Onrust in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Onrust in de Nederlanden

Leerdoelen

-Je kunt beschrijven wat de Spaanse koning rond 1550 wilde veranderen aan het bestuur in de Nederlanden.

-Je kunt twee redenen noemen waarom mensen in de Nederlanden ontevreden waren over het Spaanse bestuur.

-Je kunt een oorzaak en een gevolg van de Beeldenstorm noemen.

De Nederlanden

In 1519 kwamen de Nederlanden onder het bestuur van Karel V. Hij was de machtigste vorst van Europa en heerste over Spanje, de Spaanse koloniën in Amerika, gebieden in Duitsland, Italië en de Nederlanden. Karel V bestuurde een groot, maar verbrokkeld rijk. De Nederlanden bestonden uit zeventien gewesten die lagen in wat nu Nederland, België en Luxemburg is. Een gewest was een gebied met een eigen bestuur, eigen rechtspraak en eigen wetten. Er waren dus grote verschillen tussen de gewesten.

Willem van Oranje

Het was niet gemakkelijk om zo’n groot rijk te bestuderen. Daarom stelde Karel V in de Nederlandse gewesten stadhouders aan. Dat waren edellieden die als plaatsvervangers van de koning een gewest bestuurden. Ze moesten zorgen voor orde en rust en ze gaven de koning advies over het bestuur van de Nederlanden. De edelman Willem van Oranje was stadhouder van Holland, Utrecht en Zeeland.

Willem van Oranje

Karel voerde constant oorlog. Dat kostte veel geld. Als de koning meer belastingen wilde heffen, moest hij telkens onderhandelen met de gewesten. Dat was lastig en duurde lang. Karel wilde daarom een centraal bestuur. Hij wilde in alle gewesten dezelfde wetten en belastingen kunnen opleggen.

Filips II

In 1555 volgde Filips II Karel V op in Spanje en de Nederlanden. Filips wilde, net als zijn vader, een centraal bestuur. Hij probeerde de macht van de Nederlandse adel te verkleinen. Filips stelde liever Spaanse ambtenaren aan om hem te helpen bij het bestuur. Die vertrouwde hij meer dan de Nederlandse edellieden.

2 Redenen voor de groeiende ontevredenheid

1. wilden de Nederlandse edelen en de gewesten geen centraal bestuur. Omdat Filips Spaanse ambtenaren aanstelde, werd de rol van de edelen in het bestuur kleiner.

2. waren veel mensen in de Nederlanden tegen de vervolging van de protestanten door de Spaanse koning. Degenen die zich niet wilden bekeren, werden vermoord. 

De beeldenstorm

In 1566 kwam het in de Nederlanden tot een uitbarsting.

Het begon op een bijeenkomst van protestanten. Zij hadden geen kerkgebouwen. Daarom hielden ze bijeenkomsten in de openlucht. Daar werd uit de Bijbel gelezen en over het geloof verteld. Sprekers gingen ook tekeer over alles wat in hun ogen verkeerd was aan de katholieke kerk, zoals het vereren van heiligenbeelden. Na afloop van zo’n bijeenkomst in 1566 vernielde een groep protestanten in een klooster alle beelden van heiligen. Ook in andere steden werden beelden in kerken kapotgeslagen. Deze reeks van vernielingen heet de Beeldenstorm.

Spanningen lopen op

Door de Beeldenstorm liepen de spanningen in de Nederlanden nog verder op. Filips II was woedend over de vernielingen in de katholieke kerken. Hij was ook boos op de Nederlandse adel, die de vernielers van de katholieke kerken niet had tegengehouden. Filips stuurde de Spaanse hertog van Alva met een leger naar de Nederlanden om de orde te herstellen en de protestanten streng aan te pakken. Daarop vluchtten veel protestanten naar het buitenland. Ook stadhouder Willem van Oranje vluchtte.

Fernando Ãlvarez de Toledo

was een Spaanse generaal en landvoogd van de Nederlanden aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog. 

(beter bekend als Hertog van Alva)

Alva vervangt Margaretha van Parma als landvoogd en begint onmiddellijk met de vervolging en onderdrukking van de protestantse ketters. Hij stelt een Bijzonder Gerechtshof in, de zogenaamde Raad van Beroerten. Dit gerechtshof wordt door het volk al snel Bloedraad genoemd. Niet voor niets, naar schatting worden er 6.000 tot 8.000 protestanten door de Raad van Beroerten veroordeeld. Ongeveer 1100 hiervan krijgen de doodstraf opgelegd.

schooltv.nl

Oorzaak en gevolg

Oorzaak Beeldenstorm:

-Protestanten waren boos over de rijkdom

van de katholieke kerk en de beelden van

heiligen in de kerken.

Gevolg: 

-Protestanten vluchtten naar het buitenland. 

-Alva kwam naar de Nederlanden. 

Wat wilde de Spaanse koning rond 1550 veranderen aan het bestuur in de Nederlanden?

-Hij wilde een centraal bestuur, met dezelfde regels en belastingen.

-Hij benoemde ambtenaren, omdat hij de macht van de adel wilde verkleinen

2 redenen van ontevredenheid

1. De Nederlandse edelen en gewesten wilden geen centraal

bestuur, terwijl de Spaanse koning dat wel wilde.

2. Mensen waren het niet eens met de wrede vervolging van de

protestanten.