1.B De Sociale Kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Benodigdheden

• Geschiedenis katern
• Map

          Welkom Mavo 3

Agenda voor vandaag

1. Terugblik (5 minuten)
2. Uitleg hoofdstuk 1B (15 minuten)
3. Zelfstandig werken (20 minuten)

Armoede en liefdadigheid

• Industrialisatie en urbanisatie
• Slechte woon- en werkomstandigheden
• Liefdadigheid en armenfonds
• Armenwet als eerste vorm van verzorgingsstaat. 

Terugblik

Als je rond 1850 in armoede moest leven, was je in eerste aangewezen op [.........1.........] . 

Kon je daar niet terecht, dan was je aangewezen op [.........2.........] . 

De overheid bemoeide zich verder niet met de [.........3.........] . 

Dat veranderde in 1854. Toen nam de [.........4.........] overheid een wet aan: de [.........5.........] . 

Hierin stond dat de [.........6.........] overheid moest zorgen voor de allerarmsten. Die zat hier helemaal niet op te wachten, want er kwam geen geld hiervoor uit [.........7.........] . 

Sleep de woorden naar 

de juiste plaats

landelijke

familie

gemeentelijke

Armenwet

armenzorg

Den Haag

liefdadigheid

Sociale zekerheid en de verzorgingsstaat

1.B Sociale Kwestie

Aan het begin van de 20e eeuw zag de Nederdlandse samenleving er heel anders uit dan wij nu gewend zijn. De industrialisatie die vanaf 1870 was begonnen had grote gevolgen!

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen Sociale kwestie
  , nachtwakersstaat, liberalen, sociaal-democraten, confessionelen, vakbonden. (R)

• kun je herkennen en uitleggen hoe de sociale kwestie heeft geleid tot een eerlijkere samenleving. (T1)

• kun je uitleggen wat een vakbond doet en zelf  . (T2)


• kun je beargumenteren welke oplossing voor de sociale kwestie jij het beste vindt.  (I)

Sociale Kwestie

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar. Het zoeken naar een oplossing hiervoor heet: de Sociale kwestie.
• Arbeiders gaan zich organiseren in vakbonden. Hierdoor komen er ook meer stakingen voor.
• De 'rijken' krijgen ook last van de problemen van de arbeiders: ongelukken en  stakingen in de fabrieken, en zeer besmettelijke ziekten.

Wat is de beste aanpak?

                      

Conservatief-liberalen

                      

• Conservatief betekent: behoudend
• Willen een nachtwakersstaat: een staat waarin de overheid alleen zorgt voor orde en veiligheid. 
• De overheid bemoeit zich niet met de economie, waardoor er meer winst komt. Meer winst betekent: 'rijkdom voor iedereen'
• Sociale wetten kosten veel geld (aan uitkeringen, maar ook aan ambtenaren)

Jong-liberalen

                      

• Overheid moet wel wat doen aan de armoede
• Wetten tegen uitbuiting van arbeiders

Confessionelen                      

• Confessie betekent: geloof
• Zowel protestant als Rooms-katholiek
• Ongelijkheid omdat 'God het zo wil'
• Elkaar helpen als goede christenen
• Rerum Novarum (1891)
• Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen (zonder ruzie)

Sociaal-democraten

                      

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen (actieve rol)
• Betere arbeidsomstandigheden (o.a. meer loon)
• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht
• Tot die tijd: stakingen en oprichten van vakbonden

Langzaam verandert iets...                      

• Angst voor stakingen en rellen
• Angst voor revolutie
• Eerste sociale wetten vanaf 1900
• Algemeen kiesrecht vanaf 1917

Hoewel de dreiging van een échte revolutie in Nederland uitbleef, zat de schrik er bij regeringen van andere landen goed in na de Russische Revolutie van 1917.

Wie hebben volgens jou de beste oplossing voor de Sociale Kwestie?

1. Liberalen
2. Jong-liberalen
3. Confessionelen
4. Sociaaldemocraten

Leg je antwoord van net uit, waarom vind je dat?

Begrippen uit deze les

• Sociale kwestie
• nachtwakersstaat
• Liberalen
• sociaal-democraten
• confessionelen
• Vakbonden

Jaartallen uit deze les

• 1854: Armenwet
• 1870: begin industrialisatie in Nederland

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.

          Aan de slag

Hoofdstuk 1

• opdracht 2, 3, 4, 5, 10, 12 en 13 en 16

Vrijdag heb je die af

• Opdrachten bespreken
• Verdieping vakbonden

Benodigdheden

• Geschiedenis katern
• Map

          Welkom Mavo 3

Agenda voor vandaag

1. Bespreken huiswerkopdrachten
2. Uitleg vakbond opdracht
3. Vakbond opdracht maken.

Opdracht 3

• a De man op de foto is een redacteur van een krant die zich vermomd heeft als bedelaar. Blijkbaar vonden mensen het heel normaal dat je bedelaars tegenkwam op straat, zodat ook deze vermomde bedelaar helemaal niet opviel.
  
  
  
• b Op bron 4 zie je hoe een rijke burger wat geld geeft aan een bedelaar. De hulp van rijke burgers aan armen zonder dat zij daartoe verplicht zijn, is liefdadigheid.
  
  
  
• c Bijvoorbeeld: Giften van rijke burgers, erfenissen.
  

Opdracht 3

• d Kerken zamelen geld in voor armen en ondersteunen mensen die in de problemen zitten. Voorbeeld is het project SchuldHulpMaatje van Kerk in actie, waarin mensen met financiële problemen worden geholpen uit de problemen te komen.
  
  
  
• e Ja, er is sprake van continuïteit. Evenals in de negentiende eeuw spelen kerken in onze eeuw nog steeds een grote rol in het bestrijden van armoede.
  

Opdracht 10

• a Geen toilet, veel mensen in een kleine ruimte, weinig frisse lucht, geen goede bedden.
  
  
  
• b Veel mensen, kleine ruimte.
  
  
  
• c Geen daglicht, geen ventilatie, geen toilet, veel mensen in een kleine ruimte.
  

Opdracht 12

• a Dit moet(en) de vakbond/de arbeiders voorstellen.
  
  
  
• b Dit moeten de fabrieksbazen voorstellen. Dit kun je zien aan hun kleding: net pak, hoge hoed. Ook kun je het zien aan wat ze doen. Ze proberen tevergeefs de arbeiders tegen te houden.
  
  
  
• c Als de arbeiders samenwerken, zijn ze veel machtiger dan de fabrieksbazen.
  

Opdracht 13

• a Kinderarbeid was goedkoop. Nu mochten ze geen (jonge) kinderen meer in dienst hebben.
  
  
  
• b Als kinderen niet meer mogen werken, dan hebben de gezinnen minder inkomsten. 
  
  
• c Deze stelling klopt niet. In het Kinderwetje wordt een uitzondering gemaakt voor huishoudelijke klussen en het meehelpen op het land.
  

Wat is een vakbond?

Vereniging van werknemers (mensen die werken)

die strijden voor hun eigen belangen.

Bijvoorbeeld een betere CAO of meer salaris.

Een eigen vakbond beginnen

1. Je bedenkt een naam voor de vakbond 
   
2. Een afbeelding of logo voor het vakbondvaandel  
   
3. Je stelt de eisen van de vakbond 
   

• Scheepmakervakbond
  
• fabrieksarbeidersvakbond
  
• Mijnwerkersvakbond
  
• Werkliedenvakbond
  
• Vakbond van leraren
  
• Spoorwegpersoneelsvakbond