Meer dan lezen - herhalen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Nederlands is

vrijdagdilemma

Je bent analfabeet.

Je hebt schubben over je hele lijf.

Wat leer je? 

Quizleg: Herhaling Meer dan lezen H1 t/m H5

1.   Leesstrategieën (4)

2.   Onderwerp en deelonderwerpen

3.   Tekstopbouw: tweedeling, driedeling

4.   Alineaopbouw: kernzin met toelichting

5.    De hoofdgedachte van de tekst

6.   Tekstdoelen

Lees- en luisterstrategieën

Lees- en luisterstrategieën:

-

oriënterend	onderwerp	Kijken naar: titel, illustraties, tussenkopjes, inleiding, bron, anders gedrukte woorden
globaal	deelonderwerpen	eerste en laatste zinnen van de alinea's
precies	hoofdgedachte	Je leest de tekst nauwkeurig van het begin tot het eind.
zoekend	informatie vinden	Je let op de tussenkopjes, anders gedrukte woorden en opvallende tekens.

Het onderwerp en de deelonderwerpen 

Een tekst gaat ergens over. Dit noem je het onderwerp van een tekst. Lees de tekst eerst verkennend en stel dan de vraag: Waarover gaat de hele tekst?

In een tekst kunnen verschillende dingen over een onderwerp gezegd worden. Deze kleine stukjes over het onderwerp zijn deelonderwerpen. 

Vaak gaat één alinea over één deelonderwerp.

Wat zou een deelonderwerp kunnen zijn in een tekst over politiek?

1. Gezelschapsspellen
2. Verkiezingen
3. Vakantiereizen
4. De woestijn

De tekststructuur of tekstopbouw

Twee veelvoorkomende manieren om een tekst op te bouwen:

  

• een driedeling:    inleiding – kern – slot

• een tweedeling:  inleiding – kern.  (nieuwsbericht)

Welke tekstopbouw zie je vaak in een online nieuwsbericht?

1. eendeling
2. tweedeling
3. driedeling
4. vierendeling

5. Alinea

Wat zijn alinea's?

1. Een alinea is een deel van een tekst.
2. Een alinea is een titel van een stukje tekst.
3. Een alinea is een plaatje dat bij een deel van een tekst hoort.
4. Een alinea is een schuingedrukt stukje van de tekst.

Alineaopbouw: Een kernzin met toelichting

In een alinea staat bijna altijd een kernzin: de zin met de belangrijkste informatie van de alinea. Vaak is de kernzin de eerste zin van de alinea.

De andere zinnen van de alinea zijn een toelichting bij de kernzin:  een uitleg of voorbeeld.

Voorbeeldalinea:

De angst voor spinnen heet ook wel spinfobie. Het is een vrees die bij heel veel mensen voorkomt, maar die we eigenlijk nooit behandelen. De meeste mensen vinden dat niet nodig; ze hebben er immers niet veel last van.

Een alineaopbouw bestaat uit:

1. inleiding - slot
2. kernzin - toelichting
3. tussenkopje - kernzin
4. hoofdzaken - bijzaken

De hoofdgedachte

De hoofdgedachte is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt. Gebruik de titel, de inleiding en/of het slot om de hoofdgedachte te vinden.

Zo formuleer je de hoofdgedachte:

• Bepaal het onderwerp van de tekst.

• Wat is het belangrijkste is dat de schrijver over het onderwerp zegt?

• Omschrijf dit in één zin.

Dus, de hoofdgedachte is...

... het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt! 

Zo formuleer je de hoofdgedachte:

• Bepaal het onderwerp van de tekst.

• Wat is het belangrijkste is dat de schrijver over het onderwerp zegt?

• Omschrijf dit in één zin.

Waar vind je de hoofdgedachte?

• Meestal in de inleiding, de eerste alinea of soms letterlijk in het slot 
  
• De hoofdgedachte hoeft niet letterlijk in de tekst te staan. 

Let op!

Twee teksten met hetzelfde onderwerp kunnen heel goed twee verschillende hoofdgedachtes hebben!

Waar vind je de hoofdgedachte van een tekst?

Wat betekent
'de hoofdgedachte' van een tekst?

1. De belangrijkste zin van een alinea.
2. Het onderwerp van de tekst.
3. Een gedachte in je hoofd.
4. Het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt geformuleerd in één zin.

Voorbeeld: Oikos

Wat is het onderwerp?

Wat is daarover de belangrijkste boodschap?

Formuleer 1 zin!

Wat is de hoofdgedachte bij
'Oikos' snackyoghurt?

Voorbeeld: Mijn hart klopt niet

Wat is het onderwerp?

 

Wat is daarover 

de belangrijkste boodschap?

Formuleer 1 zin!

Wat is de hoofdgedachte bij
'Mijn hart klopt niet'?

Tekstdoelen 

Wat wil de schrijver met de tekst bereiken? 

De schrijver wil	tekstdoel	toelichting	voorbeelden van tekstvormen
de lezer informatie geven	informeren	informatie over iets wat werkelijk bestaat en je komt iets te weten	nieuwsbericht, schoolboektekst krantenartikel, instructie
de lezer overtuigen van een mening	overtuigen	een standpunt of mening en argumenten, redenen	ingezonden brief, klachtenbrief, tijdschriftartikel,
de lezer iets laten doen of kopen	activeren, tot handelen aansporen	oproep om in actie te komen en iets te kopen of te doen	advertentie, reclamefolder, oproep, poster
de lezer vermaken	amuseren	Vaak verzonnen gebeurtenissen en je leest om te ontspannen	leesboek, stripverhaal, gedicht liedtekst

Welk tekstdoel ontbreekt er?

De schrijver wil	tekstdoel	toelichting	voorbeelden van tekstvormen
de lezer informatie geven	informeren	informatie over iets wat werkelijk bestaat en je komt iets te weten	nieuwsbericht, schoolboektekst krantenartikel, instructie
de lezer overtuigen van een mening	overtuigen	een standpunt of mening en argumenten, redenen	ingezonden brief, klachtenbrief, tijdschriftartikel,
de lezer iets laten doen of kopen	activeren, tot handelen aansporen	oproep om in actie te komen en iets te kopen of te doen	advertentie, reclamefolder, oproep, poster
de lezer vermaken	amuseren	Vaak verzonnen gebeurtenissen en je leest om te ontspannen	leesboek, stripverhaal, gedicht liedtekst

Wat is het tekstdoel van een boek?

1. informeren
2. amuseren
3. activeren
4. overtuigen

Wat is het tekstdoel van een nieuwsbericht ?

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Welke tekstvorm
hoort bij het tekstdoel overtuigen?

1. Geboortekaartje
2. Kort verhaal
3. Uitnodiging
4. Ingezonden brief

Bij welke tekstvorm past
het tekstdoel activeren?

1. stripverhaal
2. leesboek
3. reclamefolder
4. nieuwsbericht

Hoe ging het in de klas?

Wat weet je nu?

Einde van de les