Thema 3 De bewegingen van de aarde

• Aardrijkskunde
• Secundair onderwijs

Thema 3 

De bewegingen van de aarde

Duid alle correcte stellingen in verband met de aardrotatie aan.

1. De aarde draait rond haar as in 24 uur van west naar oost.
2. De omtrek van de evenaar is 40 000 km
3. Aan de polen draait de aarde aan een snelheid van 0 km/s rond.
4. Alle hemellichamen bewegen rond de poolster.

1. Aardrotatie

1.1 Kenmerken

Bereken de baansnelheid ter hoogte van de evenaar.

Bereken de baansnelheid ter hoogte van België als je weet dat de omtrek 25000 km is.

Wat is de baansnelheid rond de polen?

1.2 Gevolgen

Poolster staat in het verlengde van de aardas voor een waarnemer op het noordelijk halfrond, waardoor sterren schijnbaar rond ons lijken te bewegen.

Welke gevolgen van de aardrotatie ken je zelf?

1.2.1 Schijnbare beweging sterren

1.2.2 Schijnbare beweging van de zon

• dagboog
• zonnestand
• culminatiehoogte
• zenit

Weetjes: 

• elke plaats op aarde heeft een ander zenit.
• aan het begin van de lente en de herfst zijn dag en nacht even lang (12 u)
• lente en herfst: zon komt op in het oosten
• zomer: zon komt op in NO
• winter: zon komt op in ZO

1.2.3 Dag en nacht

Waarom is de aardrotatie de oorzaak van de dagelijkse cyclus van dag en nacht?

Welke plaatsen hebben volgens de zonnestand op hetzelfde ogenblik middag?

1.2.4 Tijdverschil

Hoeveel graden is 1 tijdzone?

De wereldbol (/kaart) kan verdeeld worden in 24 tijdzones. Als referentiepunt (het nuluur) wordt altijd vertrokken van de nulmeridiaan. Ten oosten zal het later zijn, ten westen vroeger. Zorg dat je deze kunt raadplegen in de atlas en dat je in staat bent om oefeningen op te lossen (zie cursus). 180° ten oosten of ten westen van de nulmeridiaan ligt de datumgrens.

www.dewereldklok.nl

https://www.dewereldklok.nl/wereldklok/

De wereldbol (/kaart) kan verdeeld worden in 24 tijdzones. Als referentiepunt (het nuluur) wordt altijd vertrokken van de nulmeridiaan. Ten oosten zal het later zijn, ten westen vroeger. Zorg dat je deze kunt raadplegen in de atlas en dat je in staat bent om oefeningen op te lossen (zie cursus). 180° ten oosten of ten westen van de nulmeridiaan ligt de datumgrens.

2. Aardrevolutie

Wat is het verschil tussen aardrotatie en aardrevolutie?

• Gemiddelde snelheid van de aarde rond de zon: 30 km/s
• => 940 miljoen km lang

Hoe lang duurt één omwenteling van de aarde rond de zon?

Op wat heeft deze omwenteling een sterke invloed?

Hoeveel dagen kent een schrikkeljaar?

De aardrevolutie verloopt in een ellipsvormige baan en duurt iets meer dan 365 dagen. Er zijn enkele bijzondere posities.

• Het Aphelium is het punt op de baan waarbij de zon het verst van de aarde verwijderd staat. 
• Wanneer de zon het dichtst bij de aarde staat bevindt de aarde zich in het perihelium.

Wat stel je vast als je de positie van de aardas vergelijkt tijdens de omloop rond de zon?

Bekijk het zonnediagram. Wanneer vind de langste dag van het jaar plaats?

1. Tussen 1 aug en 1 juli
2. Tussen 1 mei en 1 juni
3. Tussen 1 juni en 1 juli
4. Tussen 1 jan en 1 dec

De excentriciteit is de mate waarin de baan van de aarde afwijkt van een perfecte cirkel. Een perfecte cirkel heeft een excentriciteit van 0 (e = 0). Zo heeft de aardbaan momenteel een excentriciteit van 0,0167. De excentriciteit van de aardbaan verandert in de loop van de jaren (zie grafiek). De periode van deze excentriciteit is 50000 – 100000 jaar. Variaties in de excentriciteit van de baan van de aarde om de zon spelen daarom een rol bij de verklaring van het ontstaan en verloop van ijstijden of glacialen en tussenijstijden of interglacialen.

Variaties in de excentriciteit van de aardbaan kunnen ijstijden (= glacialen) en tussenijstijden (interglacialen) veroorzaken.

onderwijs.hetarchief.be