Paragraaf 4.5: De Sovjet-Unie onder Stalin

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Wat zijn sovjets?

1. Ambtenaren van de tsaar
2. Adel van een bepaalde stad of regio
3. Een Russisch gerecht
4. Een term voor raden of arbeidersraden

Welke politieke stroming was het beste vertegenwoordigd in de Russische Doema voorafgaand aan de Russische Revolutie?

1. Socialisten
2. Communisten
3. Liberalen
4. Nationalisten

Wat leidde tot de afname van de steun voor de Doema na de februarirevolutie?

1. De steun van buitenlandse mogendheden
2. De belofte van democratische hervormingen
3. De onvrede over de oorlogssituatie
4. De economische groei van het land

Wat bedoelt Lenin met een 'revolutie van bovenaf'?

1. Een revolutie gestart door de arbeidersklasse.
2. Een revolutie gesteund door buitenlandse machten.
3. Een revolutie zonder leiderschap.
4. Een revolutie geleid door een kleine groep leiders.

4.5: De Sovjet-Unie onder Stalin

Na het overlijden van Lenin weet Stalin de interne machtsstrijd te winnen. Hij rekent af met zijn tegenstanders en trekt alle macht in de Sovjet-Unie naar zich toe. Hij start een politiek van collectivisatie en vormt de economie om tot een geleide planeconomie. Stalin beïnvloed het volk door middel van indoctrinatie. De tegenstanders van Stalin worden in grote showprocessen vervolgd. 

Leerdoelen 4.5

4.5A: Je kunt uitleggen op welke manier Stalin de machtigste man van de Sovjet-Unie kon worden.

4.5B: Je kunt benoemen welke maatregelen Stalin nam om de economie te hervormen aan de hand van de begrippen collectivisatie en planeconomie.

4.5C: Je kunt uitleggen wat de gevolgen waren van de grootschalige collectivisatie in de landbouw voor de burgers van de Sovjet-Unie.

4.5D: Je kunt verklaren waarom we de Sovjet-Unie onder Stalin ook wel een totalitaire samenleving noemen.

4.5E: Je kunt uitleggen waarom Stalin in de periode die we de ‘Grote Terreur’ zijn gaan noemen vele mensen liet vervolgen.

Lenin sterft

• Nieuwe Economische Politiek (NEP): klein stukje kapitalisme, boeren krijgen eigen stukje land
• Stijging productie industrie en landbouw
• Groei tevredenheid communisme
• Dood van Lenin zorgt voor begin van machtsstrijd

4.5A

Machtsstrijd

• Trotski: vóór stimuleren communistische wereldrevolutie, tegen de NEP
• Stalin: focus op communisme in eigen land, vóór de NEP
• Stalin wint machtsstrijd doordat hij medestanders op belangrijke functies benoemt, Trotski verbannen uit Sovjet-Unie

4.5A

Collectivisatie

• Stalin beëindigt de NEP
• Collectivisatie: boeren moeten op grote boerderijen gaan werken, om efficiënter te werken en hogere oogsten te behalen
• Doel: goedkope productie producten en voedsel
• Overschotten verkopen om machines voor terug te kopen

4.5B

Planeconomie

• Geleide economie
• Overheid bepaalt welke producten in welke hoeveelheden door wie gemaakt wordt
• Vijfjarenplannen, waarin doelen voor komende vijf jaar stonden
• Allerbelangrijkste: zware industrie

4.5B

Gevolgen collectivisatie

• Boeren slachten liever eigen vee dan werken op collectieve boerderij
• Koelakken: 'rijke profiterende' boeren die collectivisatie weigerden
• Massaal geëxecuteerd of naar strafkampen gestuurd
• Veel boeren bleven weigeren!

4.5C

Holodomor

• Stalin liet Oekraïne afsluiten, verhoogde verplichte graanleveringen
• Door communisten georganiseerde hongersnood
• Ongeveer 5 a 6 miljoen doden

4.5C

Grote Terreur

• Stalin had veel wantrouwen!
• Hij zag overal saboteurs/spionnen
• Periode waarin 2 miljoen mensen via showprocessen worden veroordeeld tot executie of strafkamp (Goelag, Siberië)
• Slavenarbeid

4.5E

Totalitaire samenleving

• Overheid bemoeit zich met het leven en gedachten van de burgers
• Indoctrinatie: gedachtes beheersen van de mensen
• Terreur: onderdrukking/geweld
• Dictatuur: één leider
• Persoonsverheerlijking

4.5D

Bedenk waarom veel boeren tegen de collectivisatie waren.

Er zijn van de Holodomor maar weinig foto's beschikbaar. Bedenk waarom dit het geval is.

Bedenk een reden waarom er showprocessen werden georganiseerd, ondanks dat de straf voor de verdachte al vaststond.

Bedenk waarom het voor een totalitaire staat belangrijk is om het volk te 'indoctrineren'.

Wat is een eigenschap van de Nieuwe Economische Politiek van Lenin?

1. Herstel van zelfstandige landbouw
2. Volledige nationalisatie van industrie
3. Strikte staatscontrole op prijzen
4. Geen vrije markt

Wat was een belangrijk verschil tussen Trotski en Stalin?

1. Opvattingen over militaire strategie
2. Verhouding tot de wereldhandel
3. Permanent revolution vs. socialisme in één land

Wat was het doel van collectivisatie onder Stalin?

1. Verlagen van voedselprijzen
2. Privatiseren van landbouwgrond
3. Bevorderen van individuele boeren
4. Verhogen van landbouwproductie

Wat is een kenmerk van een planeconomie?

1. Vraag en aanbod zijn irrelevant
2. Concurrentie is sterk aangemoedigd
3. Individuen bezitten alle middelen
4. De overheid controleert de productie

Wat is GEEN eigenschap van een totalitaire samenleving?

1. Massale propaganda
2. Onderdrukking van oppositie
3. Onafhankelijke rechtspraak
4. Censuur van de media