4.1 Leenheren en leenmannen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

De Middeleeuwen

Leenheren en leenmannan

De agenda voor de komende 8 weken

Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8
3.1	3.3 3.2	3.4 3.2	PW	4.1 leenstelsel	4.2 barbaareduactie	4.1 en 4.2 herhalen

Lesdoelen

In deze paragraaf leer je hoe joden in het hele Romeinse rijk terechtkwamen

In deze paragraaf leer je hoe het christendom ontstond en werd verspreid

In deze paragraaf leer je hoe het christendom werd verboden en later de Romeinse staatsgodsdienst werd

Lesdoelen

In deze paragraaf leer je hoe Romeinen en bewoners van Zuid-Nederland met elkaar omgingen

In deze paragraaf leer je hoe de Rijn de noordelijke grens van het rijk werd

In deze paragraaf leer je welke invloed de Romeinen hadden op het leven in Zuid-Nederland

Lesdoelen

Volgen

Lesdoelen

volgt

Lesdoelen

Volgt

Lesdoelen

volgt

Passende afbeelding

Lesdoelen

In deze paragraaf leer je hoe Rome eerst werd bestuurd

In deze paragraaf leer je hoe Rome gebieden ging veroveren

In deze paragraaf leer je hoe Rome een wereldrijk werd en hoe het rijk werd bestuurd

In deze paragraaf leer je hoe burgeroorlogen leidden tot het ontstaan van het keizerrijk

In deze paragraaf leer je hoe keizers zorgden voor vrede in het rijk

Paars is alleen met havo wens

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen leenman, leenheer, hertogen, graven, edelen, adel, leenstelsel, erfelijk en middeleeuwen.

• kun je uitleggen hoe Karel de Grote zijn rijk bestuurde en welke taak zijn ridders daarbij hadden. 

• kun je kenmerken van het leenstelsel herkennen in bronnen.

• kun je beoordelen 

Tijd van monniken en ridders (500 - 1000)

In het wit zie je een helm, zoals ridders die droegen. Op de achtergrond zie je een deel van een klooster. Ridderschap en de christelijke kerk horen bij de Tijd van monniken en ridders.

Eerst de naam: 

De Middeleeuwen

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

800: Karel de Grote wordt door de paus tot keizer gekroond.  De paus doet dat als dank voor de hulp die Karel hem heeft gegeven. Met die steun van de kerk (en van god) is hij nog machtiger.

Onrustige tijden in Europa

500-800

• Na de val van het West-Romeinse Rijk waren er veel oorlogen.
  
• Reizen was gevaarlijk en de meeste mensen leefden in dorpjes.
  

• Grote steden, zoals Rome, waren er niet (meer).
  

Het Frankische Rijk (751-870)

• Het Frankische volk kreeg de macht over een groot deel van Europa.

• De bekendste Frankische koning was Karel de Grote.  
  

• In het jaar 800 werd hij zelfs keizer, toen de paus hem kroonde.
  

• Toen Karel de Grote in 814 stierf was het Franksiche Rijk erg groot.

Een buste van Karel de Grote. In een schatkamer in Wenen kan je zijn kroon nog bewonderen!

Rond 800 was het Frankische Rijk op zijn grootst. Naast dit rijk is er nog het grote Oost-Romeinse Rijk en ontstaan er nieuwe Moslimse Rijken.

Het leenstelsel

• Karel de Grote kon zijn land niet alleen besturen. Daarom kreeg hij hulp van edelen: mannen die met hem meevochten.

• Zijn trouwste edelen kregen als beloning ieder een gebied in leen. 
  
• Zij mochten dit namens hem besturen: zij werden zijn leenmannen (hertogen en graven).
• Karel de grote leende zijn gebied uit en was de leenheer.

• Deze manier van besturen noem je het leenstelsel.

De leenman zweert trouw aan zijn leenheer!

De leenman

De leenheer:

Karel de Grote

Het leen (de grond) dat de leenman 'in leen' krijgt.

De vier plichten van een leenman:

• Hij moest trouw zweren aan de koning; 
  
• Hij moest zijn gebied besturen en er recht-spreken;
  
• Hij moest jaarlijks belasting aan de koning betalen; 
  
• Als er oorlog was in het Rijk, moest hij met zijn eigen soldaten meevechten in het leger van de koning.

De leenman zweert trouw aan zijn leenheer, Karel de Grote.

De leenmannen lieten hun gebied ook weer besturen door onderleenmannen. De leenmannen van Karel de Grote werden dus leenheren van de onderleenmannen (snap je het nog?)!

Ridders

• Ridders waren de soldaten van de middeleeuwen.

• Een uitrusting (harnas, paard, zwaard, schild) waren erg duur, ridders waren dus altijd rijk!  

• Vaak kregen ridders als beloning een stuk land van de koning.

• Besturen lieten zij doen, ze gingen zelf liever jagen met valken!

• De rol van ridders veranderde dus: van gewone soldaten tot machtige mannen. 

De valkenjacht was duur, het trainen van roofvogels was een echt beroep. 
Naast jagen hielden de ridders ervan om op toernooien te vechten (soms om de hand van een mooie jonkvrouw).

Het Frankische Rijk valt uiteen

• Zwakke koningen na Karel de Grote.
  
  
• Leenmannen vergaten dat zij de grond te leen hadden en maakten het erfelijk + ze gingen zelf ook leenmannen benoemen (achterleenmannen).
  
  
• Invallen van vikingen in de kustgebieden.

Wat hoefde een leenman NIET te doen voor zijn leenheer?

1. Een eed van trouw afleggen.
2. Vechten voor zijn leenheer.
3. Overleggen wat hij met het gebied ging doen
4. Belasting betalen.

Wat kreeg een leenman NIET van zijn leenheer?

1. Land in leen
2. Bescherming bij oorlog.
3. Privileges
4. Een ridder uitrusting

Welk woord hoort er niet bij?

1. Frankische Rijk
2. West-Romeinse Rijk
3. Oost-Romeinse Rijk
4. Moslimse Rijken

Huiswerk

Pagina 66 opdracht 3

Pagina 67 opdracht 1 & 3

Pagina 68 opdracht 4

Video

Histoclips: Karel de Grote

• Waarom vocht Karel tegen de Saksen? Twee redenen.

• Waarom was het Frankische leger in het voordeel? Twee redenen.

• Wat is een groot verschil tussen de Frankische Koning en de Saksische koning?

• Hoelang duurde de oorlog met de Saksen?

• Tegen wie vocht Karel de Grote nog meer? (2 andere volken)

• Wat krijgt een leenman?

• Wat moet een leenman doen voor Karel? 3 zaken.

• Hoe zorgde Karel ervoor dat de leenmannen gecontroleerd werden?

• Waarom liet Karel Paltsen bouwen? (2 zaken)

• Wat gebeurt er in het jaar 800?

• Waarom is dit van groot belang?

• Beschrijf de Palts die Karel in Aken liet bouwen. (5 onderdelen, bouwmateriaal en het doel).

• Welke twee zaken probeert Karel te verbeteren in zijn Rijk?

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

03:11

Welke twee redenen heeft Karel de Grote om tegen de Saksen te vechten?

05:09

Waarom lijkt het Frankische leger onoverwinnelijk?

1. Ze hebben de hulp van God en goede paarden.
2. Ze hebben stijgbeugels en hakken de heilige eik van de Saksen om.
3. Ze hebben stijgbeugels en sterke zwaarden.
4. Ze hebben sterke zwaarden en Karel is een goede legerleider.

08:11

Tegen welke drie volken vecht Karel de Grote?

08:38

Waarom heeft Karel de Grote leenmannen nodig?

1. Anders wordt hij afgezet als keizer.
2. Zijn rijk is te groot om alleen te besturen.
3. Hij is druk met oorlog voeren en kan niet besturen.

08:56

Wat zijn de taken van Karel zijn leenmannen?

1. Het stuk land besturen + Karel advies geven + Karel helpen als hij oorlog voert
2. Het stuk land besturen + Karel geld betalen + Karel helpen als hij oorlog voert
3. Het christendom verspreiden + Karel advies geven + Karel helpen als hij oorlog voert
4. Het stuk land besturen + Karel advies geven + Karel zijn rijk uitbreiden

10:22

Wat voor belangrijks gebeurde er in het jaar 800?

11:08

Waarom liet Karel overal in zijn rijk Paltsen bouwen?

12:42

Welke twee zaken probeert Karel te verbeteren in zijn Rijk?

1. Recht & rijkdom
2. Onderwijs & rijkdom
3. Handel & recht
4. Onderwijs & handel