6.4 Begin van de opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Hallo!

Niet vergeten;

- Telefoon in je kluis! Zie ik hem wel? Dan ben je hem kwijt tot het einde van de dag.

- Wil je iets zeggen of vragen? Steek je hand omhoog.

- Laptops op tafel.

Wie had er kritiek op de kerk?

1. Maarten Luther
2. Johannes Calvijn
3. Hertog van Alva
4. Adrianus VI

Hoe heet de nieuwe kerk die ontstond?

Wat weet jij al van monniken en ridders?

6.4 Begin van de opstand

B1

Dagmenu

1. Introductie                       (5min)

2. Begin van de opstand     (15min)

3. Opdrachten                     (15min)

4. Afsluiting                          (5min)

Leerdoel

Waarom kwamen de Nederlandse gewesten in opstand tegen de koning van Spanje?

Tijd van ontdekkers en hervormers

De Nederlanden

Aan het begin van de zestiende eeuw bestonden Nederland, België en Luxemburg nog niet. In dit gebied lagen zeventien gewesten. Samen heetten die ‘de Nederlanden’. Elk gewest had eigen wetten, een eigen geldsoort en vaak een eigen taal. Een gewest had ook een eigen bestuur. Daarin zaten de machtige edelen en rijke burgers. De gewesten lagen in het Spaanse Rijk.

De Nederlanden

De koning van Spanje was de landsheer van alle Nederlanden. Omdat zijn rijk zo groot was, kon de koning niet altijd zelf bij de vergaderingen zijn. Daarom had hij in elk gewest een plaatsvervanger: een stadhouder. Dat was altijd de belangrijkste edelman. Eén van die stadhouders was Willem van Oranje. Hij was stadhouder in Holland en in Zeeland, de twee rijkste gewesten. Daarom was Willem van Oranje de belangrijkste stadhouder.

Filips II, koning van Spanje

In 1556 werd Filips II koning van Spanje. Filips was liever in Spanje dan in de Nederlanden. Daarom vroeg hij zijn halfzus, Margaretha van Parma, om hem te helpen. Margaretha werd landvoogd. Ze bestuurde namens Filips II de Nederlanden. Ze woonde in een paleis in Brussel. Daar liet ze vaak de stadhouders en bestuurders van de gewesten bij zich komen. Ze overlegde met hen over het bestuur. Willem van Oranje werd een van haar belangrijkste adviseurs.

Een centraal bestuur?

Filips II wilde van de verschillende Nederlandse gewesten één gebied maken. Overal zouden dezelfde wetten en regels moeten gelden. Hij zou het gebied dan beter kunnen besturen. De gewesten waren hier tegen. Ze wilden zelfstandig blijven en hun eigen wetten houden. 

Een centraal bestuur?

En er was nog een probleem: Filips II vond het katholieke geloof het enige goede geloof. Daarom verbood hij mensen om protestants te zijn. En als je toch protestants bleef? Dan was je een ketter en kon je de doodstraf krijgen. Maar in de Nederlanden woonden juist heel veel protestanten…

De gewesten protesteren

Protestanten én katholieken in de Nederlanden vonden de straffen tegen de ketters te zwaar. De edelen van de gewesten protesteerden bij Margaretha van Parma. Ze vroegen om vrijheid van godsdienst. Margaretha wist niet goed wat ze moest doen. Ook Willem van Oranje vond dat mensen zelf hun geloof mochten kiezen. Maar konden ze zomaar tegen de wil van Filips II ingaan?

Opdrachten/Huiswerk

Maak op Learnbeat:

6.4A en 6.4B

Volgende les: Het tweede deel van 6.4 Begin van de opstand

Hallo!

Niet vergeten;

- Telefoon in je kluis! Zie ik hem wel? Dan ben je hem kwijt tot het einde van de dag.

- Wil je iets zeggen of vragen? Steek je hand omhoog.

- Laptops op tafel.

Hoeveel gewesten waren er?

1. 10
2. 12
3. 15
4. 17

Wat was het werk van de stadhouder?

6.4 Begin van de opstand

B1

Dagmenu

1. Introductie                       (5min)

2. Begin van de opstand     (15min)

3. Opdrachten                     (15min)

4. Afsluiting                          (5min)

Leerdoel

Waarom kwamen de Nederlandse gewesten in opstand tegen de koning van Spanje?

Tijd van ontdekkers en hervormers

De beeldenstorm

In de zomer van 1566 braken er relletjes uit. Protestanten plunderden katholieke kerkgebouwen en kloosters, en sloegen de beelden van heiligen kapot. We noemen dit de Beeldenstorm. Ook arme en hongerige katholieken deden mee. Zij stalen de kostbare kerkspullen om die te verkopen voor voedsel.

Beschrijving van de beeldenstorm

Marcus van Vaernewyck maakte de Beeldenstorm mee. Hij schreef in zijn dagboek:

‘In een kerk stond een beeld van Maria, de moeder van Jezus. Het beeld was voor de katholieken heel belangrijk. De beeldenstormers smeten het beeld naar beneden. Daarna vielen ze, net zoals de Hunnen, een klooster aan. Ze vernielden alles en verscheurden ontelbare boeken, zodat de straat vol papier lag

Feit en mening

Een feit is iets wat echt waar is of echt is gebeurd. Een feit kun je meestal controleren. Een mening is wat iemand van iets vindt. Meningen kunnen per persoon verschillen.

Bronnen worden door mensen gemaakt. Soms vertellen mensen in een bron niet hoe iets precies ging, maar wat ze er zelf van vinden. Ze geven dan vooral hun mening. Daarom kunnen bronnen die over dezelfde gebeurtenis gaan, verschillen.

Alva en de Bloedraad

Filips II was woedend over de Beeldenstorm. Daarom stuurde hij zijn beste generaal, de hertog van Alva, met een groot leger naar de Nederlanden. Die moest daar strenger optreden tegen die vreselijke protestanten. Alva ging meteen aan het werk: hij zorgde voor een nieuwe rechtbank, speciaal voor de beeldenstormers. Deze rechtbank veroordeelde veel mensen ter dood. De mensen noemden deze rechtbank daarom ‘de Bloedraad’.

Dit moet je onthouden

De Nederlandse gewesten hoorden bij het Spaanse Rijk. De Spaanse koning wilde één gebied van de gewesten maken, met overal dezelfde regels. Ook moest iedereen katholiek zijn. Hij liet protestanten streng straffen. De gewesten en stadhouder Willem van Oranje waren hier tegen. Tijdens de Beeldenstorm werden veel katholieke kerken vernield. Hierna stuurde de Spaanse koning een leger naar Nederland.

Van welke raad was Alva de leider?

1. Burgerraad
2. Denkraad
3. Bloedraad
4. Eindraad

Wat gebeurde er tijdens de beeldenstorm?

Opdrachten/Huiswerk

Maak op Learnbeat:

6.4C, 6.4D & 6.4E

Volgende les: 6.5 Een nieuw land