B3: Horen en zien

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

B3: Horen en zien

Leerdoelen

• Ik kan de delen van het oor benoemen met hun functie 
• Ik kan de bouw en werking van het oog beschrijven

De cellen in de hoornlaag zijn...

1. Levend
2. Dood

In welke laag zitten de haarzakjes?

1. Kiemlaag
2. Opperhuid
3. Hoornlaag
4. Lederhuid

In welke laag zitten de tastzintuigen?

1. Kiemlaag
2. Opperhuid
3. Hoornlaag
4. Lederhuid

Welke vijf smaken kun je proeven?

Waar proef je deze smaken mee?

B3: Horen en zien

B3: Horen en zien

De bouw van de oren

Evenwichtsorgaan en gehoororgaan

Trommelvlies wordt in trilling gebracht door geluid

B3: Horen en zien

De bouw van de oren

Trommelvlies geeft trilling door aan gehoorbeentjes - vloeistof in slakkenhuis

In slakkenhuis zitten de zintuigcellen!

B3: Horen en zien

De bouw van de oren

Buis van eustachius is verbonden met keelholte

Dit zorgt ervoor dat de trommelvlies goed kan blijven trillen

B3: Horen en zien

De bouw van de ogen

Door de pupil komt licht het oog binnen

Achter de pupil ligt de lens: zorgt ervoor dat je scherp kunt zien

B3: Horen en zien

De bouw van de ogen

Het oog bestaat uit drie lagen: 

• harde oogvlies
• vaatvlies
• netvlies

B3: Horen en zien

De bouw van de ogen

In het netvlies ligt de gele vlek: hiermee kun je het scherpst zien

De plek waar de oogzenuw het oog verlaat is de blinde vlek

B3: Horen en zien

De bouw van de ogen

B3: Horen en zien

De pupilrelfex

Regelt de hoeveelheid licht die het oog binnen valt

Bij fel licht is de pupil...

1. klein
2. groot

B3: Horen en zien

De werking van de ogen

De lens kan boller en platter worden, zodat het licht precies op het netvlies valt

B3: Horen en zien

De werking van de ogen

Bijziend: ziet dichtbij scherp. De lens is te bol of de oogbol is te lang

Verziend: ziet in de verte scherp. De lens is te plat of de oogbol te kort

Als je bijziend bent heb je dan een + of - bril nodig?

1. +
2. -

B3: Horen en zien

De werking van de ogen

Bijziend: ziet dichtbij scherp

• negatieve bril nodig

Verziend: ziet in de verte scherp

• positieve bril nodig

B3: Horen en zien

Leerdoelen

• Ik kan de delen van het oor benoemen met hun functie 
• Ik kan de bouw en werking van het oog beschrijven

B3: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,
9, 10

Organen rond het oog

1. Wimper: De wimpers voorkomen dat er 

    zweet in je ogen loopt.

2. Ooglid (bovenste en onderste)

3. Wenkbrauw

4. Traanklieren met Traanbuizen 

      (deze zie je niet op de afbeelding)

Wit : het harde oogvlies

Gekleurd : de iris (met de spiertjes)

Zwart : de pupil

Over de de iris en de pupil zit het hoornvlies, dat is een kleurloos vlies.

Deze onderdelen zie je: 

Wat weet je (al) over het oog?

1. Ken je de onderdelen het oog?

2. Ken je de functies van de onderdelen van het oog

3. Kun je uitleggen hoe je ziet?

4. Ken je de organen rond het oog?

5. Weet je de functies van de organen die rond het oog liggen? 

6. Kun je uitleggen hoe het zit van prikkel tot respons m.b.t. zien?

Deze zorgt ervoor dat het beeld op de gele vlek terechtkomt

1. De iris
2. Het netvlies
3. De blinde vlek
4. De lens

Wist je dat...

....  Er maar weinig vrouwen kleurenblind zijn
....  Bruin de meest voorkomende kleur van de iris is? 

      Op nummer 2 staat blauw, laatste in de lijst is groen...
....  Je in totaal een half uur per dag met je ogen knippert? Als je met je ogen knippert, 

      glijden je oogleden bliksemsnel op en neer over de gevoelige bovenste laag van je

      oog. Tegelijkertijd wassen ze ziektekiemen en stoffen uit je ogen. Knipperen duur

      één-derde seconde.
....  Een insect weliswaar 2 ogen heeft, maar die bestaan op hun beurt weer uit 

      honderden kleine oogjes, die facetten heten. Waarschijnlijk ziet een insect de wereld 

      als een groot mozaïek van kleine plaatjes 

Waardoor zien we op de blinde vlek niets?

1. omdat die plek blind is
2. omdat daar geen zintuigcellen zitten

Het gekleurde deel van je oog heet:

1. Pupil
2. Iris
3. Oogkas
4. Oogwit

Hoe noemen we het gekleurde deel van ons oog?

1. pupil
2. iris

Alles wat binnenin je oog ligt krijgt bescherming door?

1. Het vaatvlies
2. Het netvlies
3. De lens
4. Het harde oogvlies

Hoe hoor je geluiden?

• Geluid is een trillende lucht
• oorschelpen vangen

     geluidstrillingen op

• opgevangen geluid komt in

     de gehoorgang

• einde gehoorgang ligt het

  trommelvlies (net als een vel over een trommel)

• geluidstrillingen laten het

     trommelvlies trillen

• oorsmeerkliertjes in de gehoorgang maken oorsmeer, hierdoor blijft het trommelvlies soepel en trilt makkelijker

Gehoorbeentjes

• In de trommelholte achter

     het trommelvlies liggen 3 botjes:   

     gehoorbeentjes: hamer, aambeeld, 

                                                 stijgbeugel

• als het trommelvlies trilt

     gaan de gehoorbeentjes ook trillen

• die geven de trillingen door

     aan het slakkenhuis

• de trommelholte met daarin de gehoorbeentjes vormen het middenoor

Slakkenhuis 

• gehoorbeentjes geven de trillingen door aan  het slakkenhuis
• het slakkenhuis is gevuld met vloeistof, de trillingen worden in het slakkenhuis omgezet in vloeistoftrillingen.
• in het slakkenhuis zitten zintuigcellen met haartjes, die bewegen mee met de trillingen

• verschillende zintuigcellen:

     lage en hoge tonen

• in de zintuigcellen ontstaan impulsen

• impulsen gaan via gehoorzenuw naar de                        hersenen
• in je hersenen word je je bewust van welk geluid je hoort
• het slakkenhuis en de gehoorzenuw horen bij het binnenoor

Welke geluiden kun je horen?

• lage toon - 
  

lucht trilt minder vaak per seconde dan bij een hoge toon

• Hertz = aantal trillingen per seconde
  

• mens - laagste toon = 20 Hertz=onderste
  

                                                          gehoorgrens

             - hoogste toon = 20000 Hertz=  

                                              bovenste gehoorgrens

• gebied tussen beide gehoorgrenzen = gehoorbereik

Waardoor hoor je jezelf slikken?

- trommelvlies: druk moet aan

  beide kanten even groot zijn, om 

  goed te kunnen trillen.

- opstijgen vliegtuig: meer lucht in 

  trommelholte dan in gehoorgang, 

  hierdoor trilt het trommelvlies niet 

  meer goed

Buis van Eustachius

- teveel aan lucht in de 

   trommelholte kan via de buis van

   Eustachius eruit naar de keelholte

- buis van Eustachius meeste dicht, 

   bij slikken of gapen gaat hij open 

   en hoor je de slikgeluiden in je 

   keel

-bij verkoudheid of keelontsteking kunnen er 

  ziekteverwekkersdoor de buis naar de trommelholte gaan, 

  hierdoor middenoorontsteking, kinderen hebben een kortere

  buis daardoor vaker verkouden

Werking oog

Correctie van het oog

Correctie van het oog met behulp van een lens: