Beeldende Begrippen, Licht

• Art & design
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

 Licht en schaduw

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen, uitleggen en toepassen welke verschillende licht en schaduw werkingen er zijn.  

Plasticiteit

Wordt gesuggereerd op een plat vlak door licht en schaduw (met name door de eigen schaduw, maar ook door slagschaduw en belichte plekken)

Voorbeeld:

De appel op deze afbeelding is niet plastisch, er is geen ruimte gesuggereerd. Het kleurvlak is egaal er is geen licht-donkercontrast.

schaduwwerking en plasticiteit

Met licht en schaduw wordt ruimtelijkheid; plasticiteit gesuggereerd. 

Door plasticiteit lijkt een vorm op een plat vlak tastbaar.

Plasticiteit

Wordt gesuggereerd op een plat vlak door licht en schaduw (met name door de eigen schaduw, maar ook door slagschaduw en belichte plekken)

Voorbeeld:

Deze handen zijn plastisch getekend. 

Rechtsboven zie je de hand plastisch weergegeven en de mouw juist niet ruimtelijk, omdat daar geen eigen schaduw is toegepast.

Meelicht

Als je mee kijkt met de richting van het licht, dan spreek je van meelicht. 

De lichtbron is dus achter je en dat wat je bekijkt heeft dan bijna geen eigen schaduw.

Slagschaduw

Slagschaduw is de schaduw die een object "werpt" op een ondergrond of achtergrond.

Als ergens licht op valt dan krijg je schaduw. Er zijn verschillende soorten schaduw: 

Eigenschaduw: Dit is de schaduw die ontstaat óp het belichte object. Het benadrukt de vorm van dat object en geeft het object plasticiteit. 

 Slagschaduw: De slagschaduw is de schaduw

die een belicht voorwerp werpt op zijn omgeving (dit kan bijvoorbeeld een ander object zijn). Deze schaduw is geen onderdeel van het object maar van zijn omgeving, en benadrukt de ruimte. 

Zijlicht

Bij zijlicht komt het licht van opzij. Behalve slagschaduw, heb je ook

eigen schaduw. Hierdoor wordt de plasticiteit vergroot.

Tegenlicht of Silhouet

Tegenlicht ontstaat als er een lichtbron bijvoorbeeld de zon of een lamp recht voor de beschouwer( jij ) staat en er een voorwerp tussen jou en de zon of lamp in staat.

Dat voorwerp zie je dan als een silhouet, donker zonder details. 

Hier zie je een voorbeeld van een?

1. verborgen lichtbron
2. eigen schaduw
3. zichtbare lichtbron
4. slagschaduw

Zijlicht

Eigenschaduw

Slagschaduw

Dit meisje heeft duidelijk een lichte en donkere kant. Dit is:

1. Plasticiteit
2. slagschaduw
3. toonvervaging
4. textuurvervaging

Welke soort schaduw zie je hier?

1. eigen schaduw
2. slagschaduw
3. kernschaduw
4. halfschaduw

Lichtsoorten: Sleep de begrippen naar de afbeelding die van toepassing zijn:

meelicht

kunstlicht

strijklicht

tegenlicht

slagschaduw

Benoem de schaduwen die je hier ziet.

Waar komt hier het licht vandaan?

Leg zo nodig de begrippen 'slagschaduw' en 'eigen schaduw' uit. Vraag dan waar Vincent 'slagschaduw' en waar hij 'eigen schaduw' gebruikte.

• Bierpullen, 1885
  
• De schilder op de weg naar Tarascon, 1888, vernietigd in de Tweede Wereldoorlog
  

Zijlicht is licht dat van opzij komt. Hierbij zie je de schaduwen heel duidelijk.  De schaduw in de oogkassen en op het voorhoofd van het skelet bijvoorbeeld.

Strijklicht is licht dat langs de dingen 'strijkt'. Hierdoor zie je het oppervlak heel goed.

Leg zo nodig de begrippen 'zijlicht' en 'strijklicht' uit. Vraag vervolgens waar Vincent 'zijlicht' en waar hij 'strijklicht' gebruikte. De antwoorden staan in de hotspots.

• Detail van Kop van een skelet met brandende sigaret, 1886
  
• Naaiende vrouw, 1885
  

Wat is het grootste verschil tussen mee- en tegenlicht?