat kun je zien aan 11, 12 en 15

Als twee ouders met dezelfde eigenschap een nakomeling met een andere eigenschap hebben, zijn de ouders altijd heterozygoot!

Aa Aa