Mijn proefles

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

van atoomwedloop tot de val van de muur

paragraaf 5.2

leerdoel die je aan het einde weet. aan het einde....

• weet je wat de Hongaarse opstand in hield

• kun je uitleggen wat de Cubacrisis in hield

• begrijp je waarom glasnost en perestrojka zijn toegepast

Veel west Europeanen waren bang voor de communisten. Een ding stelde hun gerust, 

Stalin had geen atoombommen. De veranderde snel toen er in 1949 de eerste 

sovjetatoombom klaar was. Hierdoor hielden veel Europeanen serieus rekening 

met een Russische invasie. Talloze mensen geloofden dat er een oorlog zou komen. 

De Nederlandse communistenleider Paul de Groot zocht alvast een onderduikadres 

om zich schuil te kunnen houden. want dat belangrijke communisten in geval van 

oorlog opgepakt zouden worden, stond wel vast. De regering zag hen als de nieuwe landverraders. 

Maar de derde wereld oorlog kwam niet. In 1953 overleed Stalin. Hij werd opgevolgd door Nikita Chroesjtsjov. Er kwam een einde aan de ergste onderdrukking. Miljoenen mensen kwamen vrij uit de strafkampen. Mensen werden niet meer zomaar opgepakt of doodgeschoten. Toch bleef de communistische dictatuur bestaan. De mensen hadden minder angst, maar konden nog altijd niet zeggen wat ze dachten en vonden.

Pure angst

..........

Te

Hongaarse opstand 

Ook de satelliet staten van de sovjet unie konden nog altijd niet hun eigen gang gaan. Dat bleek in 1956, toen in Hongarije een opstand uit brak. In de Stalin tijd waren duizenden Hongaren geëxecuteerd. Meer dan 150.000 Hongaren waren in kampen opgesloten. Na Stalins dood kwamen ze vrij. De stalinistische leiders van Hongarije werden vervangen door minder strenge communisten. In 1956 durfden studenten in de hoofdstad Boedapest te demonstreren voor meer vrijheid. Normaal zouden ze zonder pardon zijn opgepakt en zijn zwaar bestraft, maar nu gebeurde er niks. Het gevolg was dat in de dagen daarna steeds meer mensen de straat opgingen. De communistische leider Imre Nagy

 besloot toe te geven. Hij beloofde verkiezingen met meer partijen. Ook 

zei hij dat de Sovjettroepen moesten vertrekken en dat Hongarije het 

Warschaupact zou verlaten. Dat ging Chroesjtsjov te ver. Hij liet 

Sovjettanks Boedapest binnenrijden. Via de radio riep Nagy het volk op 

tot verzet. Er braken hevige gevechten uit, maar de Hongaren waren 

kansloos. In een paar dagen werd de Hongaarse opstand neergeslagen.

 Bijna 3000 Hongaren kwamen bij de straatgevechten om het leven. 

Nagy en honderden anderen werden geëxecuteerd.

Afschrikking

Na stalins dood werd de vijandigheid tussen oost en west in de koude oorlog wat minder. Stalin vond oorlog nodig omdat wereldheerschappij te veroveren. Chroesjtsjov vond dat de oorlog voorkomen moest worden, want een atoomoorlog kon de hele wereld vernietigen. De VS en de Sovjet-Unie hadden rond 1955 bommen die wel duizend keer zo sterk waren als die gebruikt werden op Hiroshima en Nagasaki. Toch gingen ze allebei door met het produceren van deze atoombommen. En bouwden steeds sterkere kernwapens. Ze vonden allebei dat ze nodig waren om als afschrikking. Kernwapens waren eigenlijk goed voor de vrede, vonden ze. Hoe meer wapens hoe kleiner de kans op oorlog. En dus gingen ze door met hun wapenwedloop.

Berlijnse muur

In 1961 werd het weer spannend in Berlijn. De grens tussen oost en west Berlijn was de enige plaats waar het ijzeren gordijn nog open was. honderdduizenden Oost-Duitsers vluchten via west Berlijn naar het westen. Die leegloop bracht de DDR in gevaar Chroesjtsjov eiste daarom dat de Amerikanen west Berlijn verlieten. Hij dreigde de hele stad over te nemen, Maar zover kwam het niet. Op 13 augustus 1961 werd west Berlijn door tanks omsingeld. Onder militaire toezicht ramden arbeiders palen in de grond en spanden er prikkeldraad tussen. Daarna bouwde de DDR de Berlijnse muur. Om heel west Berlijn kwam een vier meter hoge betonnen muur. Daaromheen kwam een tweede muur ertussen kwamen mijnen, wachttorens en soldaten die iedere vluchteling moesten neerschieten. Niemand kon nog naar het westen

Cuba crisis

Een jaar later leek de derde wereldoorlog nog dichterbij. Op Cuba had de communist Fibel 

Castro de macht gegrepen(1959). De Amerikanen probeerden hem te verjagen, maar Castro 

kreeg hulp van Chroesjtsjov. In 1962 ontdekten de Amerikanen dat er Russische kernwapens

 op Cuba waren, op 250 kilometer van Amerikaanse kust. President John F. Kennedy pikte dat

 niet hij eiste dat Chroesjtsjov de wapens onmiddellijk weghaalde. Ook gaf hij de Amerikaanse marine bevel Sovjetschepen die onderweg waren naar Cuba terug te houden. Chroesjtsjov reageerde woedend. De kernwapens werden op scherp gezet dagenlang leek een allesvernietigende kernoorlog dichtbij. Maar Chroesjtsjov liet de Russische schepen wel omkeren. En uiteindelijk gaf hij toe. In ruil daarvoor beloofde Kennedy dat de VS Cuba met rust zouden laten. Ook zouden de VS later in geheim hun eigen kernwapens uit Turkije terugtrekken. Na de Cubacrisis werd de relatie tussen de VS en de Sovjet-Unie beter. Ze probeerden samen gevaarlijke conflicten te vermijden. Tegelijk deden ze alles om hun invloedssfeer onder controle te houden. De VS voerden oorlog tegen communistische opstandelingen in Vietnam. De sovjet unie viel in 1968 met andere Warschaupact landen Tsjecho-Slowakije binnen. de communistische leiders van Tsjecho-Slowakije hadden kort ervoor allerlei vrijheden toegestaan. De ander Oostblok leiders vonden dat het communisme hierdoor in gevaar kwam en maakten met een militaire invasie een einde aan deze Praagse lente

glasnost en perestrojka 

In de Sovjet-Unie kwam in 1985 Michail Gorbatsjov aan de macht. Met de communistische landen ging het niet goed. Ze waren altijd al armer geweest dan de westerse landen, maar het verschil werd steeds groter. Gorbatsjov besefte dat het zo niet meer ging. Alles moest open en eerlijk worden besproken, vond hij. Dat was de enige manier om dingen te verbeteren. Er waren Glasnost(openheid) en perestrojka(hervormingen) nodig. Hij stond vrijheid van meningsuiting toe en maakt een einde aan de kostbare wapenwedloop. Met president Reagan sloot hij verdragen over vermindering van kernwapens. Verder besloot hij dat de Sovjet-Unie zich niet meer met de satellietstaten zou bemoeien. Gorbatsjov hoopte het communisme te redden, maar bereikte het tegendeel. Zonder Sovjetsteun bleken de communistische leiders in oosten Europa zich niet te kunnen redden in 1989 moesten ze in het ene na het andere land de macht afstaan. Hongarije begon in mei met het afbreken van het ijzeren gordijn langs de grens met Oostenrijk werd het prikkeldraad weggeknipt. De Hongaren mochten als eerste vrij naar het westen. Op 9 november viel de Berlijnse muur. Een paar weken later spraken Gorbatsjov en de Amerikaanse president George Bush senior met elkaar. Ze verklaarden dat de oorlog voorbij was

wie werden er gezien als nieuwe landverraders door de regering?

1. het communistische Amerika
2. De DDR
3. Communistische Nederlanders leiders
4. de Sovjet-Unie hem zelf

wat gebeurde er met de studenten die in 1956 gingen protesteren in Boedapest

1. werden zonder pardon op gepakt
2. Helemaal niks
3. werden zwaar bestraft
4. werden meteen geëxecuteerd

Maak de juist combinaties van de Communistische leiders die ik heb behandeld in deze les

Michail Gorbatsjov

Fibel

Castro

Paul de Groot

Nikita Chroesjtsjov

volgde Stalin op nadat hij stierf in 1953

Hij stond vrijheid van meningsuiting toe en maakt een einde aan de kostbare wapenwedloop

greep de macht op Cuba in 1959 en kreeg hulp van Chroesjtsjov 

zocht alvast een schuilplaats om zich schuil te houden

De leerdoelen die je nu weet..

• wat de Hongaarse opstand in hield

• wat de Cubacrisis in hield

• waarom glasnost en perestrojka zijn toegepast