Bouwsteen 4 - Muziek & Beeld

• ckv
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Introductie

Naast muziek in films, series, dans èn wanneer je in de wacht staat aan de telefoon wordt muziek ook gebruikt binnen de beeldende kunst. Kunstenaars raken geïnspireerd door elkaars kunst en creëren een nieuw kunstwerk in een nieuwe discipline die hierbij past. Leerlingen maken kennis met de wereld van muziek en beeldende kunst.

Instructies

Benodigdheden:

• Digiboard
• Devices

Leerdoelen: 

Aan het eind van de les kan de leerling...

• Muziek koppelen aan een afgebeeld verhaal in een schildering;
• Een verwachting maken van welke klank bij een beeld past en andersom;
• Zelf een tableau vivant maken in groepsverband en deze presenteren aan de rest van de klas. 

Muziek & Beeld

Tip!

_{Klik op het notitie-icoontje rechtsonder de volgende slides voor een korte lesuitleg.}

Toelichting

Maak combinaties tussen de beelden en de geluidsfragmenten. Welke muziek past bij welk beeld? Bespreek kort welke combinaties er zijn gemaakt en waarom je voor die combinaties hebt gekozen.

Speel eerst klassikaal alle geluidsfragmenten af en geef de leerlingen daarna 1 minuut de tijd om combinaties te maken.

Alle combinaties zijn goed, zolang de leerling zijn/haar gevoel maar kan omschrijven.

Eugène Delaceroix, een Franse schilder, was een groot muziekliefhebber. Hij bezocht vaak concerten en opera’s. Delacroix werd bevriend met Frederic Chopin, een Poolse componist.

In de jaren 50 van de 19e eeuw werkte Delacroix aan een grote fresco voor de doopkapel van de Saint Sulpice kerk. Hij schreef hierover in zijn dagboek dat het koorgezang van de kerk hem in de ideale sfeer brachten om te schilderen. Hij probeerde in zijn schilderij dezelfde harmonie te vinden als in de muziek.

Bedenk voor jezelf wat voor muziek hier bij zou kunnen horen en luister dan naar het fragment. Had je deze muziek verwacht?

Dit is een kunstwerk van Kandinsky.

Volgens hem kon je de werken vergelijken met symfonieën. Kandinsky haalde veel inspiratie uit de muziek.

Schönberg, een Duitse componist, was een groede vriend van Kandinsky. Samen probeerden ze emotie en spiritualiteit over te brengen met hun werken.

Een concert van Schönberg in 1911 in München inspireerde Kandinsky tot deze compositie Impressie III waarvan bekend is dat hij het diezelfde avond nog schilderde. 

Bedenk voor jezelf wat voor muziek hier bij zou kunnen horen en luister dan naar het fragment. Had je deze muziek verwacht?

Piet Mondriaan, een Nederlandse kunstenaar, bekend van De Stijl, vluchtte in de Tweede Wereldoorlog naar New York. Hij werd hier enorm geïnspireerd door Jazzmuziek.

In het ritme van de boogie-woogie, vol improvisatie, herkende hij zijn eigen werkwijze in de schilderkunst. Piet Mondriaan sloeg een nieuwe weg in. Hij ging niet alleen zwarte lijnen meer gebruiken, maar ging ook met kleurvlakken werken.

In dit kunstwerk kun je de speelsheid van Jazzmuziek herkennen, maar ook het stratenpatroon van Manhatten in New York.

De kip of het ei?

Luister naar het fragment. Wat zou er eerder zijn geweest? Het schilderij of de muziek? Wat heeft wat geïnspireerd denk je?

De kip of het ei?

Luister naar het fragment. Wat zou er eerder zijn geweest? Het schilderij of de muziek? Wat heeft wat geïnspireerd denk je?

De Franse componist Henri Dutilleux werd namelijk geïnspireerd door het bekende kunstwerk 'De Sterrennacht' van Vincent van Gogh.

Hier werd dus de muziek gebaseerd op een kunstwerk!

Ook Respighi is geïnspireerd door schilderwerken. Hij heeft de compositie 'Trittico Botticelliano' geïnspireerd op o.a. de werken 'La primavera' en 'De geboorte van Venus'. 

Luister naar het muziekfragement. Wat voor kunstwerken zouden hierbij horen?

1

Toelichting

Ook Respighi is geïnspireerd door schilderwerken. Hij heeft de compositie 'Trittico Botticelliano' geïnspireerd op o.a. de werken 'La primavera' en 'De geboorte van Venus'.

Wat je hier op verschillende plaatjes ziet is een 'tableau vivant'. Het betekent letterlijk 'levend schilderij'. Het is een stilstaande uitbeelding door mensen. Vaak wordt er een symbolische voorstelling, een dramatische situatie (uit de geschiedenis), een bijbelse passage of een bestaand schilderij uitgebeeld.

Zelf een tableau vivant maken!

Jullie gaan zelf een tableau vivant maken!

Luister straks naar 3 muziekfragmenten. Hier kies je er één van uit en je laat je inspireren door deze muziek. 

Wat voel je bij deze muziek en waar denk je aan? Probeer dit uit te beelden in een tableau vivant en maak hier een foto van!

1

De opdracht voer je uit in groepjes van 4/5 personen. 

Je mag atributen gebruiken. 

Uiteindelijk laat je je foto van het tableau vivant zien aan de klas met het muziekfragment erbij afgespeeld. 

Laat eerst de klas raden wat je met je groepje wilt uitbeelden en vertel het naderhand kort.

2

Stappenplan:

1. Groepjes maken van 4/5 personen

2. Beluister de muziekfragmenten en kies er één.

3. Brainstorm met je groepje waar je aan denkt bij de muziek.

4. Wat zouden jullie kunnen/willen uitbeelden bij de muziek en waarom?

5. Maak een tableau vivant en maak hier een foto van.

6. Presenteer jullie foto van de tableau vivant aan de klas met de muziek erbij afgespeeld.

3

Wil je meer uitdaging? Experimenteer dan met hoek waarin je schiet. Zie daarvoor de zwarte hotspots!

Vogelperspectief

Hierbij kijk je als het ware op de wereld neer zoals een vogel naar beneden kijkt. Je fotografeert dus van bovenaf.  Je gebruikt het vogelperspectief vooral wanneer je het gevoel wilt creëren van vrijheid en overzicht. 

Hoe zou je dit kunnen doen? Ga eens op een stoel staan of fotografeer vanaf een balkon waarbij de anderen beneden staan. Wees creatief!

Kikkerperspectief

Dit is wanneer je iets fotografeert van onderaf. Soms wordt het kikkerperspectief ook het kikvorsperspectief genoemd. Alles wat je vanaf dit standpunt fotografeert, kan worden gezien als het zicht van een kikker. 

Door kikkerperspectief te gebruiken, laat je dingen groter en indrukwekkender lijken. 

Ooghoogte

Hierbij fotografeer je letterlijk op de ooghoogte van je onderwerp/mensen. Het zit tussen het vogel- en het kikkerperspectief in. Ooghoogte als perspectief in een foto creëert een betrokken gevoel aangezien het lijkt alsof je contact maakt met de mensen of het onderwerp.

 Hoe was het om vanuit muziek een visueel beeld te vormen?

Wat zou jij fijner vinden, vanuit muziek een beeld vormen of een beeld vormen vanuit muziek?

Vanuit de muziek een beeld (muziek is de inspiratie)

Vanuit een beeld muziek maken (beeld is de inspiratie)