5.8 en 5.9 Dominant en recessief + monohybride kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Leerdoelen

Aan het einde van de les ken je deze begrippen

• dominant
• recessief
• heterozygoot
• homozygoot.

kan je een eenvoudige monohybride kruising uitwerken

Wat is het verschil tussen genotype en fenotype?

1. genotype is de informatie fenotype hoe het tot uiting komt
2. genotype is hoe het tot uiting komt fenotype is de informatie
3. genotype en fenotype is hetzelfde

Welke genen kom je tegen in een levercel?

1. 1x, Alleen genen die te maken hebben met de lever
2. 2x, alleen genen die te maken hebben met de lever
3. 1x, alle verschillende genen van een mens
4. 2x, alle verschillende genen van een mens

Welke genen kom je tegen in een zaadcel?

1. 1x, Alleen genen die te maken hebben met de zaadcel
2. 2x, alleen genen die te maken hebben met de zaadcel
3. 1x, alle verschillende genen van een mens
4. 2x, alle verschillende genen van een mens

Een eicel van een mens bevat .. chromosenparen. (getal invoeren)

Karyogram

Vrouw

XX

Man

XY

XX

XY

Genenpaar

Het gen van de vader en het gen van je moeder vormen samen een chromosomenpaar.

Allel

Onderdeel van het gen op een chromosoom

Eén chromosoom heeft een allel

Een chromosomenpaar heeft twee allelen

Homozygoot

Per eigenschap heb je 2x informatie.
Deze kan gelijk zijn. 
Dan ben je homozygoot voor deze eigenschap

Voorbeeld

Voor een eigenschap/gen heb je 2 varianten: allel A of allel a

Als je homozygoot bent voor deze eigenschap heb je dus:
- of AA
- of aa

Heterozygoot

Je kunt ook van beide ouders een verschillend gen erven.
Je bent dan heterozygoot voor deze eigenschap.

Voorbeeld

Voor een eigenschap heb je allel A of allel a.

Als heterozygoot heb je dan:  Aa

Overzicht

Checkvraag:

Een gen heeft 2 varianten: R en r

- Schrijf het genotype op van een homozygoot
- Schrijf het genotype op van een heterozygoot

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Welke kleur haar?

Welke kleur haar?

Snap je het?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Opdrachten 1,2,3

Monohybride kruising

Dominant of Recessief

B  =  zwart haar = dominant (aangegeven met hoofdletter)
b = blond haar = recessief (aangegeven met kleine letter)

Wanneer iemand het dominante gen B heeft, 
zal deze persoon zwart haar hebben.
Ook als hij heterozygoot (Bb) is. 
Het gen voor zwart haar is Dominant.

Welke kleur haar?

Checkvraag

Bij cavia's is kort haar (R) dominant over lang haar (r)

-Wat is het genotype van een cavia met lang haar?

Hoe zien de jonkies eruit? 
Stap 1: de genotypes opschrijven

Een kortharige cavia die heterozygoot is wordt gekruist met een langharige cavia.

- Stel de kortharige cavia is heterozygoot.

P =    Genotype x  Genotype

Hoe zien de jonkies eruit?
Stap 1

P=      Rr   x rr

Stap 2: welke geslachtscellen kunnen ze maken?

Rr                        x                          rr
R of r                                              r

Stap 3: kruisingsschema

Stap 4: conclusies

Nakomelingen in de eerste generatie worden F1 genoemd.

Je schrijft op wat de verhouding is in het fenotype  van de jongen

Nakomelingen van de F1 noemen wij de F2 (2e generatie nakomelingen)

De jongen: F1

F1           1/2 kortharig    en    1/2 langharig


           verhouding:  Kort  1 : 1 lang          

Aantekening:

Stap 1: genotype x genotype

Stap 2: welke geslachtscellen kunnen ze maken
Stap 3: kruisingsschema met mogelijke geslachtscellen
Stap 4: conclusie voor F1

Checkvraag

Werk het volgende vraagstuk in tweetallen uit:

2 cavia's zijn heterozygoot voor de kleur van de vacht.

Zwart (Z) is dominant over bruin (z).
Hoe zullen hun nakomelingen eruit zien?

Snap je het?

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk

Opdrachten 1 en 2