Schoonheidsidealen

Burgerschap

Lesdoelen

• Je kunt uitleggen dat schoonheidsidealen veranderen en je kunt hier een voorbeeld bij noemen.
  
• Je kunt twee voorbeelden geven van schoonheidsidealen in jouw omgeving.
  
• Je kunt uitleggen hoe verschillende kunstwerken te maken hebben met het thema schoonheidsidealen.

Bekijk met de studenten het filmpje Problemen voor onderbroekenmodel Petrus?! (De Telegraaf). De 24-jarige YouTuber Petrus (Peter de Harder) ergerde zich wild aan de schijnperfectie op sociale media en ging daarom als onderzoek zelf aan de slag. Hij besloot voor drie maanden lang aan de slag te gaan om het perfecte lichaam te krijgen voor zijn documentaire Perfectie is perceptie.

Introduceer aan de hand van dit filmpje het onderwerp van de komende lessen: Schoonheidsidealen.

Een schoonheidsideaal is wat (vaak binnen een bepaalde cultuur) als het toppunt van menselijke schoonheid wordt gezien. Schoonheidsidealen bedenk je meestal niet zelf. Je ziet dagelijks voorbeelden om je heen. Op basis van de voorbeelden die jij om je heen ziet, vorm jij je eigen beeld van wat mooi is.

Vertel: Tijdens deze module bespreken we wat schoonheidsidealen zijn, hoe deze constant veranderen, en hoe jij hierdoor beïnvloed wordt. Je krijgt tijdens de lessen verschillende kunstwerken te zien, die te maken hebben met schoonheidsidealen. Hierover ga je in gesprek.

Welk gevoel roept dit kunstwerk bij je op? 

Bekijk met de studenten het werk ‘Christy’ van Amie Dicke.

Vraag: welk gevoel roept dit kunstwerk bij je op?

Bespreek: De kunstenares werd geïnspireerd door reclamebeelden met modellen. Dit beeld bewerkte zij, tot er alleen contouren overbleven. Het doet denken aan het menselijke spierstelsel en lichamelijke veroudering, wat een groot contrast is met de nadruk op schoonheid van de oorspronkelijke reclameafbeelding.

Amie Dicke, Christy, 2002, mixed media op papier, 180 x 120 cm, collectie Museum Arnhem

Beschrijving: Kunstenaar Amie Dicke heeft een tijd in New York gewoond. Ze werd daar geconfronteerd met opdringerige en indrukwekkende reclameborden in de stad. Ze begon de beelden te bewerken, door bijvoorbeeld foto's uit modemagazines open te snijden en er stukken van weg te schuren. Door delen van een afbeelding of foto weg te halen of te bedekken, laat ze je op een nieuwe manier kijken naar dat beeld en vallen er nieuwe dingen op. Het werk is dus heel dubbel: enerzijds laat ze de schoonheid en de aantrekkingskracht ervan zien, en anderzijds is het een bevragen van de schoonheidsidealen. Een balans tussen fascinatie en frustratie levert de inspiratie voor haar werk.

Mannelijkheid

Wat probeert de kunstenaar te zeggen met dit werk, denken jullie?

Vraag: wat probeert de kunstenaar te zeggen met dit werk, denken jullie?

Bespreek: Voor de serie ‘The Forest’ fotografeerde Inez Van Lamsweerde mannelijke modellen in typische vrouwelijke poses en verving zij een aantal lichaamsdelen van de man door die van vrouwen. Op deze foto zie je de gespierde ‘Andy’, die zich gelukzalig uitrekt met gesloten ogen en opengesperde mond . De hand tegen zijn wang toont typisch vrouwelijke lange nagels.

Inez van Lamsweerde, Andy, 1995, print op aluminium, 135 x 180 cm, collectie Museum Arnhem

Beschrijving: De foto’s van Inez van Lamsweerde gaan over de maakbaarheid van lichaam, identiteit en sekse. Haar glanzende modellen verschillen op het eerste gezicht nauwelijks van geperfectioneerde ideaal­beelden uit de massamedia. Bij nader inzien blijken ze echter digitaal gemanipuleerd. 

Wat is 'mannelijkheid'?

• Wat is ‘mannelijkheid’ volgens jullie?
  
• Wat vinden jullie van het stereotype beeld van mannelijkheid?
  
• Welke andere schoonheidsidealen voor mannen kunnen jullie nog noemen?

Leg uit: Het beeld van ‘mannelijkheid’ is een voorbeeld van een schoonheidsideaal.

Bespreek: Schoonheidsidealen zijn niet alleen maar van toepassing op vrouwen. Ze gaan over iedereen. Man, vrouw, oud, jong. Zelfs kinderen hebben op jonge leeftijd vaak al een beeld van wat ‘mooi’ is volgens anderen.

Leeftijd en schoonheid

Kan er in ouder worden ook schoonheid schuilgaan of hangt dit inderdaad van leeftijd af?

Wie bepaalt dit?

Bespreek: Iedere dag sta je voor de spiegel om te kijken of je de juiste kleding aan hebt, en of je er goed genoeg uitziet om de dag door te komen. Maar wat is nu precies de juiste kleding en waarop baseer je of je er goed uitziet? Het schoonheidsideaal is waar de meeste mensen zich bewust of onbewust iedere dag mee bezig houden. Herhaal: Een schoonheidsideaal is wat (vaak binnen een bepaalde cultuur) als het toppunt van menselijke schoonheid wordt gezien.

Bekijk met de studenten het werk ‘Femme qui maquille les yeux’.

Bespreek: Op dit kunstwerk zie je een oudere vrouw die voor de spiegel zit en haar ogen opmaakt. Alleen al door haar leeftijd voldoet de dame niet aan het schoonheidsideaal, maar ondanks dat maakt ze een zekere indruk. Kan er in ouder worden ook schoonheid schuilgaan of hangt dit inderdaad van leeftijd af? Wie bepaalt dit? Ben je alleen mooi wanneer je jong bent of er jeugdig uitziet? Ben je als vrouw op een gegeven moment te oud om een kort rokje te dragen, of je haar lang te houden? En ben je als man per definitie knapper als je ouder bent, terwijl vrouwen juist als knap worden gezien op jongere leeftijd?

Herman Gordijn, Femme qui maquille les yeux, 1950, inkt op papier, 65 x 50,5 cm, collectie Museum Arnhem

Beschrijving: Arnhem Herman Gordijn bevraagt met zijn werk het schoonheidsideaal. Hij staat bekend om zijn schilderijen en prenten van mensen die niet aan het schoonheidsideaal voldoen. Karakteristieke mensen met bolle buiken, gerimpelde huis, getekende gezichten en hangende borsten. Zijn werk gaat over de taboes van lelijk, dik en oud zijn. Hij zoekt in zijn werk niet naar de idealen, maar naar de karakteristieken.

Het schoonheidsideaal van nu

• Wat is het schoonheidsideaal van nu?
  
• Welke standaarden zijn er tegenwoordig?
  
• Wanneer ben je ‘mooi’?
  
• Wat vinden jullie van deze ideaalbeelden? 

Bekijk met de studenten het filmpje: USA Men (Lester) | 100 Years of Beauty - Ep 18 (Cut). Hierin wordt een beeld geschetst van de ideale kapsels voor mannen in de Verenigde Staten door de jaren heen.

Bespreek:

Zou je de kapsels in het filmpje nu nog terugzien in het straatbeeld?

Wat zegt dit over de ideaalbeelden en trends? 

Bekijk met de studenten het filmpje: Women’s Ideal Body Types Throughout History (BuzzFeed). Hierin worden voorbeelden gegeven van lichaamstypes die als aantrekkelijk en mooi werden beschouwd in verschillende historische tijdperken.

Bespreek: In deze en de vorige video zie je dat ideaalbeelden veel van elkaar kunnen verschillen, onder andere per periode, cultuur en plaats. Ze zijn dus veranderlijk, maar toch kunnen ze veel effect hebben op ons zelfbeeld. Duidelijke voorbeelden hiervan zijn de ideaalbeelden die gaan over de vorm van het lichaam. Vaak worden deze ideaalbeelden al zo vroeg op ons overgebracht, dat het heel normaal is voor ons om op een bepaalde manier over ons lichaam te denken. In de volgende les gaan we hier dieper op in.