Tekst & Performance - Les 4.2

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tekst & performance

les 4.2

Terugblik vorige les

- Uitleg woordkunst (‘spoken word’) + historische context

- Analyse gesproken tekst

- Werken aan P.O. 4 deel I

Vandaag

Eerste lesuur 

Start: fragment kijken/luisteren (5 min.)

Historische context hiphop/rap (10 min.)

Analyse van hiphop/rap (5 min.)

Opdrachtenblad 4.3 (analyse-opdracht Nas) (zelfstandig) (20 min.)



Tweede lesuur

Bespreken analyse-opdracht Nas (15 min.)

Werken aan P.O. 4 deel II (25 min.)

Waar gaat de tekst van Kendrick Lamar over?

Wat valt je nog meer op aan de performance?

Wat is rap?

- Rap is een muzieksoort. 

- Het bestaat uit het snel, ritmisch uitspreken van teksten tegen een achtergrond van muziek.

- De rapper vertelt zijn verhaal op een beat. Ritme en rijm (of halfrijm) spelen een grote rol bij het maken van de teksten.

- Rapmuziek en hiphop worden vaak door elkaar gebruikt, want rap is een van de hoofdelementen van hiphop, maar de hiphopcultuur is van oorsprong een veel bredere jongerenbeweging.

Waar denk je aan
bij het woord 'rap'?

KRS-ONE

"RAP IS SOMETHING YOU DO, HIPHOP IS SOMETHING YOU LIVE"

Geschiedenis hiphop

Hiphop ontstond in de jaren ‘70, maar veel elementen in de muziek bestaan al langer. Een vroege voorloper is waarschijnlijk de West-Afrikaanse griotmuziek. 

  

Die muziek werd gemaakt door dichters en muzikanten die van dorp naar dorp trokken met ritmisch gesproken verhalen op rijm, begeleid door percussie. Tijdens de slavernij werd deze traditie voortgezet, waardoor de muziek in Amerika terechtkwam.

Na het afschaffen van de slavernij (1865) ontstonden andere vormen van ritmische spraakzang in de Afro-Amerikaanse gemeenschap, bijvoorbeeld jazz poetry, een moderne vorm van dichten (met of zonder muzikale begeleiding) geïnspireerd op de vrije ritmes en de voorliefde voor improvisatie in de jazzmuziek.

Jazzpoëten streden voor emancipatie van Afro-Amerikanen en keerden ze zich in hun gedichten en verhalentegen racisme en discriminatie in de samenleving.

00:00

In de jaren ‘60 werden de zwarte burgerrechtenbeweging en het verzet tegen racisme steeds groter...

The Last Poets (de ‘godfathers’ van de hiphop) brachten in die tijd de frustratie en woede van Black America via spoken word (soms begeleid door percussie) onder woorden.

Veel onderdelen van de hiphop waren dus al aanwezig in de populaire cultuur van afro-Amerikanen. Toch ontstond hiphop pas in de jaren ‘70 in The Bronx in New York.

Het grote publiek hoorde de term ‘hiphop’ voor het eerst in 1979 in ‘Rapper’s Delight’ van The Sugarhill Gang:

“I said a hip hop, hippie to the hippie, the hip, hip a hop, and you don’t stop, a rock it” 

Datzelfde gold (en geldt) voor gangstarap, rappers voor wie het juist om het gangsterleven zelf draait:

Datzelfde gold (en geldt) voor gangstarap, rappers voor wie het juist om het gangsterleven zelf draait.

De rap zoals wij het nu kennen (namelijk het op de maat van de muziek een al dan niet geïmproviseerde tekst rijmen) ontstond pas omstreeks de jaren ’80!

Wel bestonden daarvoor al MC’s(masters of ceremony)die de dj introduceerden en het publiekopzweepten

Theateranalyse

Aan de hand van welke drie componenten kunnen theatrale vormen worden geanalyseerd?

Theateranalyse

- Voorstelling

- Vormgeving

- Theatervormgeving

Ook een rapnummer kun je analyseren...

Hoe gaat dat bij rap?

Voorstelling: waar gaat de tekst over? Wat is het thema / de boodschap / het verhaal?

Alle thema’s zijn toegestaan bij rap

Het ligt er maar net aan voor wat voor stijl je gaat (dat zijn er nogal wat): urban, gangsta, grime, hardcore, drill, enz.

Zeker bij urban zijn de teksten vaak wel maatschappijkritisch

In het geval van jullie rap is het wel de bedoeling dat je gaat voor een maatschappijkritische en/of persoonlijke tekst

Hoe gaat dat bij rap?

Vormgeving: hoe wordt de voorstelling vormgegeven door de performer?

Lichaamstaal d.m.v. houding, gebaren en mimiek is van belang om de tekst tot leven te brengen

Rappers bewegen veelal met hun handen om de tekst kracht bij te zetten / ze hebben vaak een zelfverzekerde attitude

Daarnaast is het stemgebruik een belangrijk middel: intonatie, volume, tempo, ritmiek, timbre (klankkleur)

Hoe gaat dat bij rap?

Muziekanalyse

Bij muziekanalyse luister je bijv. naar melodie / ritme / tempo / motief / thema

Bij rap is het van belang dat je rapt op het ritme van de beat

Hiphop heeft een bepaalde flow: het unieke mengsel van tekst, intonatie, vocabulaire (slang), ritme, rijm, timbre, stemgeluid waaraan een rapper te herkennen is.

In hiphop wordt vaak gebruik gemaakt van ‘sampling’: een geluidsfragment uit andermans muziekstuk (her)gebruiken in dat van jezelf. Het kan dan gaan om een beat, een stuk tekst of een instrumentale hook.

Qua tekst wordt er bij rap veel gerijmd. 

Eindrijm

Middenrijm

Beginrijm

Alliteratie

Tekst

Hoe gaat dat bij rap?

Theatervormgeving: met welke materialen en technieken wordt de theatervoorstelling vormgegeven? [theatrale middelen: decor, kostuum, rekwisieten, grime, belichting, attributen, videoprojecties, muziek]

Rappers maken bij hun nummers vaak een videoclip, dus die kun je in dit geval bekijken bij de theatervormgeving

Verder maken veel rappers er tegenwoordig op het podium een feestje van met lichten, videoprojecties, enz.

Maar in principe heb je voor een goede performance natuurlijk niet heel veel meer nodig dan een microfoon en wat licht