deel 3: Schizofrenie en psychose

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Schizofreniespectrumstoornis en andere psychotische stoornissen

Deelopdracht: lesopbouw

Psycho-educatie, voorlichting en motiverende gespreksvoering:

Deel 1: Anorexia Nervosa, Boulimia Nervosa & Binge Eating Disorder --> opdracht:  infographic verpleegkundig proces

Deel 2: Complexe zorg bij eetstoornissen en motiverende gespreksvoering 

Deel 3: Psychose, Schizofrenie, Leefstijlinterventies, psycho-educatie & Ethiek 

Deel 4: Slaapstoornissen & Zorgplanning 

Aan het einde van de deelopdracht kun je:

• De juiste zorg plannen, uitvoeren, evalueren en bijstellen voor een zorgvrager met een psychose.
  
  
  
• De juiste zorg plannen, uitvoeren, evalueren en bijstellen voor een zorgvrager met schizofrenie.
  
  
• Uitleg geven over: psycho-educatie en leefstijlvoorlichting geven in (hoog)complexe situaties.

Lesinhoud

• Wat is een psychose
• Wanen / hallucinaties 
• Schizofrenie 
• Uitleg geven over: psycho-educatie en leefstijlvoorlichting geven in (hoog)complexe situaties.

Opdracht 

Waar denk je aan
bij schizofrenie of een
psychose

Wat is een psychose?

• De contact met de werkelijkheid verdwijnt. De patiënt neemt de werkelijkheid anders waar.
• De realiteitstoetsing is gestoord.

Denkstoornis: onjuiste overtuigingen over de werkelijkheid, waangedachtes die niet te corrigeren zijn.

Waarnemingsstoornis: last hebben van hallucinaties, verwardheid, dingen waarnemen die er niet zijn.

Wanen 

Denkbeelden die niet overeenkomen met de geaccepteerde opvattingen/ideeën.

Voorbeelden:

• betrekkingswaan
• achtervolgingswaan
• grootheidswaan
• somatische waan
• jaloersheidswaan 

Hallucinaties 

Een zintuigelijke waarneming zonder duidelijke bron.

Deze zintuigelijke waarnemingen zijn meestal negatief.

Soorten:

• Visuele hallucinaties
• Akoestische hallucinaties
• Smaak hallucinaties
• Somatische hallucinaties
• Reukhallucinatie 

Schizofrenie volgens de DSM-5

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5e editie

1.  Wanen 

2. Hallucinaties

3. Gedesorganiseerd spreken (bijvoorbeeld wartaal, incoherente zinnen)

4. Ernstig gedesorganiseerd of catatoon gedrag (bijvoorbeeld extreem ongepaste bewegingen of starre lichaamshouding)

5. Negatieve symptomen (bijvoorbeeld emotionele vervlakking, spraakarmoede, sociale terugtrekking)

B. Niveau van functioneren ligt op één of meer belangrijke levensgebieden duidelijk onder het niveau van het begin van de stoornis.

C. Symptomen van de stoornis zijn gedurende ten minste zes maanden ononderbroken aanwezig.

A. twee of meer van de volgende kenmerken  waar van 1 maand een deel van de tijd aanwezig

B. 

Wat is schizofrenie?

 Wanneer er langdurig sprake is van een combinatie van wanen, hallucinaties, gedesorganiseerde spraak, ernstig gedesorganiseerd gedrag en negatieve symptomen.

Symptomen 

Positieve symptomen ( teveel activiteit in de hersenen) 

Wanen, hallucinaties en gedesorganiseerd spreken en gedrag.

Dit zijn symptomen die duidelijk aanwezig zijn

Negatieve symptomen: ( verminderde hersenactiviteit)

Dit zijn symptomen die opvallen door afwezigheid van normaal gedag. Eigenschappen die wij normaal gesproken hebben, zijn afwezig of sterk verminderd. Gedrag dat je zou verwachten is er niet. (geen motivatie, sociale terugtrekking, verminderde spraakproductie, weinig emotie tonen)

Verstoring psychische functies

Affectieve functies 

De gevoelens en binnenwereld van een patiënt is meestal verstoord zoals somberheid, vermindering van plezier of een oppervlakkige stemming.

Conatieve functies 

Is gedesorganiseerd gedrag wat zonder reden wordt uitgevoerd. 

• Katatonie: een opvallende motoriek zoals bewegingloos of mutisme 
• Anosognosie: het niet hebben van ziekte-inzicht waardoor therapietrouw verminderd wordt. 

Oorzaken 

Meerdere oorzaken

• Erfelijkheid
• Stoornissen hersenen 1e trimester zwangerschap
• Omgevingsfactoren zoals alcohol/drugs 

Behandeling schizofrenie en een psychose 

• Farmacotherapie
• Psychologische behandeling
• Interventies m.b.t ziekte-inzicht, gezonde leefstijl en herstel
• Systeemtherapie
• Ambulante (woon)begeleiding)

Preventie: PQ-16 vragenlijst afnemen bij (jong)volwassenen om vroegtijdige signalen te herkennen van een psychose 

Casus 1

Mevrouw De Wit (Psychose door stress & slapeloosheid)

Mevrouw De Wit (28 jaar) is opgenomen op de psychiatrische afdeling. Haar familie vertelt dat ze de afgelopen weken steeds vreemder gedrag vertoonde. Ze sliep bijna niet meer en was erg gespannen. Sinds een paar dagen denkt ze dat de buren haar bespioneren en haar gedachten kunnen lezen. Ze is erg achterdochtig, wil niet eten en vertrouwt niemand.

Vragen:

1. Is dit een psychose of schizofrenie? Waarom?
2. Welke signalen van een psychose zie je in deze casus?
3. Hoe kun je veiligheid bieden aan mevrouw De Wit?
4. Welke psycho-educatie zou je geven aan haar familie?
5. Welke verpleegkundige interventies zijn nodig?

Casus 2

Meneer Jansen (Schizofrenie & Negatieve Symptomen)

Meneer Jansen (34 jaar) woont begeleid en heeft sinds zijn 20e de diagnose schizofrenie. Hij is al meerdere keren psychotisch geweest. De afgelopen maanden is hij erg teruggetrokken, reageert nauwelijks op vragen en verzorgt zichzelf niet meer goed. Hij zit vaak stil en lijkt niet gemotiveerd om iets te doen.

Vragen:

1. Welke positieve en negatieve symptomen van schizofrenie zie je in deze casus?
2. Welke psycho-educatie zou je aan hem en zijn begeleiders geven?
3. Hoe zou je hem motiveren en activeren in de zorg?
4. Welke verpleegkundige interventies zijn nodig?
5. Wat kun je doen om terugval of verslechtering te voorkomen?

schizofrenie is...

1. een gespleten persoonlijkheid hebben
2. een psychose gevoeligheid hebben

Wat is schizofrenie?

1. Schizofrenie is een stoornis waardoor de cliënt stemmen hoort die invloed hebben op het gedrag.
2. Schizofrenie is een stemmingsstoornis waardoor psychisch en sociaal functioneren negatief wordt beïnvloed.
3. Schizofrenie is een ziekte die wordt veroorzaakt door een stapeling van eiwitten in de hersenen.
4. Schizofrenie is een ziekte van de hersenen, waarbij denken, gevoelsleven en gedrag van de cliënt ernstig verstoord zijn geraakt.

Wat is een kenmerk van schizofrenie

1. hallucinaties en wanen
2. overdreven vrolijk/euforisch
3. depressief
4. behoefte aan sociaal contact

Door wat ben je snel vatbaar voor Psychose?

1. Negeren van een trauma
2. Door een horrorfilm
3. Genetische aanlegging, omgeving
4. Achtbaan

Iemand met schizofrenie kan geen psychose krijgen?

1. Feit
2. Fabel

Aan het einde van de deelopdracht kun je:

• De juiste zorg plannen, uitvoeren, evalueren en bijstellen voor een zorgvrager met een psychose.
  
  
  
• De juiste zorg plannen, uitvoeren, evalueren en bijstellen voor een zorgvrager met schizofrenie.
  
  
• Uitleg geven over: psycho-educatie en leefstijlvoorlichting geven in (hoog)complexe situaties.