3.4 Het interbellum: na en voor een wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

3.4: Het interbellum

H3: De Eerste Wereldoorlog en het Interbellum

3.4: Het Interbellum

Leerdoelen

1. Je kunt verschillende bepalingen uit het Verdrag van Versailles noemen en beschrijven.

2. Je kunt uitleggen waarom er veel onvrede heerste over de Weimarrepubliek.

In november 1918 is de WOI ten einde met een wapenstilstand. Duitsland kreeg alle schuld. 

Direct na de oorlog starten de onderhandelingen, waarbij drie grote geallieerde landen, de VS, Frankrijk en Groot-Brittannie alles bepalen. De grote afwezige bij deze onderhandelingen is Duitsland. 

De uitkomsten van deze onderhandelen komen in een vredesverdrag, ook wel de Vrede van Versailles (1919).

De bepalingen in de Vrede van Versailles:

1. Duitsland moet enorme herstelbetalingen (132 miljard Goud-mark) doen om de schade te vergoeden;

2. Duitsland moest veel grondgebied weer inleveren. Dit waren gebieden als Elzas-Lotharingen en koloniën;

3. Duitsland moet leger uitdunnen (max. 100.000 soldaten + geen tanks, vliegtuigen) = vorm van demilitarisatie. 

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Welke strafbepaling uit de Vrede van Versailles herken je in de afbeelding?

1. Duitsland moet enorme herstelbetalingen doen om de schade te vergoeden;
2. Duitsland mag alleen nog maar een heel klein, zwak leger houden, zonder tanks en vliegtuigen;
3. Duitsland mag in de provincie Rijnland (bij België en Frankrijk) helemaal geen soldaten meer hebben;
4. Duitsland moet 10% grondgebied geven aan buurlanden

oorzaak

gevolg

Een oorzaak / gevolg van de enorme herstelbetalingen voor Duitsland is het ondertekenen van de Vrede van Versailles. 

In de Vrede van Versailles staat dat Duitsland wordt demillitariseerd.

Een oorzaak/ gevolg van de verplichte demilitarisatie van Duitsland is het vernietigen van alle Duitse oorlogsschepen. 

Duitsland verliest de oorlog. Een oorzaak / gevolg is het verlies van de provincie Elzas-Lotharingen + alle kolonies. 

Sleep de punaises naar de juiste kaart:

Kaart van Europa van vóór de WOI

Kaart van Europa van kort na de WOI

Republiek van Weimar

De Duitse keizer was al in 1918 naar Nederland gevlucht. Duitsland kreeg een nieuw, democatisch bestuur. Duitsland kreeg een nieuwe naam: de Republiek van Weimar. 

Het bestuur was niet populair. Het Duitse volk voelde zich verraden. Ze zagen namelijk dat Duitsland niet als enige de oorlog was gestart, maar wél alle schuld kreeg. 

Met de economie ging het ook enorm slecht: 

Hiernaast zie je de prijs van één brood in Duitse Marken (= Duitse munt).
In de bron is een ontwikkeling in Duitsland in het jaar 1923 te herkennen.
Hoe wordt de ontwikkeling genoemd die te herkennen is in de bron?

De herstelbetalingen van Versailles zorgden voor enorme armoede in Duitsland. Amerika besloot om Duitsland geld te gaan lenen. Dit idee noem je het Dawesplan. 

Concreet houdt dit Dawesplan in dat de VS aan Duitsland geld geeft, zodat de Duitse economie wordt verbeterd. Hierdoor kan Duitsland de herstelbetalingen aan o.a. Frankrijk betalen. Hiermee kan Frankrijk weer spullen kopen uit de VS. 

Maar in 1929 gaat het weer helemaal mis met de economie. In de VS hebben veel mensen aandelen gekocht, maar op deze dag (Beurskrach) storten de aandelenkoersen op de effectenbeurs op Wall Street (New York) in.

Gevolg is een wereldwijde economische crisis. Duitsland wordt extra hard getroffen. In 1932 is 50% van de Duitse bevolking werkloos!

Miljoenen Duitsers vonden dat er één sterke leider moest komen die de crisis op zou lossen. Het vertrouwen in democratie was laag. 

Uit een Amerikaanse krant (1924):

"De voorbereidingen voor het herstelprogramma zijn vandaag afgerond.

Duitsland krijgt een lening van 800 miljoen mark. Daarmee kan Duitsland zijn economie herstellen en weer aan zijn verplichtingen voldoen".

In de bron wordt gesproken over een herstelprogramma.

Maak de zin af: 'Dit herstelprogramma staat ook wel bekend onder de naam het ..........' 

Bekijk het schema van het Dawesplan (1924). Sleep 3 landen naar de juiste plek.

Er blijven ook drie landen over.

Duitsland

Frankrijk 

Nederland

Sovjet-Unie

Turkije

Verenigde Staten

Hiernaast zie je de Amerikaan Charles Dawes.

Welke uitspraak is WEL een direct gevolg van het Dawesplan?

1. Duitsland leent geld van de Verenigde Staten om de economie op gang te helpen.
2. Duitsland mag geen lid van de Volkenbond worden.
3. Duitsland wordt opgedeeld in vier bezettingszones.
4. Duitsland zet de herstelbetalingen stop om de economie op gang te helpen.

Hiernaast zie je Charles Dawes, de bedenker van het herstelprogramma 'het Dawesplan' 

Het Dawesplan werkte goed tot eind 1929.

Welke historische gebeurtenis zorgde ervoor dat het Dawesplan  daarna niet meer werkte?

1. de Beurskrach in de Verenigde Staten
2. de bezetting van het Ruhrgebied
3. de inflatiepolitiek van de Duitse overheid
4. de invoering van het Verdrag van Versailles

In 1929 ontstond er een economische wereldcrisis. Vooral Duitsland werd zwaar getroffen en miljoenen mensen verloren hun baan. De volgende gebeurtenissen in de Verenigde Staten speelden hierbij een rol:
1 Banken gingen failliet doordat leningen niet meer terugbetaald konden worden.
2 De aandelenkoersen daalden enorm.
3 Financiële hulp aan Duitsland werd stopgezet.

Wat is de juiste volgorde van deze gebeurtenissen die geleid hebben tot een hoge werkloosheid in Duitsland?

1. 1 → 2 → 3 → hoge werkloosheid in Duitsland
2. 1 → 3 → 2 → hoge werkloosheid in Duitsland
3. 2 → 1 → 3 → hoge werkloosheid in Duitsland
4. 2 → 3 → 1 → hoge werkloosheid in Duitsland

3.4: Het interbellum

H3: De Eerste Wereldoorlog en het Interbellum

3.4: Het Interbellum

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen waarom Duitsers dachten een sterke leider nodig te hebben om de economische crisis op te lossen.

2. Je kunt beschrijven hoe Hitler met zijn NSDAP veel steun kreeg onder het Duitse volk.

 

3. Je kunt beschrijven hoe Hitler van Duitsland een dictatuur maakte.

Niet alleen in Duitsland, maar ook in andere landen is sprake van een economische crisis met hyperinflatie en politieke problemen.

In Italië zorgt dit in 1922 tot het einde van de democratie. In Italië wordt een nieuwe politieke beweging steeds groter, het fascisme.

Kenmerken van fascisten: 

1. Extreem nationalistisch, 
2. Dictatuur is beter dan democratie en
3. Geweld wordt verheerlijkt.

In 1922 pleegt de Italiaan Mussolini met zijn knokploeg een geslaagde staatsgreep (met geweld de macht pakken).

Adolf Hitler ziet Mussolini als voorbeeld. 

Je ziet hier verschillende kenmerken staan. Welke vier kenmerken horen er bij het fascisme? 

FASCISME

Democratie

Een sterke en machtige leider

Het toepassen van geweld

Gelijkheid

Persvrijheid

Censuur

Totalitair

In 1923 probeerde een groep in Duitsland de macht te grijpen omdat ze tegen het Verdrag van Versailles waren. Deze staatsgreep mislukte. De leider van dit alles, Adolf Hitler, werd opgepakt. 

De populariteit van zijn partij (NSDAP) steeg enorm. 

Mein Kampf

Tijdens zijn gevangenisstraf schreef Hitler het boek Mein Kampf (vertaling: Mijn kamp = strijd). 

In dit boek keurde Hitler openlijk het Verdrag van Versailles af. Ook schreef hij over zijn vrees voor het joodse volk, die volgens hem schuldig waren aan de economische crisis. 

Daarnaast schreef Hitler dat het Duitse volk zuiver van bloed zou moeten blijven en voldoende leefruimte zou moeten hebben.

Nationaalsocialisme

Nationaalsocialisten (afkorting: Nazi) geloven niet in democratie, maar in één leider (Führer). 

Verder moest het Duitse volk raszuiver worden gehouden. Het grondgebied van Duitsland moest weer groter worden en alle straffen van Versailles moesten de prullenbak in. 

De NSDAP werd populair door de inzet van massamedia, waardoor de ideeën door veel mensen gehoord werden. 

Nationaalsocialisme

De partij van Hitler werd na 1930 enorm populair. In 1930 stemden al zes miljoen Duitsers op de NSDAP. 

In 1933 besloot het parlement onder druk om Hitler tijdelijk extra macht te geven als regeringsleider. Hij schafte daarop meteen de democratie af. Duitsland werd een dictatuur met Hitler als leider. 

Tegenstanders en ongewensten, zoals Joden, werden opgepakt of vermoord. Niets stond Hitler meer in de weg om van Duitsland het sterkste land van Europa te maken.

De opkomst van Hitler

Sleep de pictogrammen naar de juiste plek zodat je de opkomst van Hitler duidelijk maakt.

...

...

...

...

...

...

Tussen 1920 en 1930 pleegde Hitler een staatsgreep. Dat was onder
andere een gevolg van de slechte economische situatie die op dat
moment voor veel onrust zorgde. De staatsgreep mislukte.

In welk jaar vond deze staatsgreep plaats?
En welke omschrijving van de economische situatie past bij dat jaar?

1. jaar: 1923, economische situatie: inflatie in Duitsland.
2. jaar: 1923, economische situatie: wereldwijde economische crisis
3. jaar: 1926, economische situatie: inflatie in Duitsland.
4. jaar: 1926, economische situatie: wereldwijde economische crisis

Hieronder staan vijf gebeurtenissen uit de periode 1914-1918. 

Sleep de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde (van vroeger naar later):

Hierna: Evaluatie leerdoelen.

De Beurskrach op Wallstreet (New York) vindt plaats.

Het Dawesplan wordt ingevoerd. 

De Duitse democraten ondertekenen de Vrede van Versailles. 

Mussolini pakt via een geslaagde staatsgreep de macht in Italië 

De staatsgreep van Hitler mislukt, waarna hij in de gevangenis belandt. 

1. Je kunt verschillende bepalingen uit het Verdrag van Versailles noemen en beschrijven.

2. Je kunt uitleggen waarom er veel onvrede heerste over de Weimarrepubliek.

3. Je kunt uitleggen waarom Duitsers dachten een sterke leider nodig te hebben om de economische crisis op te lossen.

4. Je kunt beschrijven hoe Hitler met zijn NSDAP veel steun kreeg onder het Duitse volk.

5. Je kunt beschrijven hoe Hitler van Duitsland een dictatuur maakte.

Ik ken ze nu alle 5

Ik ken er 4 van de 5

Ik ken er 3 van de 5

Ik ken er 2 van de 5

Ik ken er 1 van de 5

Ik ken er geen een