4.3 leven op het platteland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Wat is geen oorzaak voor het verdwijnen van het West-Romeinse Rijk?

1. Volksverhuizingen
2. Te klein leger
3. Slecht bestuur
4. Ontstaan Oost-Romeinse Rijk

Het begrip dat bij dit plaatje past is ...

1. West Romeinse Rijk
2. Volksverhuizingen
3. Frankische rijk
4. Romeinse cultuur

Wat is de goede volgorde?

1. Romeinen - Grote Volksverhuizingen - Franken
2. Franken - Grote Volksverhuizingen - Romeinen
3. Grote Volksverhuizingen - Franken - Romeinen
4. Franken - Romeinen - Grote Volksverhuizingen

4.3 Leven op het platteland

lesdoelen

1. Je kunt uitleggen wat een domein is en de twee gedeelten van een domein kun je benoemen.

2. Je kunt uitleggen hoe het hofstelsel werkte en je kunt de begrippen horigen, heren en herendiensten toepassen.

Waarom trokken mensen naar het platteland?

Onveilige tijd

• Tijdens de volksverhuizingen plunderden Germaanse volken steden in het West-Romeinse Rijk: onveilig.

• Op de wegen tussen de steden was het ook niet veilig: oorlogen en rondzwervende rovers.

Onveilige tijd

• Wegen werden niet meer onderhouden: handel verdween.
  

• Veel mensen vertrokken naar het platteland: veiliger en meer voedsel.
  

Romeinse tijd, agrarisch-urbane samenleving

Vroege Middeleeuwen, agrarische samenleving

Alles wat de domein nodig had werd daar ook gemaakt. Hoe heet dit?

1. Autarkie
2. Zelfstandig
3. Herendiensten
4. Een domein

Leven op het platteland

Hoeveland

Vroonland

Woeste gronden

Wat is geen onderdeel van een domein.

1. Het hoeveland
2. Het vroonland
3. Woeste gronden
4. Boerenland

Horigen

• Mocht niet het land van de heer verlaten.
• De horigen leenden een stukje grond. 
• Met de opbrengst konden horigen belasting in natura betalen = Pacht

Herendiensten

• Een of twee dagen per week op het land van de heer werken, bijv. ploegen.
• Hoeve van de heer onderhouden, bijv. hek repareren.

het hofstelsel

Vrije boeren

• Niet alle boeren waren horigen geworden.
• Sommige boeren waren nog vrij.
• Zij hadden eigen grond.
• Als vrije boer moest je verplicht meevechten in het leger van de koning.
• De wapens moest jezelf betalen.
  

Heren

Heren hadden ook heerlijke rechten: rechten die horigen niet hadden, zoals duiven eten of jagen op woeste gronden.

landbouwverbetering 3: Drieslagstelsel

Wat is er WAAR over horigen?

1. Horigen hoorden bij het land van de kasteelheer
2. Horigen huurden een stuk land van de kasteelheer
3. Horigen beschermden de kasteelheer en zijn land
4. Horigen zijn eigen baas

Welke uitspraak over de herendiensten is onjuist?

1. Herendiensten waren in de middeleeuwen een normaal verschijnsel
2. Vrije boeren hoefden geen herendiensten te doen
3. Voor de herendiensten kregen horigen een vergoeding
4. Een onderdeel van herendiensten is het kappen van bomen in het bos

Welke zin over het hofstelsel is fout?

1. In het hofstelsel wordt de horige beschermd door de heer.
2. In het hofstelsel moet de horige herendiensten doen.
3. In het hofstelsel moet de horige een gedeelte van zijn oogst aan de heer geven..
4. In het hofstelsel helpt de heer de horige op het land bij het oogsten.

Maak de juiste combinaties

Krijgen bescherming van de heer

Het systeem van heren en horigen op een domein

het grootste huis

de eigenaar van een domein

de grond en boerderijen van de heer

het domein

het hofstelsel

Het huis van de heer

de heer

horigen

Vrije boeren moesten het domein verdedigen

1. Juist
2. Onjuist

Huiswerk:

Lees 4.3 Leven op het platteland 

Het domein

• Door die onveiligheid (oorzaak) ontstonden er beveiligde dorpen (gevolg).
  
  
• Een dorp met landbouwgrond heette een domein.

• De heer, bijvoorbeeld een ridder, was de baas van een domein: alle grond was van hem.

• Hij woonde soms in een houten kasteel en soms in een grote boerderij.

• Agrarisch-urbane samenleving--> Agrarische samenleving

Let op, kastelen in de vroege middeleeuwen waren van hout en een kasteel in die tijd was vaak niet meer dan een grote toren. Dat is dus iets anders dan de grote kastelen van steen die wij nu nog kennen.
Het kasteel was vaak op een heuvel gebouwd, dan had de leenman veel overzicht en was hij veiliger.

Een domein was autarkisch

(= zelfvoorzienend)