Keuzedeel Diabetes

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

Keuzedeel Specifieke doelgroepen

Wie ben ik

Marlies Hoogerheide 

--> Diploma doktersassistente 2000 

--> 2000-2008 Doktersassistente

                      Huisartsen Centrum Goes (voorheen de Pijlers)

--> 2008-2021 Praktijkondersteuner Somatiek 

                      Huisartsen Centrum Goes 

--> 2021-heden  Docente AG Scalda 

Mijn taken als Praktijkondersteuner

• Diabetes type II (Insuline- en niet insuline afhankelijk)
• Astma/Copd
• Cardiovasculair risicomanagement (CVR)
• Schildklier
• Ouderenzorg

Diabetes, wat is het ook alweer?

Wat is diabetes?

1. De alvleesklier maakt te weinig insuline aan
2. De lever maakt te veel insuline aan
3. De lever maakt te weinig insuline aan .
4. De alvleesklier maakt te veel insuline aan

Diabeteszorg
Wat is jouw rol als assistente?

Doktersassistente 

• Voorlichting: risico's benoemen, leefstijl adviezen
• Signalerende rol: bv preventie, afwijkend lab uitslag, behandeling bijstellen
• Handelen/actie op vragen en problemen: bv Thuiszorg belt                                                                                        met hoge blds cliënt
• Weet de juiste personen te vinden !!

Casus

Dhr Jansen komt op je spreekuur voor bloeddrukmeting

Je meet:

 Bloeddruk 165/90

BMI 31

Wat doe jij als assistente hiermee? 

Casus

Mevrouw de Visser belt naar jou voor de bloeduitslag: 

HbA1c 63 mmol/mol

Glucose nuchter 9.4 mmol/l 

Wat vertel jij haar? 

Wat is jouw actie hierop? 

Casus 

Dhr Vermeer belt; hij maakt zich ongerust. Bij zijn broer is recent Diabetes type II ontdekt. Hi j is hier best van geschrokken en is bang dat hij het zelf ook heeft, het komt namelijk best veel voor in de familie.

Welke klachten vraag je uit? 

Wat is je actie?

moeheid, dorst, veel drinken, veel plassen, jeuk, vaginale schimmelinfectie, infecties van de huid (bv steenpuist), urineweginfecties, wondjes die slecht genezen

Afspraak huisarts geven 

Assistente kan alvast lab aanvragen:

Gluc nuchter

Lipiden

Wanneer diagnose Diabetes?

Stellen diagnose DM 

2x nuchtere glucose > 7,0 mmol/l op

 2 verschillende dagen

of

 1x nuchtere glucose > 7,0 mmol/l

met hyperglycemische klachten

of

 1x niet-nuchtere glucose > 11,0 mmol/l

Dhr Vermeer krijgt een afspraak bij de huisarts

Lab bespreken (als nog niet bekend aanvragen)

LO: Lengte, gewicht (BMI)

Uitvragen: Roken, beweging, voeding, co-morbiditeit,

familiaire belasting, ...?

Actie huisarts? 

Diagnose Diabetes

Intake KIS

Verwijzing POH

Wie maakt afspraak POH? Assistente? Weet hoeveel tijd in te plannen?

Verwijzing Praktijkondersteuner

Inmiddels bekend:

BMI 30, 2x >gluc n (7.5, 7.8) HbA1c 50 mmol/mol

Dhr Vermeer gaat voor een intake bij POH:

stap 1 : Aanmelden Ketenzorg via KIS (Keten Informatie Systeem) 

                  Wat is Ketenzorg, of ook wel zorg via DBC? 

                  Wie meldt patiënt aan? HA? POH? Ass?

                  Ruiter?

Consult Praktijkondersteuner 

Stap 2: Uitleg ziektebeeld DM + Complicaties bij diabetes

                      Hoe leg je in duidelijke en vooral begrijpelijke taal uit                            wat diabetes is? Wat gebruik je hierbij? 

                      (Denk aan folders, sites, plaatjes, etc)

Novo Nordisk heeft een duidelijk scheurblok

Thuisarts.nl

Diep.nl

Diabetes2.nl

Consult Praktijkondersteuner

Stap 3: Afnemen anamnese

                       Wat wil de POH weten van dhr Vermeer? 

Anamnese

• Familiaire belasting (DM + CVR)                               
• Co-morbiditeit                                                              
• BMI
• Voeding
• Beweging
• Roken
• Alcohol
• Stress
• Mondzorg
• Klachten?

CVR: familie HVZ 1e lijn <65 jaar

Complicaties diabetes

Zenuwen

nieren

wondjes

ogen

Behandeling van diabetes

Bewegen

Geen stress! Ontspanning

Gezonde voeding

Medicatie

Insuline 

Doelen behandeling DM

• Klachten voorkomen
• Complicaties voorkomen
• Tevens behandeling van andere risico factoren voor hart-en        vaatziekten 
• Maar ook kwaliteit van leven!!

Wat spreekt de POH af met dhr Vermeer? 

Dhr gaat werken aan zijn leefstijl en 

Krijgt nog geen medicatie

De diëtiste wordt ingeschakeld

Wordt de diëtiste vergoedt voor dhr? 

Waarom wel/niet?

Streefwaarden

Streefwaarden HbA1c

HbA1c geeft een gemiddelde bloedsuiker per

1. 1 week
2. 4 weken
3. 12 weken
4. half jaar

HbA1c of geglyceerd of versuikerde  hemoglobine

De bepaling van de hoeveelheid HbA1c is een indirecte methode om de gemiddelde bloedglucosewaarden over een langere periode (2 à 3 maanden) na te gaan. Het principe van de bepaling is gebaseerd op het gegeven dat suikerachtige stoffen zich hechten aan hemoglobine (de rode bloedkleurstof in de rode bloedcellen, die de zuurstof transporteren) en dit dus ‘glyceren’. Bij het bloedonderzoek wordt gemeten welk percentage van de totale hoeveelheid hemoglobine (Hb) is veranderd in geglyceerd hemoglobine (HbA1c). Omdat dit geglyceerde hemoglobine gemiddeld 6 à 8 weken in het bloed blijft, geeft het over die periode een indruk van het gemiddelde bloedglucosegehalte. De normale waarde is meestal 4 - 6 procent.

Hoe is het oproepsysteem geregeld in de praktijk tav

Lab en consult POH?

Glucose nuchter op 2 verschillende dagen > 7.0 mmol/mol

HbA1c, glucose nuchter, lipiden, kreat, Na, K

HbA1c, glucose nuchter 

Stellen van diagnose diabetes 

jaarlijkse diabetes controle

3 maandelijkse controle

Ontregeling bij DM

Hypoglykemie: glucose < 4,0 mmol/l

Hyperglykemie: glucose > 10,0 mmol/l

(NB in NHG-Triagewijzer > 12,0 mmol/l)

Casus

Het is vrijdagmiddag 16.00 uur. 

Mw Klap belt naar de assistente over haar man, dhr Klap. 

Dhr klap is bekend met diabetes en spuit 1x dgs 24 eh langwerkende insuline (Levemir). Hij komt net thuis en het zweet loopt van zijn gezicht en staat te trillen. Hij voelt zich echt beroerd. Zijn vrouw maakt zich zorgen en belt voor advies. 

Wat wil je weten en wat is je actie? 

Dhr Klap is net naar de sportschool geweest. 

Casus

Het is donderdagochtend 11.00 uur.

De thuiszorg belt over Mw Voet, 85 jaar. Bekend met diabetes type II. 

Medicatie:  Gliclazide 30 mg ret 1x dgs, Levemir 30 eh voor de nacht. Thuiszorg geeft een bloedsuiker dagcurve door:

n 7.5/vm 9.8/va 18.5/vs 12.8/n 9.0

De thuiszorg vindt de bloedsuikers te hoog en vraagt wat te doen. 

De praktijkondersteuner is vandaag op cursus en niet bereikbaar.

Wat ga je doen? 

Hypoglykemie 

tgv ernstig verlaagde bloedsuiker

• Sufheid
• en uiteindelijk coma 

(eigenlijk alleen bij spuiten insuline en medicatie die de lever aanzet tot productie insuline)

Oorzaken hypoglykemie

• Niet genoeg of te laat eten
  
• Meer lichamelijke inspanning dan normaal
  
• Te veel tabletten of insuline
  
• Niet op de juiste tijd nemen van de medicijnen
  
• Het drinken van alcohol in combinatie met bloedsuikerverlagende tabletten
  

Actie bij hypoglykemie

• Een groot glas suikerhoudende frisdrank of een paar tabletjes druivensuiker (± 6 tabletjes) nemen. 
• Daarna extra koolhydraten nemen, bijvoorbeeld een boterham eten.
  

Casus

De 3 maandelijkse lab uitslag van Mw Visser komt binnen. 

HbA1c is flink gestegen in vergelijking met de vorige keer:

HbA1c nu 58 mmol/mol en 3 maanden terug 48 mmol/mol

De huisarts vraagt of jij Mw Visser wilt bellen en een afspraak wilt maken voor op het spreekuur bij de POH. 

Mw Visser neemt op en zegt dat ze absoluut geen tijd heeft om te komen, veel te druk met haar werk. Ze wil graag de uitslag van jou horen en de controle bij de POH overslaan. Wat doe jij hiermee?

Hyperglycaemie

tgv ernstig verhoogde bloedsuiker

• Sufheid
• Moe
• Wazig zien
• Zwakte
• bij ernstig verhoogd; coma! 

Oorzaken hyperglykemie

• Eten of drinken van te veel suiker of koolhydraten
  
• Te weinig of niet op tijd nemen van medicijnen
  
• Minder lichaamsbeweging dan normaal
  
• Stress (zoals bij een examen, ongeval of operatie)
  
• Ziekten met koorts, braken of diarree
  
• Het gebruik van medicijnen die het glucosegehalte verhogen (bijv. prednisolon)
  

Actie bij hyperglykemie 

• Drink veel water
  
• Beweeg meer
  
• Bij koorts, braken of diarree
  

       naast water ook bouillon drinken

• blijf de medicijnen innemen, ook als er weinig wordt gegeten
  

Begeleiding Diabetes patiënten:

We doen het met elkaar!!

Zo, dit was heeeeel veeeel...