SAMENVATTING STOFWISSELING EN SPIJSVERTERING

• anatomie en fysiologie
• MBO

SAMENVATTING STOFWISSELING EN SPIJSVERTERING

DOEL VAN DE LES

• Behandelen van de hoofdpunten
• Nagaan waar de knelpunten liggen
• Evalueren of de lesstof begrepen is
• Evalueren met behulp van een quiz of vragen beantwoord kunnen  worden

INHOUD VAN DE LES

• Verdeling stofwisseling
• Vertering voedingsstoffen 
• Water
• Vitamines
• Mineralen
• Bouw spijsverteringskanaal
• Organen die een rol spelen bij de spijsvertering

Spijsvertering

Wat is dissimilatie?

1. Gelijkmaking van voedingsstoffen
2. Stofwisseling
3. Verbranding/ontleding

Wat zijn amylasen?

1. Eiwitsplitsende enzymen
2. koolhydraatsplitsende enzymen
3. Vetsplitsende enzymen

STOFWISSELING = METABOLISME

Verdeling:

• Assimilatie (anabolisme) = gelijkmaking van voedingsstoffen
• Dissimilatie = verbranding/ontleding

Welke voedingsstoffen komen in aanmerking voor assimilatie?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vetten

VERTERING VAN VOEDINGSSTOFFEN DOOR ENZYMEN

• Koolhydraten (sachariden) door amylasen

• Eiwitten (proteïnen)  door proteasen (pepsine)

• Vetten (lipiden) door lipasen 

WAARIN ZITTEN DE ENZYMEN?

• Amylasen in speeksel, alvleessap en darmsap 

• Proteasen in maagsap, alvleessap en darmsap 

• Lipasen in maagsap (niet werkzaam) in alvleessap en darmsap

START VERTERING

• Van koolhydraten in de mond

• Van eiwitten in de maag

• Van vetten in de dunne darm 

EINDPRODUCTEN VAN DE VERTERING

• Van koolhydraten: glucose 

• Van eiwitten: aminozuren 

• Van vetten: glycerol en vetzuren 

EINDPRODCUTEN VAN DE VERBRANDING VAN KOOLHYDRATEN (GLUCOSE)

• Met zuurstof (aeroob): water en koolzuurgas

• zonder zuurstof (anaeroob): melkzuur 

EINDPRODUCTEN VAN DE VERBRANDING VAN EIWITTEN (AMINOZUREN):

• Ureum
• Urinezuur
• Water

EINDPRODUCTEN VAN DE VERBRANDING VAN VETTEN (GLYCEROL EN VETZUREN):

• Koolzuurgas
• Water

VERDELING VAN WATER IN LICHAAM

• Ongeveer 40% intracellulair
• Ongeveer 15% extracellulair
• Ongeveer 5% in de bloedbaan 

Wat betekent extracellulair?

1. Buiten de cellen (= in het weefsel)
2. In de cellen

IN WATER OPLOSBARE VITAMINES:

• B
• C

IN VET OPLOSBARE VITAMINES:

• A
• D
• E
• K

Wat is hypervitaminose?

1. tekort aan vitamines
2. Teveel aan vitamines

WERKING VITAMINE A

• Antikeratiniserend

• Reguleert de talgklierwerking

• Nodig voor het maken van het schildklierhormoon 

WERKING VITAMINE B

• Belangrijk voor het zenuwstelsel

• Vitamine B12 belangrijk voor het maken van rode bloedcellen 

Wat is de Latijnse naam voor rode bloedcellen?

1. Erytrocyten
2. Leukocyten
3. Trombocyten

WERKING VITAMINE C:

• Belangrijk voor maken van collageen

• Voor maken van tussenstof

• Voor de weerstand

WERKING VITAMINE E:

• Voor doorbloeding van de huid

WERKING VITAMINE K:

• Voor de bloedstolling

Waarvoor is vitamine D onder andere heel belangrijk

MINERALEN

• Kalium en natrium voor vochthuishouding
• Calcium en fosfor voor beendervorming
• Fluor, calcium en fosfor voor gebit
• Jodium voor aanmaak schildklierhormoon
• IJzer voor  aanmaak hemoglobine
• Zwavel voor aanmaak aminozuren

BOUW SPIJSVERTERINGSKANAAL

• Mondholte
• Keelholte
• Slokdarm
• Maag
• Dunne darm
• Dikke darm
• Endeldarm
• Anus 

MONDHOLTE

Hierin zit:

• Speeksel
• Gebit
• Tong
• Huig

Welk spijsverteringsenzym zit in speeksel?

1. Amylase
2. Lipase
3. Protease

Wat sluit de huig af bij slikken?

1. De luchtpijp
2. De neusholte

KEELHOLTE

Hier kruisen de spijsverteringsweg en de luchtweg elkaar

SLOKDARM

Geen vertering maar peristaltiek door kringspieren

Wand van binnen naar buiten:

• Slijmvlies
• Bindweefsel
• Spierweefsel
• Bindweefsel

MAAG

• Maagwand (slijmvlies, spierweefsel, bindweefsel)

• Maagsap

• Maagslijmvlies

De vertering van welke voedingsstof start in de maag?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vetten

MAAGSAP

Gemaakt door maagsapklieren

In maagsap zit:

• Water
• Zoutzuur
• Proteasen
• Lipasen (niet werkzaam)

MAAGSLIJMVLIES

• Beschermt tegen zoutzuur 

• Maakt een stof die nodig is voor de opname van vitamine B12

DUNNE DARM

Wand van binnen naar buiten:

• Slijmvlies
• Spierweefsel
• Bindweefsel

Wat is de volgorde van de dunne darm?

1. Kronkeldarm, nuchtere darm, twaalfvingerige darm
2. Nuchtere darm, kronkeldarm, twaalfvingerige darm
3. Twaalfvingerige darm, nuchtere darm, kronkeldarm

De vertering van welke voedingsstoffen start in de dunne darm?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vetten

TWAALFVINGERIGE DARM

Hierin komt:

• Gal

• Alvleessap

Wat is de functie van gal?

1. Gal emulgeert de vetten
2. Gal verteert de vetten

Waardoor wordt gal gemaakt?

1. Door de galblaas
2. Door de lever
3. Door de maag

DARMVLOKKEN

Hier worden verteerde voedingsstoffen opgenomen:

• In bloed aminozuren en glucose
• In chylvaten (speciale lymfevaten) chylus (vetten)

DARMSAP

Gemaakt door darmsapklieren 

Hierin zitten alle spijsverteringsenzymen

BLINDE DARM

Zit tussen de dunne darm en de dikke darm

Heeft een wormvormig aanhangsel = appendix

DIKKE DARM

Bestaat uit:

• Opstijgende tak
• Dwars verlopende tak
• Dalende tak

In de dikke darm zitten GEEN enzymen

Hier wordt zoveel mogelijk vocht onttrokken

WAND DIKKE DARM VAN BINNEN NAAR BUITEN

• Slijmvlies 

• Spierweefsel 

• Bindweefsel 

COLIBACTERIËN

= darmflora

Functies:

• Maken van vitamine B, E, K
• Zorgen voor rotting en gisting
• Zorgen voor vertering van cellulose
• Bevorderen van darmperistaltiek

Waar treffen we cellulose aan?

1. In de wanden van dierlijke cellen
2. In de wanden van menselijke cellen
3. In de wanden van plantaardige cellen

ORGANEN DIE EEN ROL SPELEN BIJ DE SPIJSVERTERING

• Lever 

• Galblaas 

• Alvleesklier 

LEVER

• Maakt gal 

• Zet aminozuren om in lichaamseigen eiwitten = assimilatie

GALBLAAS

• Slaat gal op 

• Geeft gal via de galbuis af aan de twaalfvingerige darm

Gal emulgeert vetten

ALVLEESKLIER

Maakt alvleessap met daarin alle spijsverteringsenzymen

Geeft dit sap af via een buis aan de twaalfvingerige darm

Welke hormonen worden door de alvleesklier gemaakt?

1. Glucagon en glycogeen
2. Insuline en glucagon
3. Insuline en glycogeen

QUIZZEN

• Maken quiz stofwisseling en voedingsstoffen 

• Maken quiz spijsvertering