5. De Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

5. DE REPUBLIEK

Wie was de baas van de Nederlanden

1. De landheer
2. De landvoogd(es)
3. De stadhouder
4. De burgemeester

Wie was de baas in de gewesten

1. De landheer
2. De landvoogd
3. De stadhouder
4. De burgemeester

Wie sprak namens de baas in de Nederlanden

1. De landheer
2. De landvoogd(es)
3. De stadhouder
4. De burgemeester

Wat was geen oorzaak voor het uitbreken van De Opstand?

1. Centralisatiepolitiek van Filips II
2. Straffen van ketters door Filips II
3. Het opleggen van één geloof door Filips II
4. Het uitbreken van de Beeldenstorm

Wat zijn hagenpreken?

1. Openbare kerkdiensten voor katholieken
2. Openbare kerkdiensten voor protestanten
3. Openbare kerkdiensten door de Spaanse koning
4. Openbare kerkdiensten door Willem van Oranje

Welke twee zaken leidden tot het uitbreken van de Beeldenstorm?

1. Hagenpreken en het Smeekschrift
2. Hagenpreken en het vluchten van Willem
3. Het Smeekschrift en de actie van generaal Alva
4. Hagenpreken en de actie van generaal Alva

Wat was de bedoeling van de Raad der Beroerten?

1. Het opsporen en straffen van ketters
2. Het opsporen en straffen van mensen die tegen Filips waren
3. Het opsporen en straffen van criminelen
4. Het opsporen en straffen van schuldigen aan de Beeldenstorm

Verweerschrift tegen de Spaanse koning door Willem van Oranje

1. Spaanse furie
2. Apologie
3. Unie van Utrecht
4. Pacificatie van Gent

Katholieke Zuiden steunt de Spaanse koning met:

1. Unie van Atrecht
2. Unie van Utrecht
3. Spaanse furie
4. Pacificatie van Gent

Waar of niet waar: Willem van Oranje was altijd al tegen de katholieke koning geweest

1. Waar
2. Niet waar

Als ik echt in hongersnood zit, kan ik best een spin opeten

1. Ja
2. Nee

Als ik echt in hongersnood zit, kan ik best een hond opeten

1. Ja
2. Nee

Als ik echt in hongersnood zit, kan ik best een mensenarm opeten

1. Ja
2. Nee

De zelfoffering van burgemeester Pieter van der Werff

Beetje herhaling...

Alleen verder 

1579-1588

• In 1579 besluiten de Noordelijke Nederlanden samen te werken in de Unie van Utrecht om de Spanjaarden te verjagen.
• Filips is woest een geeft Willem van Oranje de schuld: hij verklaart hem vogelvrij.

De Unie van Utrecht wordt wel gezien als het begin van het huidige Nederland. Daarom werd er in 1979, vierhonderd jaar na de Unie van Utrecht, een speciale herdenkingsmunt uitgegeven.

...en verder...

Acte van Verlatinghe 

1581

• De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'.
• Dat gebeurt in het document: de Acte van Verlatinghe

Alleen verder...

• De Noordelijke Nederlanden hebben eerst nog geprobeerd een koning te vinden. Dat lukte niet. Daarom wordt besloten verder te gaan zónder koning, als de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• Dit was uniek in de wereld: "Geen koning?! Wie beschermt je dan?!"

Armada

• Naast Nederland voert Spanje oorlog met Engeland
• 1588: onoverwinnelijke Armada wordt naar Noordzee gestuurd
• Doelen:

1. Verslaan Engelse en Nederlandse vloot
   
2. Overbrengen van Spaans leger naar Engeland
   

• De Armada is kansloos tegen Engelsen
• Laatste deel vloot vergaat in een storm: laatste stukje macht van Spanje weg

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588

• Bij gebrek aan een geschikte kandidaat als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.
• De 'baas' in de Republiek werd de Staten-Generaal, de standenvergadering
• Particularisme: de gewesten bepaalden in de Gewestelijke Staten hun eigen regels en wetten
• Wel samenwerking op gebied van buitenlandse politiek, bv oorlog
• Stadhouder was legeraanvoerder in dienst van de Staten Generaal
• protestantisme
  

Vrede van Münster(1648)

Spanje erkent de Republiek

De Staten-Generaal

• De Republiek was een oligarchie: overheidsbestuurders in steden, Staten en Staten-Generaal kwamen uit de rijke burgerij en de adel. Ze heetten regenten.
  
• De voorzitter van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Regenten

• In tegenstelling tot andere landen hadden de (rijke) burgers in de Republiek veel meer macht en invloed dan de adel.
• Veel van deze burgers waren enorm rijk geworden door de handel (in de steden)
• Deze groep rijke burgers noem je regenten.
• Bijna alle belangrijke banen waren in handen van de regenten.

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

Republiek overzicht

• Staten-Generaal besluiten om zelf de Nederlanden te besturen
• Staten-Generaal: vertegenwoordiging van de gewesten
• Raadspensionaris: voorzitter SG
• Regenten: bestuurders van de Republiek
• Stadhouder: legeraanvoerder
• Generaliteitslanden: op Spanje veroverde gebieden, bestuurd door de SG

De Nederlanden zweert Filips II af als koning

1. Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
2. Twaalfjarig Bestand
3. Vrede van Münster
4. Akte van Verlatinghe

1576

1579

1581

1588

Furie van Antwerpen

Pacificatie van Gent

Unie van Utrecht

Unie van Atrecht

Apologie

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Zinken Armada

Welke reden geven de Nederlanders om afscheid te mogen nemen van hun landsheer?