BS5 Gedrag + BS7 Sociaal gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 1

Thema 5: Waarneming en gedrag

Basisstof 5: Gedrag

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen wat gedrag is
• Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald
• Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag 

"Alles wat een mens of dier doet, is gedrag. Bijvoorbeeld lachen en naar iets kijken. Ook geluiden maken, slapen of zelfs gewoon stilstaan zijn gedrag."

Reageren

Een prikkel is een invloed van de omgeving op een organisme. 

• Licht
• Geluid
• Geur
• Smaak
• Warmte
• Kou
• Druk
• Aanraking

Reageren

Zintuigen reageren op prikkels door impulsen naar de hersenen te sturen.

Bij het reageren sturen de hersenen een impuls naar de spieren. 

Reageren

Voorbeeld:

1. Het meisje vindt een leuk filmpje op YouTube. 
2. In haar hersenen worde ze zich bewust van die prikkel.
3. Ze reageert op de prikkel: ze gaat er goed voor zitten, klikt de video aan en kijkt ernaar.
4. Er gaan dan dus impulsen naar haar spieren

De reactie op een prikkel = een respons 

Wat is gedrag?

Gedrag bestaat uit reactie op prikkels. Stoppen voor een rood licht is gedrag. Door rood licht rijden is ook gedrag.

Dingen die je doet, noem je handelingen. Bijvoorbeeld zitten, opstaan, slapen of naar iets kijken. Gedrag bestaat uit handelingen.

Je kunt zelf bepalen welk gedrag je laat zien. Wanneer je een klasgenoot ziet die een fietsband van iemand laat leeglopen, kun je kiezen; Of je zegt er iets van, of je doet alsof je het niet ziet.

Aangeboren of aangeleerd

Gedrag is voor een deel aangeboren en voor een deel aangeleerd. 

Zuigen aan de tepel van de moeder is aangeboren gedrag. 

Een peuter die met een lepel kan eten is aangeleerd gedrag. 

Gedrag van mensen

Mensen denken na over hun gedrag en ze beoordelen het gedrag van anderen. Dieren doen dat niet.

Waarden zijn de dingen die mensen belangrijk vinden in het leven:

Eerlijkheid, respect, rechtvaardigheid, vrijheid

Normen zijn gedragsregels waarvan veel mensen vinden dat je je eraan moet houden:

Je mat niet stelen (gebaseerd op de waarde "eerlijkheid")

Basisstof 7 Sociaal gedrag

Bij veel dieren en mensen wordt het gedrag beïnvloed door soortgenoten. Mensen reageren op elkaar. Ook dieren communiceren. 

Basisstof 7 Sociaal gedrag

Je ziet een bekende een steekt je hand op. Hij of zij zwaait terug. Dit is sociaal gedrag. Sociaal gedrag is gedrag van soortgenoten naar elkaar. Mensen en dieren hebben sociaal gedrag.

Sociaal gedrag

Bij veel dieren en mensen wordt gedrag beïnvloed door soortgenoten. Gedrag van soortgenoten naar elkaar noem je sociaal gedrag. 

Een handeling van een dier (of mens) is een prikkel voor een handeling van een soortgenoot. 

Sociaal gedrag

Een prikkel of handeling bij sociaal gedrag noem je een signaal. 

Mensen en dieren gebruiken signalen om met elkaar te communiceren. Mensen gebruiken hun lichaamshouding,  gebaren en taal.

Dieren gebruiken van vaak kleur, geluiden en geur. Snuffelen is bijvoorbeeld een signaal bij honden.

Signaal met meerdere betekenissen

Een hand opsteken is een signaal. Dit kan verschillende betekenissen hebben.

Je kijkt naar de situatie, de gezichtsuitdrukking en de lichaamshouding. 

Waarneming en uitleg

Bij sociaal gedrag is er een verschil tussen waarneming en uitleg. De waarnemen is wat je ziet (een opgestoken hand). De uitleg kan verschillend zijn. De uitleg hangt af van hoe iemand kijkt, welke omgeving het is en of je de persoon kent of niet.

Aan de slag!

Basisstof 5: Gedrag

Opdrachten 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10

Bladzijde 94 t/m 100

Basisstof 7: Sociaal Gedrag 

Opdrachten 1, 2, 3 

Bladzijde 106 t/m 109