Week 2.6 - College H35.1

• Biologie
• HBO
• Studiejaar 1

College 6 - H35.1

Planning

• Leerdoelen H35.1
• Bespreken examen vmbo-t & nieuwe
• Extra tijd: Mastering

Leerdoelen H35.1

De student kan...

1. De natuurlijke afweer en adaptieve afweer van elkaar onderscheiden en aan elkaar koppelen

2. De cellulaire stappen/fasen van natuurlijke afweer bij vertebraten noemen, bij naam en functie(s) en aan elkaar koppelen, met inbegrip van (namen van) specifieke eiwitten en typen bloedcellen

Algemene lesdoel

Bekend raken met de natuurlijke immunteit (en mechanismen hierachter) & globale kennis krijgen van de 'spelers binnen het veld van de immuunrespons'

Verschillende witte bloedcellen

Wat is fagocytose?

1. Het omsluiten van een celmembraan en zo deeltjes omsluiten
2. Het omsluiten van een celwand, om zo deeltjes te pakken
3. Het celproces waarbij cellen een geprogrammeerde celdood hebben.
4. Witte bloedcel differentiatie.

Verschillende witte bloedcellen

Myeloblasten:

- Basofiele granulocyt: ontstekingsreacties (histamines) (1%)

- Neutrofiele granulocyt: fagocyterend (bact./virus/schimmel), primaire immuunrespons, korte levensduur (pus) (60%)

- Eosinofiele granulocyt: vernietiging parasieten door cytotoxische eiwitten & allergische reacties (1-5%)

- Monocyt (fagocyterend) --> gaat vaak over in een macrofaag, fagocyterend & antigeenpresenterend (APC) = primair & secundaire respons OF dendritische cel (ook APC)

Verschillende witte bloedcellen

Lymfoblasten:

- Natural Killer Cel (NK-Cellen): lymfocyten die cytokininen uitscheiden voor celdoding (MHC-I eiwit) (aangeboren afweer).

- T-lymfocyten: reageren op antigenen (epitopen) --> specifieke afweer!

- B-lymfocyten: met antigeenreceptoren, produceren antistoffen (o.a. plasmacellen/geheugencellen) --> specifieke afweer!

Andere bloedcellen

- Rode bloedcellen (erytrocyten): vervoeren (4) O2 en/of CO2 m.b.v. hemoglobine

- Bloedplaatjes (trombocyten): celfragmenten, betrokken bij bloedstolling. Evenwicht cruciaal voor gezondheid:

       --> te veel trombocyten = hogere kans trombose (veel stolsels)

       --> te weinig trombocyten = risico bloedingen

Leerdoel 1.

De student kan...

De natuurlijke afweer en adaptieve afweer van elkaar onderscheiden en aan elkaar koppelen.

Wat is het verschil tussen de natuurlijke en verworven afweer?

1. Natuurlijk gaat als vanzelf, verworven doe je bewust
2. Natuurlijk gaat door je lichaam, verwoven door immunisatie
3. Natuurlijk is aspecifiek, verworven is specifiek
4. Natuurlijk doe je bewust, verworven gaat als vanzelf

Het immuunsysteem/ afweer

- Het immuunsysteem zorgt voor de bescherming van het lichaam (bijv. tegen pathogen)

- Alle dieren hebben (een vorm van) natuurlijke afweer (aangeboren afweer = aspecifiek), ook de fysieke barrières (bijv. huid) hoort hierbij.

- Bij de vertebraten: zowel aspecifiek als specifiek (adaptieve immuniteit)

Bij blootstelling aan een pathogeen: eerst natuurlijke afweer, gevolgd door de verworven afweer (=trager).

Overzicht: Afweer bij vertebraten

Aangeboren afweer

Algemeen bij dieren:

- Barrière functies (huid/slijmachtige lagen)

- Fagocytose

- Antimicrobiële peptiden (defensines)

Specifiek bij vertebraten:

natural killer cells, interferonen (uitgescheiden eiwitten bij virale infecties) en allergische reacties (herkenning TLR (Toll Like Receptoren).

Leerdoel 2.

De student kan...

De cellulaire stappen/fasen van natuurlijke afweer bij vertebraten noemen, bij naam en functie(s) en aan elkaar koppelen, met inbegrip van (namen van) specifieke eiwitten en typen bloedcellen

Stel.... je snijdt in je hand

Tijdens een spectaculair practicum van Henk en Amanda..

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Pathogenen komen binnen,

bijv. de Staphylococcus aureus

Ze beginnen razendsnel te delen....

Je natuurlijke afweer is de eerste linie van afweer (aspecifiek)

Weet je nog? Witte bloedcellen

Aangeboren afweer (aspecifiek)

De eerste linie van afweer bestaat uit:

- Macrofagen (weefsels, fagocyterend)

- Neutrofielen (in bloed, fagocyterend)

- Dendritische cellen (huid & darmen, 

stimuleert adaptieve immuunsysteem in lymfeknopen!)

- Eosinofielen (onder slijmvliezen, herkennen parasitaire wormen) 

- Natural killer-cel: doodt tumor-/geïnfecteerde cellen met chemische stoffen.

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Deze immuuncellen bevatten 

Tollachtige receptoren (TLRs) 

die algemene structuren herkennen van 

pathogenen, zoals bijv. RNA van virussen.

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Indringers binnen... Macrofagen doen aan fagocytose (= proces)

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Na blootstelling en opslokken van een pathogeen, 'plakt' een macrofaag specifieke membraaneiwitten van de pathogeen op een speciaal MHC-II eiwit (nu is de macrofaag een APC (antigeenpresenterende cel)). 

Waarom nu een APC? 

Om de B-lymfocyten en de T-lymfocyten van het specifieke deel van het afweersysteem wakker schudden.

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Antimicrobiële eiwitten:

Interferon: kan virussen inactiveren

Complement: hele reeks eiwitten die elkaars werking versterken, zorgen voor 'lyse' (knappen) pathogenen, ook actief in adaptieve immuunsysteem.

Inflammatie-respons: 

Mestcellen maken histamine (bloedvatverwijding)

Macrofagen produceren signaalstoffen, cytokines (reguleren o.a. de balans tussen humorale en cellulaire immuunrespons (+ reguleren groei cellen!).

Aangeboren afweer (aspecifiek)

... te veel indringers...?

Er ontstaat een (lichte) ontstekingsreactie (inflammatory response). 

Mestcellen worden aangetrokken en produceren histamine (verwijden bloedvaten/meer permeabel). Signaalstoffen (cytokines) van macrofagen & mestcellen naar neutrofielen in bloed = extra vernietiging

(hevige infecties kunnen leiden tot koorts, komt door signaalstoffen macrofagen - versnelt fagocytose en weefselherstel). 

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Ook ontstaan van pus

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Lymfevaten nemen geïnfecteerde vloeistoffen op, in lymfeknopen zitten macrofagen (opslokken pathogenen). 

Dendritische cellen migreren naar 

lymfeknopen (na interactie met pathogenen)

& stimuleren de adaptieve immuniteit.

Aangeboren afweer (aspecifiek)

Inflammatie treedt op (+ zwelling) 

& complementeiwitten prikken 

gaatjes in de bacteriën.

Is alles nu onder controle.......?

Nee..... na de vakantie meer!

Bespreken vmbo-t

Methode: eerst nakijken in groepjes en dan lastige vragen bij langs (klassikaal)?

Tijd?

Wat spreken we af voor na de vakantie? Nog eentje?

Tijd over: Mastering

Hoe ver ben je nu met de quizzes? 

Afronding

Eerst... vakantie!

Geniet ervan!

En tot in januari!