2.5 Gesloopt gesteente + 2.6 Verweringsmateriaal in beweging

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Deze week

Maandag

Herhaling 2.1 t/m 2.4

Vandaag
2.5 Gesloopt gesteente

• Uitleg
• Werken aan opdrachten

Leerdoelen 2.5

• Je weet welke typen verwering er zijn en welke processen verantwoordelijk zijn voor verwering.
• Je begrijpt dat in de aride zone vooral mechanische verwering plaatsvindt.
• Je kunt met behulp van het klimaat in een gebied bepalen welke verweringprocessen plaatsvinden.

Continentale korst

Graniet

Licht gesteente

30 - 100 km dik

Gemiddeld 8 km hoger

Oceanische korst

Basalt

Zwaar gesteente

Gemiddeld 40 km dik

Verwering van gesteente

Waar op de foto zie je het vaste gesteente en waar het verweringsmateriaal?

Verwering van gesteente

Waar op de foto zie je het vaste gesteente en waar het verweringsmateriaal?

Er is hier sprake van chemische verwering:

Water met humuszuren tast het gesteente aan door het oplossen van mineralen.

Verwering van gesteente

Waar op de foto zie je het vaste gesteente en waar het verweringsmateriaal?

Verwering van gesteente

Waar op de foto zie je het vaste gesteente en waar het verweringsmateriaal?

Er is hier sprake van fysische/ mechanische verwering:

Water in de spleten bevriest en zet uit.

Fysische of chemische verwering?

Fysische of chemische verwering?

Fysische verwering

Chemische verwering

Fysische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur sterk wisselt
• de temperatuur regelmatig onder de 0°C komt
• het gesteente bloot ligt

Chemische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur hoog is
• de vochtigheid hoog is
• het gesteente bedekt is

B

C

D

A

Bij welk klimaat vindt de sterkste fysische verwering plaats?

Bij welk klimaat vindt de sterkste fysische verwering plaats? C

Bij welk klimaat vindt de sterkste chemische verwering plaats?

Bij welk klimaat vindt de sterkste chemische verwering plaats? D

Bij welke klimaten vindt zowel fysische als chemische verwering plaats?

Bij welke klimaten vindt zowel fysische als chemische verwering plaats? A en D

Van de tropen tot de polen

A. 75 graden NB

B. 50 graden NB

C. 20 graden NB

D. 0 graden = evenaar

Bij welke breedteligging horen de volgende uitspraken?

1. De dikste verweringslaag
2. Sterke mechanische verwering (2x)
3. De sterkste chemische verwering
4. Zowel chemische als mechanische verwering

A

B

C

D

Van de tropen tot de polen

A. 75 graden NB

B. 50 graden NB

C. 20 graden NB

D. 0 graden = evenaar

Bij welke breedteligging horen de volgende uitspraken?

1. De dikste verweringslaag - D
2. Sterke mechanische verwering (2x) - A en C
3. De sterkste chemische verwering - D
4. Zowel chemische als mechanische verwering - B

A

B

C

D

Karstverschijnselen ontstaan in kalksteen. Kalk lost gemakkelijk op in water waarin CO₂ is opgelost.


Scheuren en spleten kunnen grotten worden en wanneer het ‘dak’ instort of verzakt, ontstaat een doline.

Opgave 5

Aan de slag

Paragraaf 2.5 (pagina 43) opgave 2 en 3

Deze week

Vandaag

2.6 Verweringsmateriaal in beweging

• Uitleg
• Werken aan opdrachten

Woensdag

2.7 De opbouw van het laagland

  

Nakijken

Paragraaf 2.5 (pagina 43) opgave 2 en 3

Leerdoelen 2.6

• Je weet op welke manieren sediment wordt vervoerd.
• Je begrijpt dat de manier van transport invloed heeft op de korrelgrootte(verdeling) van het sediment.
• Je begrijpt dat in de aride zone het verweringsmateriaal makkelijker kan worden meegenomen dan in de gematigde zone.

Mass movement

Gesteente brokkelt af door verwering en komt onder invloed van het reliëf en de zwaartekracht direct in beweging:

• het valt
• het rolt
• het glijdt
• het vloeit

De verplaatsingen van verweringsmateriaal worden massabewegingen genoemd.

Vier soorten massabewegingen. Koppel de omschrijving aan de tekening.

1. Modderstroom: een verweringslaag verzadigd met water vloeit naar beneden
2. Puinlawine: een mengsel van losse stenen rolt en glijdt
3. Vallend gesteente: losse stenen/rotsblokken vallen loodrecht naar beneden
4. Een grote massa rotsblokken glijdt naar beneden.

Vier soorten massabewegingen. Koppel de omschrijving aan de tekening.

1. Modderstroom: D
   
2. Puinlawine: C
   
3. Vallend gesteente: A
   
4. Een grote massa rotsblokken glijdt naar beneden: B
   

Hoe herken je de jongste puinhellingen?

Hoe wordt verweringsmateriaal getransporteerd?

Door:

• Een rivierstelsel vervoert enorme hoeveelheden verweringsmateriaal uit het gehele stroomgebied.
• IJs transporteert langzaam, maar met enorm veel kracht.
• Wind is een belangrijke transporteur in droge gebieden.
• De zee zorgt door stromingen en golven voor vervoer van materiaal.

Korrelgrootteverdeling

Aride zone

Gematigde zone

Verwering

Erosie

Een rivier vol met verweringsmateriaal stroomt vanuit de bergen een vlakte in.

De stroomsnelheid neemt af waardoor de rivier zich splitst.

Er treedt sedimentatie op en er vormt zich een puinwaaier.

V-dal

U-dal

Hoe slijt een gletsjer een dal uit in het landschap?

1. Een rivier snijdt zich in, er ontstaat een V-dal
2. Het klimaat verandert en het hooggebergte vergletsjert
3. De gletsjer vervoert van alles en nog wat, van grote stenen tot fijn materiaal, de morene.
4. Nu treedt er erosie op en wordt het dal steeds breder.

Morene = Materiaal dat door een gletsjer wordt neergelegd.

Door de kracht van de golven worden stukken van de kust weggeslagen.

De erosieve kracht van de golven is sterker bij diepe/ondiepe kusten en bij veel/weinig stukjes steen in het water.

Door de kracht van de golven worden stukken van de kust weggeslagen.

De erosieve kracht van de golven is sterker bij diepe kusten en bij veel stukjes steen in het water.

Leerdoelen 2.6

• Je weet op welke manieren sediment wordt vervoerd.
• Je begrijpt dat de manier van transport invloed heeft op de korrelgrootte(verdeling) van het sediment.
• Je begrijpt dat in de aride zone het verweringsmateriaal makkelijker kan worden meegenomen dan in de gematigde zone.

Aan de slag

Paragraaf 2.6 (pagina 44) opgave 3 en 5

Klaar? Check jouw antwoorden.

Maak Hoofdvraag 2.6 (pagina 46)