Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De Koude Oorlog

Kenmerkende aspecten

• Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën: communisme (TV9)
• De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog (TV10)
• De dekolonisatie maakte een eind aan de westerse hegemonie in de wereld (TV10)
• Het begin van de Europese eenwording (TV10)

Ideologieën

1917: Communistische revoluties Rusland 
Stalin verandert de Sovjet-Unie in een totalitaire dictatuur:
Géén individuele vrijheid, totale staatscontrole, klassensamenleving 

VS: kapitalistisch, liberaal, democratie

Na WO2 worden ideologische tegenstellingen een probleem

Vijandbeeld

Oost-Europa: bevrijdt door Rode Leger

Wantrouwen groeit:
1. Stalin installeert communistische regimes in Oost-Europa
2. VS gebruiken atoombom in Japan
Gevolg: bevestiging van vijandbeelden:

VS vrezen verspreiding communisme

SU vreest agressie VS

Containment

President Truman: verspreiding communisme voorkomen: containmentpolitiek:

- Marshallplan (1947): economische hulp Europa
- Truman Doctrine: hulp aan landen die bedreigd worden door communisme

VS: Red Scare: angst voor infiltratie

Senaatscommissie van McCarthy onderzoekt mogelijke spionnen (1950)

Duitsland

1945: bezettingszones DU

Blokkade van Berlijn (1948)
Doel: VS dwingen Berlijn op te geven
VS: bevoorrading West-Berlijn via luchtbrug:bewijs dat VS Europa blijft helpen

1949: stichting BRD  & DDR 
1949: oprichting NAVO 

1955: toetreding BRD --> oprichting Warschaupact
Splitsing Europa voltooid

Verzet

Dood Stalin(1953) en destalinisatie leidt tot hoge verwachtingen

1953: demonstraties DDR -> groeiende macht stasi
1956: Hongaarse Opstand --> Rode Leger grijpt in

Chroesjtsjov: vreedzame coëxistentie
13 augustus 1961: grens Oost- en West-Berlijn afgesloten --> start bouw muur
Géén Trumandoctrine!

Europa

1950: oprichting EGKS

Doel: oorlog voorkomen

Middel: economische integratie

Verdere integratie en geleidelijke uitbreiding vanaf jaren '70

1992: Verdrag van Maastricht: oprichting EU, EMU en vrij verkeer

Door einde Koude Oorlog groei EU naar het oosten

Cuba

1959: Communistische revolutie Cuba: directe bedreiging VS
Chroesjtsjov ziet kansen: SU kernwapens op Cuba
Oktober 1962: Cuba-crisis: hoogtepunt Koude Oorlog

Chroesjtsjov bindt in --> propagandaoverwinning VS
Gevolg: detente

Dekolonisatie

Betere behandeling kolonies --> nationale bewustwording --> begin verzet tegen westers imperialisme

Nederlands-Indië: onafhankelijkheid (1945/49)
1950: Korea-oorlog

Frans Indochina: communistisch verzet 
Dien Bien Phu (1954) leidt tot opsplitsing Vietnam

Domino

 Eisenhower: militaire steun Zuid-Vietnam ivm dominotheorie

1960: begin communistische opstand in Zuid-Vietnam door Vietcong

VS krijgen géén controle over Vietcong --> regulier leger tegen guerrilla 
Gevolg: inzet meer militairen, napalm en chemische middelen

Einde

1968: Tet-offensief
VS vernietigen Hué --> beelden shokeren de wereld
Gevolg: publieke opinie tegen oorlog neemt toe dankzij massamedia

1972: Nixon zoekt uitweg zonder nederlaag: bezoekt Mao 
Gevolg: vredesovereenkomst 
1975: Noord-Vietnam verovert Zuid-Vietnam

Er vindt in de jaren 1970 een verandering plaats in het Amerikaanse beleid in de Vietnamoorlog. Je kunt hiervoor een oorzaak uit de bron afleiden.
Licht dit toe door:
 zonder bron aan te geven welke verandering in het beleid plaatsvindt en
 met een verwijzing naar de bron een oorzaak van deze verandering te noemen.

Herhaling

• Koude Oorlog: ideologisch conflict VS (NAVO) & SU (Warschaupact) + dreiging atoomoorlog
• Vijandbeelden: VS is agressief en bedreiging voor SU & SU wil communisme verspreiden
• VS: containmentpolitiek (Marshallplan, Trumandoctrine, domino theorie)    
• Oost-Europa: invloedssfeer SU (satellietstaten), totalitaire dictaturen
• 1948: Blokkade van Berlijn + luchtbrug
• China communistisch (1949) + Korea Oorlog (1950) + splitsing Vietnam (1954) = domino theorie --> ingrijpen VS in Vietnam
• 1956: Hongaarse Opstand --> reactie op destalinisatie
• Chroesjtsjov: vreedzame coëxistentie 
• 1961: Berlijnse Muur
• 1962: Cuba Crisis

Praag

1968: Alexander Dubcek wordt leider van Tsjechoslowakije
Vrijheid van pers en meningsuiting   
“Socialisme met een menselijk gezicht”

"Praagse Lente” : media openbaren de misstanden en terreur
Brezjnev-doctrine: SU mag militair ingrijpen als communisme bedreigd wordt 
 Augustus 1968: Warschaupact valt Tsjechoslowakije binnen 

Detente

In periode van detente toenadering tussen VS en SU
SALT-1 Verdrag: halt productie afstandswapens (1972)

1981: Reagan wordt president --> schildert SU af als "Evil Empire"

Daarnaast: investeringen in SDI: hernieuwde wapenwedloop

Einde

SU: grote economische problemen
Partijleider Gorbatsjov: glasnost en perestrojka moeten SU redden

1989: demonstraties in DDR --> SU grijpt niet
Gevolg: val van de Muur (9 nov) + hereniging Duitsland (1990)

Satellietstaten verlaten één voor één de invloedssfeer
December 1991: einde Sovjet-Unie

www.npostart.nl