Les 10: 4.5 - De strijd beslecht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

4.5 - De strijd beslecht

Beeldenstorm -
wie, wat, waar, wanneer?

Wie stuurt Filips II naar de Nederlanden om de opstand te eindigen?

1. Margaretha van Parma
2. Maarten Luther
3. De Hertog van Alva
4. Willem van Oranje

WIllem van Oranje

Hertog van Alva

Spaanse furie

Naar het Heilig Roomse Rijk gevlucht 

Stadhouder

Watergeuzen

Generaal van Fillips II 

Unie van Utrecht

Unie van Atrecht

Raad van Beroerte

Vecht voor één centraal bestuur

Lesdoelen

- Aan het einde van de les weten jullie wie Maurits van Oranje is en wat hij deed.

- Aan het einde van de les weten jullie wat er gebeurde met de Spaanse Armada.

- Aan het einde van de les weten jullie hoe de Opstand afliep. 

1584 Willem van Oranje wordt doodgeschoten door Baltasar Gerards

Maurits van Oranje

- Neemt de plaats van zijn vader in

- Leider van het Staatse leger (het leger van de opstandige gewesten)

- Boekt veel successen

Maurits boekt veel successen, omdat:

- De hervorming van het Staatse leger. Klein, maar goed betaald en bewapend - was bij de Spanjaarden wel anders

- Slim gebruik maken van de Nederlandse rivieren om wapens en goederen te vervoeren.

- De muiterijen in het Spaanse leger. Spaanse huurlegers werden geregeld niet betaald, waardoor soldaten in opstand kwamen.

- De verdeelde aandacht die de Spanjaarden moesten opbrengen. Zij vochten niet alleen tegen de Hollandse opstandelingen en de Engelsen, maar ook nog eens tegen Frankrijk.

Maar dat gaat verkeerd...

- Eerst belanden ze in een zware storm, en moeten ze terug om hun rantsoen aan te vullen en de boten te repareren. 

- Na een maand gaan ze weer op pad, maar, de Engelsen spotten de Spanjaarden en gaan in de tegenaanval - ze vallen ze van achteren aan.

- De Spanjaarden worden in de pan gehakt... slechts enkele boten keren terug naar Spanje + 20.000 doden.

Oorlog op het land

4 november 1567 - Spaanse Furie

- Antwerpen werd geplunderd door Spaanse soldaten. 

De reden?

- Geen soldij (geen loon) ontvangen van Filips II...

Duurde drie dagen!

• Oorlog, Bestand, weer oorlog en eindelijk vrede

• 1588 Spanje leed verlies: Armada vergaat
• --> Groot verlies van geld en soldaten

• NL herovert Spaans gebied
• 1609-1621 Twaalf jarig Bestand
  
• 
  

Prins Maurits

• Willem van Oranje wordt opgevolgd door zijn zoon Maurits: hij wordt stadhouder.
• Hij is een goede militaire leider. Hij wordt dan ook leider van het Nederlandse Staatsleger om tegen de Spanjaarden te strijden.
• Johan van Oldenbarnevelt leidt als landsadvocaat de Staten-Generaal.

Stadhouder en raadspensionaris

•

Er bleven twee machthebbers:

• Stadhouder: opperbevelhebber van het Staatse leger. Gewesten kozen telkens een Oranje.
• Raadpensionaris van Holland: Voorzitter van de Staten-Generaal en vertegenwoordiger van Holland in de Staten Generaal.

In de praktijk politiek leider van de Republiek.

De Stadhouder heeft meer macht in tijden van oorlog (opbrengst, baantjes verdelen etc.), de raadspensionaris wil liever vrede voor bevordering van de handel (oorlog: moeizaam vervoer en afsluitingen).

Maurits vs. Van Oldenbarnevelt

- Maurits: stadhouder (Holland en Zeeland).

- Johan van Oldenbarnevelt: landsadvocaat (Holland).

- Oorlog: niet goed voor handel.

- Oorlog: goed voor Maurits -> legeraanvoerder.

- Van Oldenbarnevelt: Twaalfjarig Bestand, 1609.

Prins Maurits van Oranje,

Legeraanvoerder

Johan van Oldenbarnevelt,

landsadvocaat

De bevrijding komt dichterbij!

- 1625 - Maurits overlijd en wordt door Frederik Hendrik opgevolgd - zijn halfbroer. 

Een oranje blijft dus een belangrijke rol spelen!

- De jaren daarna boeken de opstandelingen meer succes!

De Vrede van Münster (1648)

- Einde aan de vijandelijkheden tussen Spanje en de (zelfverklaarde) Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

- Eindelijk wordt de Republiek (der Zeven Verenigde Nederlanden) erkend door Spanje. 

Maken & nakijken

- Maak paragraaf 4.5 

Uitleg 'Hoe leer ik voor een geschiedenistoets?'

Kahoot

https://play.kahoot.it/v2/?quizId=28a3479d-d2dd-4360-a988-da0af239415a

(voor als de link niet werkt):

https://create.kahoot.it/details/nederlandse-opstand/28a3479d-d2dd-4360-a988-da0af239415a

Voor volgende week

- Kijk alles na op tijdvoorgeschiedenis.nl

- Heb je een paragraaf nog niet af, maak die dan eerst. 

- Volgende week: proefwerk 
Op de planner (bij week 41) staat wat je moet leren. Maak ook de leerdoelen (bij week 40)! Dat is een handige oefening voor de toets.