3.5 Nederland: de zee klopt op de voordeur

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

3.5 Nederland: de zee klopt aan de voordeur 

Herhaling: welke risicogebieden voor
overstromingen ken je?

Antwoord: Risicogebieden

1) Rivier- en kustvlakten. Maar liefst 70 procent van de wereldbevolking woont langs rivieren of dicht bij de kust. Vaak bestaat in deze laaggelegen gebieden de dreiging van een overstroming.

2) Gebieden aan de voet van een gebergte met een rotsige ondergrond. Bij hevige regenval trekt hier bijna geen water in de bodem, waardoor al het water tegelijk in de rivier komt. De bedding van de rivier is vaak te klein om deze

piekafvoer op te vangen.

3) Gebieden waar het afsmelten van de sneeuw samenvalt met hevige regenval in de zomer.

4) Gebieden waar tropische orkanen huishouden. Een tropische orkaan zorgt voor hevige regenval en blaast het water tegen de kust op, waardoor het veel hoger komt te staan.

5) Gebieden waar stroomopwaarts ontbossing plaatsvindt. Bij hevige regenval is er geen bos meer dat het water een tijdje als een spons vasthoudt. Daardoor stroomt het water meteen af naar de rivier.

6) Gebieden die door stedelijke bebouwing verstenen.

7) Gebieden met bodemdaling door het oppompen van grondwater.

In de eerste vier soorten gebieden is de natuur vooral de boosdoener. Bij de laatste drie is het vooral de mens die ervoor zorgt dat de overstromingskansen toenemen.

Leerdoelen

• Je weet welke soorten polders er zijn en dat er misverstanden bestaan over de veiligheid
• Je begrijpt waarom het overstromingsrisico van Laag-Nederland toeneemt en hoe men daar de kust tegen beschermt
• Je kunt op de kaart van Nederland verschillende polders en kustgedeelten aanwijzen 

Wat betekent de afkorting "NAP"?

1. Nieuw Amsterdams Polder
2. Nieuw Amsterdams Peil
3. Normaal Amsterdams Polder
4. Normaal Amsterdams Peil

Groot gedeelte onder NAP

Zowel door de rivieren als de zee in Nederland zijn er risico's
voor overstromingen.

Zee: Winterstorm Pia 2023
Rivieren: Hoogwater winter 2023/2024

nos.nl

Om te voorkomen dat we nogmaals een watersnoodramp '53 meemaken

Zou dit nog in Nederland kunnen gebeuren denk je of niet?

1. ja
2. nee

De zeespiegel stijgt

• Klimaatverandering
• Inklinking
• (IJstijd)

Als over een periode van zo’n dertig jaar de klimaatfactoren, zoals temperatuur of neerslag, zijn veranderd.

Een koude periode waarin zich op het land uitgestrekte ijskappen vormen. Heet ook glaciaal.

Aantekening

Zowel door de rivieren als de zee in Nederland zijn er risico's

voor overstromingen.
Zeker door klimaatsveranderingen is het risico op hoog water door zee groter geworden.
Het wordt steeds warmer op aarde --> ijskappen smelten --> waterpeil wordt hoger

Groot gedeelte onder NAP

 Laag-Nederland is opgedeeld in verschillende dijkvakken die allemaal omgeven zijn door hun eigen

dijkring.
Een polder is een door dijken omgeven stuk land waarin de waterstand kunstmatig kan worden geregeld.

Polder

• Een gebied waar de mens de waterstand regelt
• dit kan door een molen of een gemaal
• niet pompen = vol lopen van de polder = verzuipen

Polders

Dijken omringd

Waterstand geregeld

Gemalen

Pomp om polders mee droog te pompen

Aantekening

Nederland ligt voor een groot deel lager dan de zeespiegel.
De zeespiegel ligt op 0 meter N.A.P. = Normaal Amsterdams Peil.
Gebieden achter de duinen/dijken noemen we polders.
= Een gebied waar de mens de waterstand regelt

Dit kan door een molen of een gemaal, zij pompen het water uit het gebied terug naar zee.

(niet pompen = vol lopen van de polder = verzuipen)

Aantekening: 4 soorten polders

Zeepolders

Veenpolders

Droogmakerijen

IJsselmeerpolders

Inklinken

• bodemwater wegpompen en grond wordt stevig(er)
• water weg en grond heeft ruimte om te zakken
• Zie het als een spons die vol met water of leeg is
• veenpolders klinken het snelst in omdat daar het meeste water wordt weggepompt

Aantekening: Inklinking

• Om de gebieden bewoonbaar te maken/ te houden moeten ze blijvend het bodemwater wegpompen.
• Een nadeel is dat de gebieden hierdoor inklinken
  Dat betekent dat de bodem steeds lager komt te liggen

Droogmakerij

• stukken meren en/of zee die zijn leeggepompt
• eerst dijken rond en meer en dan (jaren) leegpompen
• wordt gebruikt voor landbouw en woningen

Hoe noemen we deze polder?

1. Zeepolder
2. Droogmakerij

Door de opwarming van de aarde verwacht men dat de zeespiegel tot 2100 zal stijgen. Bovendien krijgen we vaker te maken met stormvloeden die onze kust belagen.
De kust loopt het risico dat bij een zware storm er grote stukken van het strand en de zeewerende duinenrij (= de zeereep)

 kunnen wegslaan.

Hoe gaan we in Nederland om met deze bedreiging van onze kust?

Zeereep

• kustafslag vindt plaats tot aan de eerste rij duinen
• de zee bereikt deze duinen vaak pas tijdens een storm
• deze duinen noemt men de zeereep

Kustafslag

Duinen worden gevormd door het zand wat op de kust waait.

Door de golven die nu tegen de duinen slaan, breken de duinen af.  Door erosie van het water verdwijnen er stukken duin. 

Dynamisch kustbeheer

Vroeger:

• zand storten bij wegggeslagen kust

Tegenwoordig:

• zand storten op één plek en de ze het werk laten doen (zandmotor)
• natuur herstelt de kust

Zandmotor voor de kust van Den Haag

Aantekening: Oplossingen

In het zuidwesten zijn de dijken waar nodig verzwaard. (verzwaren dijken)
Langs de Hollandse duinkust moet bij kustafslag de schade zo snel mogelijk worden hersteld door zand vanuit zee op of vlak vóór het strand te spuiten. Dit heet zandsuppletie.

Bij een brede duinenrij laat men de natuur meer haar gang gaan. Dit noemt men

dynamisch kustbeheer. De zee mag hier en daar inbreken.

Het getijdenlandschap in de Waddenzee is een dynamisch systeem van eb en vloed.
Bij een verhoging van de zeespiegel wordt er extra sediment (zandmotor) aangevoerd zodat het evenwicht bewaard blijft.

Lees de tekst van 3.5. en maak de opdrachten die daarbij horen

Met welk probleem hebben de duinen in Nederland te maken?

1. Zandsuppletie
2. Duinvervorming
3. Duinvorming
4. Kustafslag

Welk deel van de kust is erg gevoelig voor kustafslag?

1. De Afsluitdijk
2. De Deltawerken
3. De Zandmotor
4. Zeereep

Noem een maatregel die we hebben genomen om ons te beschermen tegen de zee

Leerdoelen

• Je weet welke soorten polders er zijn en dat er misverstanden bestaan over de veiligheid
• Je begrijpt waarom het overstromingsrisico van Laag-Nederland toeneemt en hoe men daar de kust tegen beschermt
• Je kunt op de kaart van Nederland verschillende polders en kustgedeelten aanwijzen