2.3 Deltaprogramma: bij droogte water vasthouden

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

 2.3 Deltaprogramma: bij droogte water vasthouden

Programma van de les

• Problemen die optreden bij droogte
• Deltaprogramma
  
• Maatregelen stad & platteland
• Huiswerk

Leerdoelen par. 2.3

1. Wat is de werkwijze van het Deltaprogramma met betrekking tot zoet water?
   
2. Welke maatregelen worden genomen in het kader van het Deltaprogramma om een zoetwatertekort en droogte te voorkomen en wat zijn daarvan de gevolgen?

Nederland, steeds droger

Droge periodes veroorzaken:

• Verzilting in West-Nederland
• Verdroging van natuur op hoge gronden
• Schade aan landbouwgewassen
• Problemen met regelen waterpeil rivieren
• Minder zoetwater 
• Kwaliteit water neemt af

Hoe op te lossen?

Wat zou Nederland kunnen doen tegen dit probleem? Bedenk met je buur oplossingen

1 groepje krijgt zo de beurt om hun oplossingen te presenteren

Werk het uit in een presentatie of Word bestand

Deltaprogramma en droogte

In periodes van droogte worden huishoudens, landbouw en industrie opgeroepen om water te sparen.

Boeren kunnen een bijdrage leveren door gewassen te telen die:

- diep wortelen.

- een kort groeiseizoen hebben.

- beter bestand zijn tegen droogte.

Hoe de glastuinbouw zelf zorgt voor voldoende zoet water.

 Deltaprogramma drie doelen

1. een gezond en evenwichtig (grond)watersysteem in stand houden en bevorderen 
   --> water opslaan in natte periodes
2. noodzakelijke gebruiksfuncties beschermen
   --> bijvoorbeeld zwembad verbod of sproeiverbod tuin
3. zuiniger en effectiever omgaan met zoet water.
   --> druppelirrigatie in de landbouw

Zoetwaterverdeling over het hoofdwatersysteem 

Maatregelen in stedelijk gebied

Vasthouden en bergen van water:

• aanleggen wadi's
• meer grachten/sloten in de stad
• bergingsgebieden

Landelijke gebieden

Bodem moet gaan dienen als een soort van spons, dus dat betekent meer water vasthouden of water minder snel laten wegstromen, bijvoorbeeld met minder sloten, meer dammen, en omgekeerde drainage. 

maar: boeren willen niet dit liever niet. Waarom niet? 

Aan de slag

Maak van §2.3 opdrachten 1 t/m 3

Ben je eerder klaar? 

Dan ga je alvast bezig met §2.3 opdrachten 4 t/m 9

Programma van de les

• Terugblik quiz
• Flexibel waterpeil IJsselmeer
• Tegengaan van verzilting
• Prioriteiten stellen
• Aanpassen Deltaprogramma
• Huiswerk

Wat is geen gevolg van verdroging in Nederland?

1. Landbouw oogsten worden minder
2. Er kan meer water worden vastgehouden
3. Verzilting in West-Nederland
4. Minder tot geen aanvoer van rivier water

Waarom is water vasthouden uit de winter een mogelijke oplossing?

1. Om te zorgen dat de winter niet te koud wordt
2. Om het land van water te voorzien in het voorjaar en de zomer
3. Om het land te beschermen tegen overstromingen
4. Om de zomerse verdamping van water te verminderen

Hoe kan druppelirrigatie helpen tegen de verdroging in Nederland?
Kies het beste antwoord

1. Dat de planten zonder water komen te zitten
2. Dat de bodem verdroogt
3. Planten groeien minder snel
4. Dat er minder water wordt verspild

Flexibel waterpeil

Welk aangelegd gebied in Nederland is heel belangrijk voor de toevoer en afvoer van water?

Flexibel waterpeil van het IJsselmeer 

Door klimaatverandering wordt het steeds moeilijker om:

- bij hoogwater water via de IJssel naar het IJsselmeer af te voeren.

- water in de Waddenzee te spuien.

- het neerslagtekort in de zomer op te vangen.

● Waterpeil IJsselmeer is vanaf 2021 flexibel 

voor het verhogen van het waterpeil zijn hogere en stevigere dijken nodig.

•  Een tweede oplossing is het anders inrichten van gebieden om de watervoorraad te vergroten. Dit kan bv door het inzetten van regelbare stuwen.
  

● Een derde oplossing is waterbesparing door:

- druppelirrigatie of omgekeerde drainage in de landbouw.

- het hergebruiken van proces- of koelwater in de industrie.

Tegengaan verzilting

Verzilting wordt een steeds groter probleem.

● Zoute kwel zal blijven toenemen door ontwatering van polders.

Ontwatering inklinking en bodemdaling  versterking van verdroging.

● Zeewater kan (steeds verder) binnendringen:

- via riviermondingen (de Nieuwe Waterweg) en kanalen (Noordzeekanaal)

- via schutsluizen en spuisluizen

- door afname tegendruk van de zoetwaterafvoer (de zomer)

- door zeespiegelstijging

Om verzilting tegen te gaan wordt in droge periodes het grondwaterpeil verhoogd en vindt er aanvoer van rivierwater plaats uit zijrivieren en kanalen. In het Deltaprogramma heet dit Klimaatbestendige Wateraanvoervoorziening (KWA).

Prioriteiten stellen 

De regering heeft vastgesteld hoe het zoete water moet worden verdeeld:

1. Veiligheid en het voorkomen van onomkeerbare schade
   --> met name veengebieden: inklinking en verdroging natuur 
2. Nutsvoorzieningen voor drinkwater en energie
3. Waterbehoefte van industrie en landbouw

Scheepvaart, waterrecreatie en binnenvisserij moet andere watergebruikers voor laten gaan in periodes van droogte. 

Updaten van het Deltaprogramma

Het Deltaprogramma wordt iedere zes jaar geëvalueerd:

- Is de ingeslagen koers nog juist?

- Zijn er aanpassingen nodig?

Een risico kan zijn dat maatregelen door bv een versnelde zeespiegelstijging niet op tijd kunnen worden uitgevoerd.

● De noodzaak van klimaatadaptatie is alleen maar toegenomen. Bedreigingen richting 2100 zijn:

- het klimaat verandert nog sneller dan gedacht.

- het zoetwatertekort en verzilting nemen toe.

- overstromingsgevoelige gebieden lopen meer risico op wateroverlast.

Updaten van het Deltaprogramma

De energietransitie biedt juist kansen voor het nemen van maatregelen

Groen dak of vegetatiedak (mos en vetplanten) in Rotterdam.

Aan de slag!

Ga aan de slag met §2.3 opdrachten 4 t/m 9