Ziekten van het hormoonstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Ziekten hormoonstelsel

Hormoonstelsel

Hormoon = een chemische boodschapper

2 regelsystemen in het lichaam:

• Zenuwstelsel werkt met "stroompjes"
• Hormoonstelsel werkt met "stofjes"

Wat is het hormoonstelsel?

1. Stoffen die de werking van bepaalde organen regelen
2. Alle klieren en organen die hormonen in het lichaam maken
3. Alle hormonen die worden aangemaakt in het lichaam
4. Alle zenuwen die hormonen aanmaken

Hormonen

• Hebben alleen effect op cellen die er gevoelig voor zijn
  
• Worden direct aan het bloed afgegeven, interne secretie
  

Hormoonproducerende klieren:

Pijnappelklier, hypofyse, 

schildklier, bijschildklier, juxtaglomerulaire cellen (nieren), bijnier, 

eilandjes van Langerhans (pancreas), 

eierstok, zaadbal

Hypofyse

• Antidiuretisch hormoon: verminderen wateruitscheiding door de nier
  
• Groeihormoon: stimuleert de celdeling en de celgroei
  
• Diverse hormonen: weeën, melkproductie, zaadcelproductie, eicelrijping
  
• Diverse hormonen: stimuleren andere organen om hormonen te maken, bv schildklier

Lesdoel

Verklaren welke zorg zinvol is bij afwijkende hormoonproductie door de schildklier.

Schildklierproblematiek 

• Hyperthyreoïdie - teveel schildklierhormoon
• Hypothyreoïdie - te weinig schildklierhormoon
• Struma - vergroting van de schildklier

• Hyper = teveel
• Hypo = te weinig

Hyperthyreoïdie: schildklier produceert te veel hormonen

Symptomen van een verhoogde stofwisseling:

• vermagering ondanks goede eetlust
•  snelle pols
  
•  transpireren
  
•  diarree
•  onrust
  
•  menstruatiestoornissen
  

Hyperthyreoïdie 

• Leeftijd 25-50 jaar
• Vrouwen
• Ziekte van Graves (auto-immuun) - erfelijke aanleg
• Lichaam maakt antistoffen -> schildklier maakt extra schildklierhormoon aan
• Symptoom = uitpuilende ogen

Behandeling hyperthyreoïdie

Thyreostatica

 Schildklierremmers > schildklier geeft minder hormoon af.

Radioactief jodium

De straling die het radioactief jodium in de schildklier uitzendt, remt de groei van de schildkliercellen waardoor ook de productie van het schildklierhormoon vermindert

Thyreoïdectomie

 Wegnemen van schildklier bij abnormale werking of struma

Ziekte van Graves (ziekte van Basedov) 

De schildklier produceert teveel schildklier hormoon.

Auto immuun ziekte.

De schildklier is diffuus vergroot (diffuus struma).

Uitpuilende ogen.

Behandeling ziekte van Graves

• De schildklier medicamenteus te blokkeren met Strumazol.
  

Hierbij moet dan vaak wel schildklierhormoon (levothyroxine)) worden bijgegeven omdat er anders een tekort ontstaat. Na een tijd (b.v. 1 jaar) kan de behandeling worden gestaakt om te zien of er weer een normale schildklierwerking ontstaat.

• Als de ziekte van Graves terugkomt, wordt er in principe overgegaan tot definitieve therapie in de zin van behandeling d.m.v. toediening van radioactief jodium. Er is wel kans op het ontstaan van een hypothereoïdie
• Als alternatief bestaat er een operatieve behandeling.

Hypothyreoïdie: schildklier produceert te weinig hormonen

Symptomen van een verlaagde stofwisselingsactiviteit:

• Gewichtstoename
  
• trage pols
  
• kouwelijkheid
  
• obstipatie
  
• verminderde activiteit
  
• menstruatiestoornissen
  

Te weinig schildklierhormoon

Oorzaak

• Jodium tekort (zorgt voor aanmaak hormonen) - brood 
• Ziekte van Hashimoto (auto-immuun)
• Aangeboren afwijking Congenitale Hypothyreoïdie (hielprik)​
  
• Aandoening aan schildklier / hypofyse​
  
• Gevolg radiotherapie / chirurgie ​
• Geneesmiddelen: lithium / amiodaron ​
  
• Als gevolg van behandeling te snelle schildklier 

Klachten

• Traagheid
  
• Lusteloosheid / vermoeidheid
  
• Koud
  
• Concentratieproblemen
• Gewichtstoename
  
• Moeizame stoelgang
  
• Haarverlies
  
• Somber
  

De ziekte van Hashimoto

Dit is een ziekte van de schildklier, waarbij ons eigen afweersysteem zich richt tegen schildkliercellen, waardoor deze cellen kapot gaan en de schildklier geleidelijk langzamer gaat werken en steeds minder schildklierhormoon maakt.

 Er ontstaat dan hypothyreoïdie ofwel een te traag werkende schildklier.

Vervolg Hashimoto

De oorzaak is een auto immuun ziekte.

Klachten ontstaan geleidelijk.

Oorzaak auto immuun ziekte?

De ziekte van Hashimoto is een veel voorkomende ziekte, die vooral volwassen vrouwen treft. 

Behandeling: schilklierhormomen

Struma

Struma

een vergroting/vormverandering van de schildklier:

• Diffuus
• Nodulair (knobbelvormig)
  
• Solitaire(één) knobbel
  

En schildkliervergroting of vormverandering hoeft niet samen te gaan met een toename van de functie. Bij een schildkliervergroting kan de functie ook normaal of juist verminderd zijn.

Wat kunnen de oorzaken zijn van diabetes mellitus type 1

1. Erfelijkheid , overbelasting, infectie, auto-immuunziekte
2. Erfelijkheid, geelzucht, overbelasting, infectie
3. Auto-immuunziekte, erfelijkheid, overbelasting, obesitas
4. Geen idee

Diabetes Mellitus, symptomen

Type 1

• Veel dorst, veel plassen
  
• Afvallen zonder reden
  
• Gevoel van ziek zijn
  
• Honger
  
• Wazig / slecht zien
  
• Misselijk en overgeven

Type 2

• Vermoeidheid
• Veel dorst, veel plassen
• Branderige, rode ogen, wazig, dubbelzien, slecht zien
• Wondjes die slecht genezen
• Regelmatig blaasontsteking
• Kortademigheid
• Pijn in de benen bij lopen

Wat is hypoglykemie?

1. Weinig glucose in je bloed
2. Te weinig zuurstof in het bloed
3. Veel glucose in je bloed
4. Te veel zuurstof in het bloed

Symptomen van een Hypoglykemie zijn onder andere:

1. Duizeligheid, vermoeidheid en honger
2. Dorst, slaperigheid en vaak urineren
3. Misselijkheid, vermoeidheid en een droge tong
4. geen van allen

Ziekten van hypofyse

• Acromegalie 
• Gigantisme
• Gynaecomastie
• Diabetes insipidus

Acromegalie = gigantisme = kun je herkennen aan de groei van de handen, voeten, tong en onderkaak. Eigenlijk neemt de omvang van alle organen toe. De verschijnselen van acromegalie worden vaak pas na jaren zichtbaar. 

Gynaecomastie = borstvorming bij mannen

Diabetes insipidus is een ziekte waarbij de nieren meer urine produceren dan normaal. Dit komt door een tekort aan een bepaald hormoon, het antidiuretisch hormoon of ADH. 

Ziekte van Addison

• Te kort aan aldosteron en cortisol is het bloed
• soms ACTH sterk verhoogd (door hypofyse)
• Problemen met hypofyse, dus geen stimulatie bijnier
• Bepaalde medicatie kan functie hypofyse, hypothalamus en bijnier verstoren

Ziekte van Cushing

• Overproductie van het hormoon cortisol
  
• Cortisol wordt gemaakt in bijnierschors
  
• Cortisol belangrijk voor stofwisseling met name bij stress (lichamelijk bv stress, emotionele stress)
  

Ziekte van Cushing

Het syndroom van Cushing is een aandoening waarbij een of beide bijnieren te veel cortisol aanmaken.

Oorzaken:

• Toedienen van te hoge dosis cortisol (reuma, COPD, transplantatie)
  
• Tumor hypofyse of vlakbij hypofyse
  
• Tumor in bijnier
  

Ziekte van Cushing

Behandeling:

• Verwijderen van tumor hypofyse
  
• Verwijderen van bijnieren
  

www.hypofyse.nl

Syndroom van Cushing

Zeldzaam

Hoeveelheid Cortisol is verhoogd

Vaker bij vrouwen

Meerdere oorzaken:

In de hypofyse

De bijnieren zelf

Elders in het lichaam

Verschil

Tussen syndroom van Cushing en ziekte van Cushing

Syndroom van Cushing: verzamelnaam voor klachten die ontstaan door een verhoogde hoeveelheid cortisol

Ziekte van Cushing: door goedaardige tumor in de hypofyse

Oorzaken

Hypofysetumor; goedaardig (ziekte van Cushing)

Bijniertumor; goedaardig (syndroom van Cushing)

Kwaadaardige bijniertumor komen zelden voor

Andere oorzaken:

Goedaardige en kwaadaardige tumoren buiten hypofyse bv longkanker

Medicatie met corticosteroïden

Diagnose

Ingewikkeld

Door endocrinoloog

In verschillende stappen:

1. verdenking; anamnese en lichamelijk onderzoek

2. Aantonen verhoogd cortisolgehalte

3. Uitsluiten van andere oorzaken

4. Gerichter aanvullend onderzoek

Behandeling

Operatief verwijderen van de tumor

Soms gevolgd door bestraling of medicatie

Opdracht (schildklier / diabetes)

Maak per ziektebeeld 10 vragen waar of niet waar vragen voor de andere helft van de klas.

Zorg dat je de antwoorden kan onderbouwen.

Vragen?

Ben je klaar voor de toets?

😒🙁😐🙂😃