Kerstmis in verschillende culturen

• Burgerschapsvorming
• Middelbare school
• Leerjaar 1-3

Kerstmis in verschillende culturen

Kerstmis in de rest van de wereld

Wat hebben een boomstam, de stand van de zon, Coca-Cola en de schedel van een paard met elkaar te maken?

Inderdaad, ze horen allemaal bij het mooie feest: Kerstmis. 

Hoe dit zit en andere leuke feitjes, daar duiken we dieper op in tijdens deze aardrijkskunde kerstspecial...

De 3 onderdelen van kerst

1. Lichtfeesten in december.
2. Onze kersttradities
3. Gekke kersttradities in andere landen.

Licht in het donker

Kerstmis vieren we in Nederland op 25 en 26 december. Maar was dit vroeger ook al zo? Nee, wij vieren al hele lange tijd een soort kerstfeest in december.

Alleen... dit feest heeft niets te maken met de geboorte van Jezus Christus. Tijdens dit feest werd op de kortste dag van het jaar gevierd dat de dagen weer langer werden. 

Hoe zit dat nu eigenlijk?

De kortste dag van het jaar

21 december is de kortste dag van het jaar.

Dit betekent dat de zon het minst lang schijnt en het dus het langste donker en koud is.

Niet fijn voor de mensen in die tijd die alleen rondom een haardvuur zich konden opwarmen.

Een donkere dag...

komt ten einde...

Vanaf 21 december worden de dagen dus langer: het blijft dus langer licht en het wordt weer warmer.

En dat moet gevierd worden! En niet zomaar, nee. Met lichtjes. Heel veel lichtjes.

Lichtfeesten in december

Er zijn in de maand december over de hele wereld veel verschillende feesten die in het teken staan van licht. Ze zijn alleen niet allemaal op 21 december en hoeveel dagen de feesten duren, dat verschilt ook.

Zullen we samen eerst kijken naar twee andere hele belangrijke lichtfeesten en waarom die nu zo veel lijken op de manier waarop wij kerst vieren?

Chanoeka

Chanoeka is een van de belangrijkste joodse feestdagen.

Wat er met Chanoeka precies wordt gevierd zie en hoor je in het filmpje hiernaast.

Let goed op bij het filmpje, je krijgt hier zo wat vragen over...

Klik op mij!

Chanoekia

De joodse kandelaar waar de kaarsjes in worden gezet heet een chanoekia.

Het is dus vernoemd naar het feest.

Bij welke godsdienst wordt het lichtfeest Chanoeka gevierd?

1. Christendom
2. Islam
3. Jodendom
4. Hindoeïsme

Hoeveel dagen duurt Chanoeka?

1. 1
2. 2
3. 5
4. 8

Hoe heet deze kandelaar waar joden de kaarsjes in zetten?

Wat wordt er nog meer bij Chanoeka gedaan?

1. Er worden cadeautjes gegeven
2. Er wordt samen spelletjes gespeeld
3. Er wordt lekker gegeten
4. Alle 3 de dingen samen

Divali

Let goed op bij het filmpje, je krijgt hier zo wat vragen over...

Divali is een van de belangrijkste hindoeïstische feestdagen.

Wat er met Divali wordt gevierd zie en hoor je in het filmpje hiernaast.

Klik op mij!

Lakshmi

Lakshmi is een godin in het Hindoeïsme. Ze staat voor rijkdom, geluk en jawel licht. Niet vreemd dus dat ze wordt vereerd tijdens de donkerste dagen van het jaar.

Wist jij trouwens dat het Hindoeïsme wel 33 goden heeft...?

Bij welke godsdienst wordt het lichtfeest Divali gevierd?

1. Christendom
2. Islam
3. Jodendom
4. Hindoeïsme

Hoeveel dagen duurt Divali?

1. 1
2. 2
3. 5
4. 8

Wat wordt er nog meer bij Divali gedaan?

1. Er worden cadeautjes gegeven
2. Er wordt samen spelletjes gespeeld
3. Er wordt lekker gegeten
4. Alle 3 de dingen samen

Onze kersttradities

Kerstboom

Kerststal

Cadeautjes

Kerstman

Onze kersttradities

Kerstboom

Kerststal

Kerstman

Waarom hebben wij eigenlijk een kerstboom in huis?

Daar ga jij zo antwoord op krijgen...

Wat hoort er eigenlijk in een kerststal?

Daar gaan wij zo naar kijken...

Waar heeft de kerstman eigenlijk een rode muts en kleding aan?

Straks weet jij het antwoord hierop...

Kerstboom

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Kerstboom

De kerstboom is afkomstig van de Germanen. In de tijd van de Romeinen vierden deze mensen in Duitsland op 21 december het 'midwinterfeest'. Heel veel onderdelen van ons kerstfeest komt oorspronkelijk van dit Germaans feest: kerstkaarsen, kerstkransen, kerstbomen en de kerstman.

Kerststal

Wie is de uitvinder van de kerststal?

Sint-Fransiscus van Assisi is de officiële 'uitvinder' van de kerststal.

In het jaar 1223 liet hij in het Italiaanse stadje Greccio een levensgrote kerststal bouwen.

Hij was ervan overtuigd dat als mensen een echte kerststal zouden zien, dat het verhaal van de geboorte van Jezus meer invloed zou hebben.

De geboorte van Jezus Christus

Jezus wordt geboren in het plaatsje Bethlehem. Nadat zijn vader en moeder (Jozef en Maria) bij veel herbergen vragen of ze daar mogen overnachten en worden weggestuurd, is er geen andere keuze dan te overnachten in een stad.

Hier bevalt Maria van een zoon en legt hem in een kribbe (een bak met het eten voor de dieren) om daar te kunnen slapen. Deze zoon is Jezus Christus.

De engel en de herder

Nadat Jezus wordt geboren vertelt een Engel aan een herder in de buurt dat er een baby is geboren en dat die later hun 'verlosser' wordt. De herder neemt zijn schapen mee en gaat naar Bethlehem om Jezus te begroeten.

Klik op de oogjes om te leren over de geboorte van Jezus en de figuren die in de kerststal worden neergezet.

Een kerststal zonder Jezus?

Vaak wordt de kerststal tegelijk met de rest van de kerstversiering in huis neergezet. Maar... Jezus is dan nog niet geboren en mag dan dus eigenlijk ook nog niet in de kerststal liggen.

Pas op Eerste Kerstdag (als Jezus geboren is) mag hij in de kerststal worden gelegd.

In de dagen voor Eerste Kerstdag heb je dus een kerststal zonder Jezus.

De os en de ezel

Officieel wordt er nooit in de Bijbel gezegd dat er een os en een ezel in de stal zijn als Maria bevalt van Jezus. Dus waarom zie je deze twee dieren dan altijd in een kerststal?

In de bijbel staat de os voor kracht, schoon en spiritualiteit en de ezel precies voor het tegenovergestelde. 

Jezus ligt tussen deze twee dieren in en heeft daarom allebei de eigenschappen.  Deze tegenovergestelde eigenschappen samen maken dat Jezus 'perfect' is.

De drie wijzen uit het oosten

Nadat Jezus is geboren is er een ster die drie wijzen naar hem toe leiden. De wijzen komen om informatie te krijgen over de geboorte van een 'verlosser' en nemen geschenken mee.

Caspar, een jonge man uit India, nam wierook mee.

Balthasar, een volwassen man uit Perzië, nam mirre mee.

Melchior, een oude man uit Babylonië, nam goud mee.

De drie wijzen komen op 6 januari aan bij de stal waar Jezus ligt. Sommige mensen zetten hen dan ook pas op deze dag in de stal. De drie wijzen worden ook wel eens drie 'koningen' genoemd. 

De kerstman

Klik op de oogjes om te leren over de geschiedenis kerstman en hoe hij in andere culturen er uitziet.

Odin

Kerstmis komt af van de Germanen die het midwinterfeest vierden.

Tijdens dit feest reed de oppergod Odin door de lucht op zijn witte paard (met 8 benen) en deelde hij cadeautjes uit. Met hem mee gingen altijd zwarte raven die hem als knechten hielpen.

Klinkt dit bekend?

Sinterklaas

Nederlandse emigranten die naar de Verenigde Staten verhuisden namen de traditie van Sinterklaas mee. 

Hier namen de andere mensen de leuke traditie over van een man in rode kleren die in december cadeautjes komt geven aan kinderen. 

De naam 'Sinterklaas' was wel lastig uit te spreken voor mensen in de VS, dus dit veranderde naar 'Santaclaus'. 

De Amerikaanse kerstman komt dus af van onze eigen Nederlandse goedheiligman!

Rode kleren?

In heel veel culturen ziet de kerstman er niet zo uit zoals wij hem kennen. De rode kleding komt af van Sinterklaas en zie je dus vooral in Nederland, Amerika en landen die de 'Amerikaanse kerstman' willen overnemen.

In andere landen ziet de kerstman er heel anders uit. Zo heeft hij vaak blauwe, goude of groene kleding aan.

Coca-Cola

De kerstman zag er lange tijd erg uit zoals onder Sinterklaas. Het was een lange en dunne man met een lange baard en een wit paard.

In 1930 veranderde dit. Coca-Cola gebruikte namelijk Santa Claus voor hun reclame voor het frisdrank. Hierin werd hij een stuk kleiner en dikker en knipte hij ook een stuk van zijn lange baard af. Deze reclame liep zo goed dat elk jaar opnieuw een reclame uitkwam met de vrolijke man.

Tegenwoordig is deze 'reclame-kerstman' de manier waarop de meeste mensen de kerstman inbeelden.

Gekke kersttradities in andere landen

Maar hoe zit het nu per die paardenschedel? En op welke bijzondere manieren wordt er in andere landen nog meer Kerst gevierd?

Bekijk de video en maak de vragen op de volgende dia's.

In welk land hebben veel mensen KFC als kerstdiner?

1. Japan
2. Verenigde Staten
3. Duitsland
4. Zuid-Afrika

Japan

In Japan vieren niet veel mensen Kerstmis. Degenen die dit wel doen, die eten vaak KFC.

 Waarom? Nou, door hele slimme reclame van KFC. Een beetje hetzelfde zoals Coca-Cola met de kerstman voor elkaar heeft gekregen.

Kentucky Fried Christmas!

In welk land worden bezems met Kerst verstopt?

1. Noorwegen
2. Mexico
3. Indonesië
4. Griekenland

Noorwegen

In Noorwegen geloven mensen dat tijdens Kerst heksen en kwade geesten zich veel laten zien.

Logisch dus dat mensen hun bezem verstoppen. Je moet er niet aan denken dat je jouw kapotte bezem terug vindt nadat een heks hem heeft gebruikt om te joy-riden...

In welk land gaan mensen tijdens Kerst rolschaatsend naar de kerk toe?

1. Nieuw-Zeeland
2. Zuid-Korea
3. Venezuela
4. Hongarije

Venezuela

In de hoofdstad van Venezuela (Caracas) is het een traditie om in de week voor Kerstmis elke dag op rolschaatsen naar de Kerk toe te gaan.

En dat te bedenken dat er in Caracas veel heuvels zijn.

Nou, leg de pleisters maar klaar...

In welk land kun je worden opgegeten door de kerstkat?

1. IJsland
2. Jamaica
3. Nigeria
4. Roemenië

IJsland

In IJsland hebben ze geen kerstman, maar 13 'Yule mannetjes'. Deze mannetjes komen een voor een in de twee weken voor kerst en halen dan ongein uit. Wel laten ze leuke cadeautjes achter in de schoenen kinderen. Tenzij je stout bent geweest, dan krijg je een rotte aardappel.

En deze Yule mannetjes hebben een kat als huisdier. En oh wee als je met Kerst geen nieuwe kleren aan hebt, want dan komt de Yule kat om je op te eten.

Snel naar de winkel voor een nieuwe kersttrui...

In welk land hebben mensen een versierde boomstam met Kerst in huis?

1. Rusland
2. Spanje
3. Brazilië
4. Vietnam

Spanje

Opnieuw hebben ze in Catalonië een leuke kersttraditie. Ze hebben niet alleen het poepende mannetje in de kerststal, ze hebben ook Tió de Nadal.

Tió is een boomstam die leuk wordt aangekleed en een gezicht krijgt. Ze voeren hem de dagen voor voor Kerst fruit en noten en op Kerstavond slaat de hele familie hem met stokken terwijl ze zingen: "Als je niet goed poept, slaan we je met een stok". Net zolang tot hij al zijn snoep heeft uitgepoept. Die Spanjaarden ook en hun poep!

In welk land verbranden ze met Kerst de duivel?

1. Frankrijk
2. Turkije
3. Kenia
4. Guatamala

Guatamala

In Guatamala staat Kerst ook in het teken om alles weer schoon te maken. Kwade geesten en de duivel kunnen namelijk voorkomen in afval. 

Daarom vegen mensen hun hele huis en verzamelen al het afval. Bovenop deze grote hoop vuilnis wordt een duivel van papier maché gezet. Deze hoop (met duivel) wordt vervolgens aangestoken.

Mam! Waar is de bezem gebleven?

In welk land nemen mensen een ijskoude kerstduik in de zee?

1. Canada
2. Estland
3. Ierland
4. IJsland

Ierland

In Dublin (de hoofdstad van Ierland) is het een traditie om tijdens Kerst in zee te springen.

Veel mensen springen vanaf een kleine klif in het water en halen hiermee geld op voor het goede doel. Helemaal leuk is het dat veel mensen verkleed of met kerstmuts op in zee springen.

Wel is het water rond kerstmis maar een paar graden...

Heerlijk verfrissend zo'n kerstduik!

In welk land barbecueën veel mensen tijdens Kerst?

1. Mexico
2. Zuid-Afrika
3. Chili
4. Australië

Australië

In Australië is het tijdens Kerstmis helemaal geen winter. Omdat het aan de andere kant van de wereld ligt is het er juist zomer. En wat doe je in de zomer? Juist ja, barbecueën en naar het strand toe.

Wist je dat er zelfs een Australisch kerstliedje is dat heet "Christmas in the backyard", waarbij er wordt gezongen over barbecue en kleding met korte mouwen?

G'day and merry Christmas, mate!

AHfsluiting

Een hele fijn Kerstmis en een gelukkig nieuwjaar!!!