3.5 Romanisering

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.5 Romanisering

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe de Romeinse cultuur zich over het gehele rijk kon verspreiden en wat de veroveringen van de Romeinen voor de volken in West-Europa betekenden.

Romeinse cultuur

• Na verovering Hellenistisch koninkrijk (2e eeuw v. Chr.)
• interesse in kunst, wetenschap, geschiedenis, filosofie
• ontstaan grieks-romeinse cultuur

Romanisering

Het overnemen van de klassieke cultuur door contact met de Romeinen (taal, kleding, cultuur) heet romanisering

Reconstructie van een Villa Rustica

Romaniseren

• Romeinen verhuizen en nemen hun cultuur mee
  
  
• Mensen steeds meer ‘gewend’ aan de Romeinse cultuur > munten, tempels, badhuizen, theaters, producten. 
  
  
• Vooral rijke ‘barbaren’ steeds meer als Romein leven > overnemen van de cultuur > Romanisering. 
  

De Arena van Nîmes (Frankrijk) is een amfitheater, gebouwd tussen 50 en 100 na Chr. en geïnspireerd op het Colosseum in Rome.

Het wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt voor concerten en stierengevechten.

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het mini-castellum bij Den Haag 

Ulpia Noviomagus

Modern reconstruction of the Roman city of Ulpia Noviomagus (Nijmegen) as it appeared in the 1st century AD.

You may notice that the layout of the city is very similar to that of a Roman fortress.

In fact all fortresses and cities in the Roman empire were built according to the same strict layouts. 

Xanten

Noviomagus (Nijmegen)

1. Lijnrechte stad
2. In het midden het forum
3. Aan het forum werden de: tempels, markthal, raadshal gebouwd
4. Daar omheen bouwde men huizen / bedrijven / winkels

Onstaan van een agrarisch-stedelijke samenleving

In veel boeken over de Romeinen wordt regelmatig gesproken over: Imperium Romanum.

Wat zou dit betekenen?

1. Romeinse Leiders
2. Romeinse Tijd
3. Romeinse Vrede
4. Romeinse Rijk

Het Imperium Romanum

De Romeinen hadden in 200 v.C. hun macht uitgebreid

Zij noemden dit gebied hun Imperium Romanum

Een imperium is een rijk dat bestaat uit de oorspronkelijke staat (Rome) en andere veroverde staten

Koninkrijk?

De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest,

hoewel daar erg weinig over bekend is.

En of het verhaal van Romulus en Remus waar is....?

In 117 na Christus was het Romeinse Rijk op zijn grootst. Toen besloten de keizers om geen gebieden meer te veroveren.

Mare Nostrum, onze zee. Zo noemden de Romeinen de Middellandse Zee.

Germania, zoals onze streek door de Romeinen werd genoemd, bestond uit: Germania Inferior (Laag Germanië) en Germania Superior (Hoog Germanië).

Gallia (Gallië), het huidige Frankrijk, werd door Julius Caesar veroverd. Zijn aanzien steeg hierdoor enorm. De hele oorlog kostte het leven aan meer dan een miljoen Galliërs, en nog een miljoen werden tot slaaf gemaakt. Caesar heeft de oorlog beschreven in het boek Verslagen over de Gallische Oorlog, waarin hij hier en daar wel een beetje overdrijft...vooral over zichzelf.

Met de verovering van Egypte hadden de Romeinen hun voedseltekort in delen van het Romeinse Rijk opgelost: het land werd de graanschuur van Rome.

Romeinen in Nederland

• De Romeinse tijd (58 v. Chr. - ±400 n. Chr) is een belangrijke periode voor ons gebied. 
• Zo nemen de Romeinen ijzer mee, dat handig is als gereedschap, maar ook het schrift. 
• Hiermee eindigt ook bij ons de prehistorie en begint de historie.

De Germanen (Bataven)

• Ze moesten voedsel of vee als belasting betalen
• Jonge mannen moesten in het romeins leger
  
• De Germanen die in dit gebied kwamen wonen werden Bataven genoemd.

Alle wegen leiden naar Rome

In hun hele rijk leggen de Romeinen verharde wegen (via) aan. 

Hierdoor kan niet alleen het Romeinse leger snel in alle uithoeken van het rijk zijn, maar ook handel wordt hierdoor makkelijker.

En inderdaad: alle wegen leiden écht naar Rome!

Limes

• Na de dood van Caesar veroveren de Romeinen de laatste gebieden van hun enorme rijk. 
• Ze maken vaak gebruik van natuurlijke grenzen zoals: zeeën, rivieren, bergen en woestijnen.
• Maar als het nodig is bouwen ze een versterkte grens met wachttorens en forten.  --> limes. 

De Limes in Nederland

• Grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. 
  
  
• Romeinse forten en wachttorens.

• Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Bij Nijmegen (Noviamagus) en Xanten (Castra Vetera) lagen castra. Een castra is een groot fort, meestal voor een legioen. Dit was een leger van ongeveer 6000 soldaten.

Bij Utrecht (Trajectum) lag een castellum. Een castellum is een klein fort, meestal voor een cohort. Dit was een leger van ongeveer 600 soldaten.

De wachttoren die je bij de vorige slide zag, stond bij Vechten (Fectio)

De Tubanten (Tubanti) waren Germanen die in het oosten van het huidige Nederland woonden. De naam kom je tegenwoordig in dit gebied nog regelmatig tegen: de naam Twente is er van afgeleid, net als de naam van de regionale krant Tubantia.

De Bataven woonden in het gebied rond de grote rivieren. Dit gebied heet tegenwoordig de Betuwe, en vermoedelijk komt de naam van de Bataven

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het castellum Leiden-Roomburg

Castellum

Zo heeft een Castellum (fort) uitgezien.

Vanuit hier bewaakten de Romeinse soldaten de grens.

Reconstructie van het mini-castellum bij Den Haag 

Romeinen in Nederland

• De Romeinse tijd (58 v. Chr. - ±400 n. Chr) is een belangrijke periode voor ons gebied. 
  
  
• Zo nemen de Romeinen ijzer mee, dat handig is als gereedschap, maar ook het schrift. 
  
  
• Hiermee eindigt ook bij ons de prehistorie en begint de historie.

Romanisering

• Het contact tussen de mensen in deze streek en de Romeinen is intensief. 
  
  
• Dat is ook niet zo vreemd: de Romeinen zijn hier ruim 400 jaar, en door handel en huwelijken worden gebruiken overgenomen.
  
  
• Het overnemen van Romeinse gebruiken (taal, kleding, cultuur) heet romanisering.

Bataafse Opstand

• In 69 n. Chr. > Bataven o.l.v. Julius Civilis in opstand tegen Romeinen. 
  
  
• Hoewel Bataven in eerste instantie overwinningen (Trajectum werd door
   brand verwoest) behalen > worden uiteindelijk een jaar later verslagen.
  
  
• Julius Civilis onderhandelde met Romeinen > de oude afspraken hersteld.

De samenzwering van Julius Civilis, geschilderd door Rembrandt van Rijn

Wanneer kwamen de Romeinen in onze streken?

1. 158 v. Chr.
2. 58 v. Chr.
3. 58 n. Chr.
4. 158 n. Chr.

Wanneer was het Romeinse Rijk het grootst?

1. 117 v. Chr.
2. 17 v. Chr.
3. 17 n. Chr.
4. 117 n. Chr.

De limes was een natuurlijke grens

1. Waar
2. Niet waar

Voorbeelden van natuurlijke grenzen zijn:

1. Bergen, rivieren en forten
2. Forten, woestijnen en zeeën
3. Rivieren, woestijnen en zeeën
4. Forten, woestijnen en bergen