7.4 einde Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

 De Koude Oorlog

Het einde van de Koude Oorlog 

KA's

- De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie

- Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologiën communisme en fascisme/nationaal-socialisme

- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een een atoomoorlog

- De eenwording van Europa

- De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen

Leerdoelen einde Koude oorlog

• Welke veranderingen zette Gorbatsjov in gang?
  
• Wat gebeurde er met de Berlijnse muur en IJzeren Gordijn?
  
• Wat betekende de Duitse eenwording voor de Duitsers?
  

Politiek van Chroesjtjov: vreedzame co-existentie

erkennen en stabiliseren van elkaars invloedssferen

1964 wisseling van de wacht in de USSR

Chroesjtsjov afgezet

Brezjnev president

Brezjnev-doctrine: Om Oost-Europese landen communistisch te houden grijpt het Warschaupact in. 

na de Cuba-crisis

Vanaf 1963.

- Besef van de onbeheersbaarheid van de wapenwedloop aan beide kanten. Periode van Détente. Terughoudende opstelling

• verbeterde communicatie tussen VS en SU (hotline, bezoekjes)
• wapenonderhandelingen (SALT '71)

Wat blijft: vasthouden aan controle invloedssfeer.

Detente(‘dooi’)

[de·ten·te (de; v) politieke ontspanning]

Ontspanning in de jaren '70 tussen de Verenigde Staten en de communistische wereld

Samenwerken om te voorkomen dat de Koude Oorlog verandert in een atoomoorlog

                         jaren 80

1985

1981 president

Ronald Reagan

Michael 

Gorbatsjov

SDI (Strategic Defense Initiative)/Star wars 

- Onrust in de SU (geen geld voor een reactie)

- Ook verzet in Westen-> demonstratie Amsterdam (1981), 400.000 betogers.

Hervormigen

- Glasnost (politiek)

- Perestojka (economie)

Loslaten Brezjnev doctrine

- Oostbloklanden eigen koers

-> Oostbloklanden eigen koers ->

Hongarije opent grens -> val muur (1989)

- Uiteenvallen Oostblok

De Koude Oorlog ontdooit

De tweede helft van de jaren '80

Waarom?

• Amerikaanse president Reagan wordt herkozen in 1984: hij kan nu iets vriendelijker richting de Sovjet-Unie zijn

• Nieuwe leider voor de Sovjet-Unie: Mikhail Gorbatsjov: brengt een ander geluid
  

Mikhail Gorbatsjov

• Glasnost: openheid

• Perestrojka: economische hervormingen

• Bezuinigen op militaire activiteiten: minder wapens, minder soldaten.
  

• Dus ook minder Sovjet-soldaten buiten de Sovjet-Unie
  

(onbedoelde) gevolgen:

1. omschakeling planeconomie naar markteconomie zorgt voor hoge (voedsel) prijzen
2. uitelkaar vallen Sovjet-Unie door zelfstandigheid deelrepublieken
   

1989...

• Door nieuw beleid Gorbatsjov eisen burgers in de satelietstaten democratie
• 1989: vrije verkiezingen in Polen en Hongarije, communistische leider van Bulgarije wordt afgezet, communistische partij van Tjecho-Slowakije staat haar macht af.                                       25 december 1989: communistische leider Roemenië wordt terechtgesteld
• Communisme verliest haar macht
• Sovjetleger grijpt niet meer in....

Hongarije zet de grens 

met Oostenrijk open

mei 1989

Veel andere inwoners van Oost-Europese landen vluchten 

via Hongarije naar het westen.

Deze Oost-Europese leider begrijpt wél de ideeën van Glasnost en Perestrojka: hij wil zijn volk meer vrijheid geven.

9 november 1989 - DDR regering besluit dat iedere DDR burger de grens over mag

resultaat: alle DDR burgers willen naar de andere kant

Einde van de Sovjet-Unie

25 december 1991

• Veel verschillende volken willen niet meer bij de Sovjet-Unie horen. 
  
• In 1991 houdt de Sovjet-Unie dan ook op te bestaan: grote delen van de Sovjet- Unie worden onafhankelijke landen, zoals Oekraïne, Wit-Rusland en Armenië.
  
• Het deel dat nog overblijft gaat verder als Rusland o.l.v. Boris Jeltsin.
  

nog wat opdrachten om te oefenen

Gebruik bron 13. Reagan laat tijdens zijn speech bewust de
foto zien van de basis op Cuba. Toon dit aan door:
- zonder bron te noemen wat de kern van het SDI-project is
en
- met bron uit te leggen wat Reagan wil bereiken bij de Amerikaanse
bevolking door deze foto te laten zien.

Een anekdote: Aleksandr Didusenko, de correspondent in Praag van de Russische krant Trud (Arbeid) vroeg in 1968 aan Brezjnev wat hij mocht schrijven over de gebeurtenissen tijdens de Praagse Lente. Hem werd verteld: "Schrijf de waarheid", waarna Brezjnev daaraan toevoegde: "In één exemplaar, dat je aan mijn assistent mag sturen." 3p 26 Licht het antwoord van Brezjnev toe door:
- een binnenlandse politieke en een buitenlandse politieke reden te noemen voor zijn antwoord en
- met deze anekdote aan te tonen dat de Sovjet-Unie een totalitaire staat was.

Gebruik bron 13. Een interpretatie: Tekenaar Herblock geeft in deze prent uit
1989 een westerse visie weer op een verandering in Oost-Europa in dat jaar.
Leg deze interpretatie uit door, telkens met een verwijzing naar de bron,
aan te tonen:
- welke verandering voor Herblock aanleiding is om deze prent te tekenen en
- dat Herblock een westerse visie op die verandering weergeeft.

Hieronder staan nog meer begrippen uitgewerkt

.  

Begrippen 

Let op! Er blijft één over

De supermachten hadden wapens waarbij ze elkaar konden vernietigen, vreemd genoeg kwam het nooit tot een echte oorlog. 

De Amerikanen wilde niet dat het communisme werd verspreid en kwamen met deze politiek. Wilde communisme indammen. Een middel was het marshallplan.

In 1962 kwam het wel heel dichtbij een oorlog. Er ontstond een conflict tussen de Sovjetunie en Amerika over plaatsen van raketten. 

Hervorming. De planeconomie waarbij de communisten alles beslisten werd versoepeld. Voortaan mochten er ook kleine privé bedrijven producten verkopen voor prijzen die gebaseerd waren op vraag en aanbod. 

glasnost

perestroika

Koude oorlog

Containment

Cuba Crisis

Over welk Koude oorlog conflict / begrip gaat de spotprent

Berlijnse muur

wapen

wedloop

Cuba 

Crisis

Hongaarse Opstand

Blokkade van Berlijn

Hieronder staan drie uitspraken over leiders tijdens de 

Koude oorlog:

Historische leiders

Let op! Er blijft één persoon over.

Hij was politiek gezien een marxist-leninist. Onder zijn regering werd de republiek Cuba omgevormd tot een communistische staat. Industrie en de bedrijven werden genationaliseerd. 

Amerikaanse President werd in 1984 herkozen als president. Zijn tweede termijn werd overheerst door buitenlandse gebeurtenissen, zoals het einde van de Koude Oorlog,

Besloot om alle toegangswegen naar Berlijn af te sluiten

Reagan

Chroestjov

Stalin

Fidel Castro

Hieronder staan begrippen tijdens de Koude oorlog uitgewerkt. 

Om welk begrip gaat het?

Europa raakte verdeeld. Duitsland werd verdeeld in 4 delen.  

Landen die volledig afhankelijk waren van de Sovjetunie

Reizen tussen het Oost en Westblok was onmogelijk

wedstrijd om zoveel mogelijk wapens te maken

NAVO

wapenwedloop

invloedssferen

Satelietstaten

ijzeren gordijn