5.7: DNA-technieken

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Programma

1. Huiswerk controle
2. Reader
3. Probleemstelling BS  7 
4. Stelling
5. Vervolg 
6. Moord oplossen
7. Afsluiting

Thema 5 BS 6 Geschiedenis van het leven op aarde

Wat?          We bespreken het huiswerk van BS 6 (t/m 10)

Hoe?         In groepen van 4 --> 1 iemand neemt docentrol op zich

Tijd?          +- 10 min

Vragen?  Probeer er samen uit te komen

Klaar?      Scan BS 7 alvast (vooral de afbeeldingen)

Uitkomst?  Waar je niet uitkomt, bespreken we klassikaal

Probleemstelling

Welke technieken kan de mens gebruiken om organismen en producten te produceren?

Thema 5 BS 7 DNA-technieken

  Welkom in de toekomst

Biotechnologie =

technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten voor de mens te maken.

Welke producten ken je?

Biotechnologie

Wat is biotechnologie?

Recombinant-DNA-technieken:

technieken om nieuwe erfelijke informatie in het DNA van een organisme te plaatsen

Biotechnologie

-DNA van de organismen blijft onveranderd!

bijvoorbeeld:

-gist in brood & bier

-speciale bacteriën in yoghurt

Recombinant-DNA-technieken

-DNA van organismen wordt aangepast!

-Het nieuwe DNA kan van een ander organisme komen

Bijvoorbeeld:

-Productie insuline

-Gen voor productie insuline uit een mens gehaald en in het DNA van een bacterië gestopt -> bacterie maakt insuline

2e is eigenlijk nieuwere vorm van biotechnologie

Voorbeeld: verschil tussen biotechnologie en recombinant-DNA-technieken

Nu

Vroeger

Organismen aanpassen

Genetische modificatie:

aanbrengen van gewenste erfelijke eigenschappen in een organisme

-> transgeen 

Nieuwe techniek:

Crispr-cas: brengt specifieke wijzingen aan in genen van organismen (=gene editing)

Genetische modificatie

-Voor GM worden vaak micro-organismen gebruikt, soms ook planten/dieren

Toepassing GMO's: geneeskunde, landbouw, industrie, milieu 

Crispr-Cas

Wat: Mechanisme is oorspronkelijk van bacteriën

Hoe: 'Cas' kan specifiek een stukje DNA 'zoeken', het enzym 'Crispr' kan deze er vervolgens uit 'knippen'

Resultaat: gen wordt weggehaald of vervangen

Toepassing: Gentherapie (=kapotte genen repareren)

Gebruik van genen van andere soorten wordt vervangen door Crisprcas

Sleep de begrippen naar de juiste omschrijving

Het aanbrengen van gewenste erfelijke eigenschappen bij organismen.

Verzamelnaam voor technieken om nieuwe erfelijke informatie aan te brengen in het DNA van organismen

De verzamelnaam van technieken waarbij men organismen gebruikt op producten voor de mens te maken

Een organisme dat genetisch gemodificeerd is noem je....

Genetische modificatie

Recombinant-DNA-technieken

Biotechnologie

Transgeen

'Crispr-cas mag ook ingezet worden om het erfelijk
materiaal van ongeboren baby's aan te passen'

EENS

ONEENS

Genomics

De studie van het gehele DNA van een organisme met alle genen die daarop liggen

Voor welke toepassingen kan men genomics inzetten?

-Ziektes (vroegtijdig) opsporen

-Behandeling/medicatie op maat

-Fokkerijen/veeteelt

e(nvironmental)-DNA

Synthetische biologie

Opdracht: 

Moord oplossen

Opdracht: Aan wie van de 4 test-personen is de verdachte waarschijnlijk het meest verwant? 

Uitwerking

Besluit

Welke technieken kan de mens gebruiken om organismen en producten te produceren?

Aan de slag BS7

Wat?              Maak opdracht 1 t/m 9

Hoe?              Werk in tweetallen, op fluistertoon

Tijd?               25 minuten

Vragen?        1. Boek 2. Docent

Klaar?            Maak samenhang 

Uitkomst?    Huiswerk dat we volgende les bespreken

Evaluatie

Volgende les:
- Herhaling thema "Erfelijkheid en evolutie"
- Proefwerk thema 5 BS1 t/m BS7