stralingsbalans

• Aardrijkskunde
• Secundair onderwijs

3.1.3 stralingsbalans

1 de impact van de atmosfeer op de stralingsbalans verklaren.

2 het ontstaan van het natuurlijk broeikaseffect verklaren.

3 het ontstaan van het versterkt broeikaseffect verklaren.

4 de invloed van de Milankovic-parameters op de stralingsbalans uitleggen (wetenschappen).

stralingsbalans

De zonnestralen die door de atmosfeer de aarde bereiken, beïnvloeden de temperatuur op aarde. 

De temperatuur van de aarde en de atmosfeer 

is een maat voor de hoeveelheid energie die de aarde bezit. 

Die hoeveelheid is afhankelijk van de balans tussen de inkomende en uitgaande straling. Dit noem je de stralingsbalans.

De energie van de zon bereikt onze planeet in de vorm van licht- of zonnestralen. 

1/3 van die zonnestralen wordt ofwel geabsorbeerd door gassen in de atmosfeer (, waterdamp, …) ofwel teruggekaatst door wolken of weerkaatsende delen van het aardoppervlak (oceanen, sneeuw, ijs …). 

Het percentage teruggekaatste straling vanop het aardoppervlak noem je albedo. Zo heeft sneeuw een groter albedo (ongeveer 90%) dan een bos (ongeveer 20%).

stralingsbalans

Ongeveer 2/3 van de zonnestralen wordt geabsorbeerd door de aarde. 

Een deel van die geabsorbeerde straling wordt terug uitgestraald door de aarde in de vorm van infraroodstraling (warmte). 

Een deel van die straling verlaat onze dampkring, maar broeikasgassen in de atmosfeer zoals en absorberen een deel van de infraroodstralen en houden de warmte vast. Deze verschillende processen noem je het natuurlijk broeikaseffect.

2 Verstoringen van de stralingsbalans

• Om een stabiele temperatuur op aarde te behouden, moet de stralingsbalans in evenwicht te zijn:   de gemiddelde temperatuur 15°C.
  
• Zonder natuurlijk broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op aarde -18°C bedragen,  een ijsplaneet. 
• De broeikasgassen werken dus als een vorm van isolatie en zorgen ervoor dat de aarde niet te veel warmte de ruimte laat instralen.
• Broeikasgassen zoals en zijn dus nodig voor een evenwichtige stralingsbalans, maar met mate.
  

DE IMPACT VAN DE MENS OP DE KOOLSTOFCYCLUS

Het valt op dat het koolstofaandeel (zowel als bevatten het element koolstof of ) in de atmosfeer de laatste 150 jaar heel sterk is toegenomen. Maar waar komt deze sterke stijging vandaan?

DE IMPACT VAN DE MENS OP DE KOOLSTOFCYCLUS

Bijna alle koolstof in het systeem Aarde zit permanent opgeslagen in de geosfeer onder de vorm van fossiele brandstoffen. Deze hebben zich over honderden miljoenen jaren gevormd met de resten van planten en dieren. 

Welke fossiele brandstof ken jij?

Verstoringen van de stralingsbalans

Het stijgende aandeel van broeikasgassen in de atmosfeer heeft een impact op het natuurlijk broeikaseffect. Hierdoor raakt de stralingsbalans verstoord wat leidt tot temperatuursveranderingen. Twee processen liggen mee aan de oorzaak van deze temperatuursveranderingen:

• Het versterkt broeikaseffect
  
• De Milankovic-parameters (wetenschappen)

Versterkt broeikaseffect

Broeikasgassen zoals CO₂ en CH₄ houden de warmte vast die vanuit de aarde als infraroodstralen vrijkomt. Maar als het aandeel van deze gassen toeneemt, kan er minder infraroodstraling ontsnappen en houden ze de warmte meer vast. Dit noem je het versterkt broeikaseffect. De toename van de temperatuur op aarde ken je waarschijnlijk beter onder de naam "opwarming van de aarde" of het Engelse "global warming".

De veranderende samenstelling van de atmosfeer heeft grote gevolgen voor onze planeet.

Het gevolg van het versterkt broeikaseffect uit zich de laatste 200 jaar als een opwarming. De gevolgen van die opwarming zijn groot en zorgen ook voor een kettingreactie: planten en dieren sterven uit, klimaat- en vegetatietypes verplaatsen zich, ijskappen smelten, zeespiegel stijgt, zeewater wordt warmer waardoor orkanen krachtiger worden …

oefeningen

reeks A: 1,2 en 4

reeks B: 1,3,4 en 6