1.3 Vulkanisme 20-09

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Vulkanisme

Planning

kleine quiz

Opening over vulkanen

Aantekening ontstaan vulkanen

uitleg over vulkanen

Schrijf in je agenda

SO paragraaf 1.1 , 1.2 en 1.3

op 4 oktober

Bij divergente plaatbewegingen komen..

1. Vaak aardbevingen en met weinig kracht
2. Vaak aardbevingen met veel kracht
3. Niet vaak aardbevingen met weinig kracht
4. Niet vaak aardbevingen met veel kracht

Hoe noem je de schaal waarmee de zwaarte van een aardbeving wordt bepaald.

1. Schaal van Beaufort
2. Schaal van Richter
3. Schaal van Mercator
4. Schaal van Mercalli

Wat is een epicentrum?

1. Hier kan je schuilen voor een aardbeving.
2. De plek waar de aardbeving ontstaat.
3. De plek waar de aardbeving het krachtigst is.
4. Een druk centrum in een stad.

Waarom zal Nederland nooit het epicentrum zijn van een zware aardbeving?

Wat is een natuurlijke oorzaak van een aardbeving?

1. Twee botsende aardplaten
2. Vulkaan-uitbarsting
3. Gasboringen
4. Mijnbouw

Bij een aardbeving wordt.....

1. De spanning snel opgebouwd en beweegt vloeiend
2. De spanning langzaam opgebouwd en beweegt vloeiend
3. De spanning snel opgebouwd en beweegt schokkend
4. De spanning langzaam opgebouwd en beweegt schokkend

Vulkanen zorgen voor spectaculaire beelden...

Creëren nieuw land 

bijvoorbeeld op La Palma

en hierboven op Hawaii 

Zijn een

toeristische 'hotspot' 

Daarnaast zorgen ze voor 

de meest bijzondere landschappen

Maar hoe ontstaan

ze eigenlijk? 

Leerdoelen 

Als je klaar benr met deze paragraaf

• weet je wat een vulkaan is en wat de gevolgen van vulkaanuitbarstingen kunnen zijn.
  
• begrijpt je hoe vulkanen ontstaan en waarom de gevolgen voor mensen in arme landen verschillen van die voor bewoners van rijke landen.
  
• kunt je op een kaart met de aardkorstplaten de gebieden aanwijzen met vulkanisme.

Hoe bewegen de aardplaten?

aardplaten bewegen
uit elkaar

aardplaten bewegen
naar elkaar toe

oceanische plaat beweegt onder een continentale plaat

aardplaten bewegen
langs elkaar

 TERUGBLIK: BEWEGENDE PLATEN

Wegduikende platen

• Plaatbewegingen veroorzaken niet alleen aardbevingen, maar ook vulkanen. 
• Regel: hoe dieper je in de aarde komt, hoe hoger de temperatuur wordt. Een onderduikende plaat smelt gedeeltelijk. Er ontstaat magma dat opstijgt en vulkaanuitbarstingen veroorzaakt.
• Bij Japan zijn het twee oceanische platen die onder de Euraziatische continentale plaat duiken. 

Bron: BuiteNLand HA1

Hoe ontstaat een vulkaan?

• Gesteente oceaanbodem wordt mantel ingeduwd.
• Gesteente smelt, magma ontstaat.
• Verhit materiaal is lichter dan omgeving.
• Verhit materiaal wil omhoog.
• Te hoge druk: uitbarsting.
• Magma wordt lava en verlaat via de krater de vulkaan.

Hoe ontstaat een vulkaan?

- Op plekken in bijv. de oceaan waar platen uit elkaar bewegen. --> Hier ontstaat een midoceanische rug.

IJsland ligt op een midoceanische rug.

Bron: BuiteNLand HA1

Vulkanisme

1.  Oceanische korst

2. Continentale korst

3. Stromingen in de mantel

4. Oceanische korst duikt onder cont. korst (trog)

5. Oceanische korst smelt (ong. 650 C)

Opdracht

Vulkanisme

6. Gesmolten korst wil omhoog

7. Verzamelt zich in magmakamer

8. Bij genoeg druk: uitbarsting

9. Vulkaankegel

laag voor laag

10. Midoceanische rug

Opbouw vulkaan

1. Magmakamer
   
2. Kraterpijp
3. Krater
   
4. Eventuele zijspleten
   Na een uitbarsting:
5. Als het kraterdak instort, ontstaat een caldeira

aswolk

0

Schildvulkaan

• Plaatbeweging: divergentie (Uit elkaar)
• Niet explosief
• magma is dun en vloeibaar
• flauwe helling

Skjaldbreidur

Stratovulkaan

• plaatbeweging: subductie (Naar elkaar toe)
• explosief (eruptie)
• magma dik en stroperig
• steile helling
• vulkanische bommen

gloedwolk is een van de verwoestendste effecten van een vulkaanuitbarsting. De golven bestaan uit vaste of halfvloeibare lava, gas, rotsen en as. 

Fuji

Caldeiravulkaan

• ontstaan uit stratovulkanen met grote magmakamer
• Na uitbarsting stort het dak van de leeggelopen magmakamer in
• In de oude krater vormt zich een kratermeer en (1 of meer ) nieuwe krater(s)

Kawa Ijen krater

    Positieve gevolgen van een vulkaanuitbarsting

Pyroclastische stromen

• Onderste deel: Lava, rotsen en as
• Bovenste deel: gas en rook

Vruchtbare bodems

De as is erg vruchtbaar.

 Boeren verbouwen groenten en fruit  op de helling van de vulkaan.

Ook wonen ze er.

    Verdere gevolgen van een vulkaanuitbarsting

Kraterpijp

Magma

Aswolk

Krater

Lava

aardkern

aardmantel

aardkorst

Hoe heette het supercontinent?

1. Micronesië
2. Pangea
3. Himalaya

Wat is het gevolg van deze beweging?

1. Alleen vulkanen
2. Gebergte en aarbevingen
3. Alleen aardbevingen
4. Vulkanen en aardbevingen en gebergte

Wat is het gevolg van deze beweging?

1. Alleen vulkanen
2. Gebergte en aarbevingen
3. Alleen aardbevingen
4. Vulkanen en aardbevingen

Wat is het gevolg van deze beweging?

1. Alleen vulkanen
2. Gebergte en aarbevingen
3. Alleen aardbevingen
4. Vulkanen en aardbevingen

Aardplaten schuiven uit elkaar

Magma stijgt en stolt tot gesteente

Er ontstaat een spleet

De vulkaan barst uit

Convectiestromen

Vulkaan

Convergentie

Subductie

Divergentie

Diepzeetrog

Mid oceanische rug

Bespreken PO

classroom.google.com

Maken

Maak de opdrachten van hoofdstuk 1.3