3: Personages, verteller en perspectief

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom 3J!

Ga alvast zitten en leg je spullen op de hoek van de tafel:

• leesboek
  
• agenda
• tekstboekje 

Welkom 3K! 

Ga alvast zitten en leg je spullen op de hoek van de tafel:

• leesboek
  
• agenda
• tekstboekje

Pak je leesboek en ga lekker lezen!

Deze les

Personages, verteller en perspectief 

Aan het eind van de les:

• weet je welke rol een persoon speelt in een verhaal; 
• weet je het verschil tussen verschillende vertelperspectieven; 
• kun je het perspectief benoemen.

Huiswerk V3K

Vrijdag 24 februari:

Tekst 'Dolly' + vragen af

Woensdag 15 maart:

Toets

Huiswerk V3J

Vrijdag 17 februari:

Tekst 'Dolly' + vragen af

> Toets plannen 

chronologisch
vs.
niet-chronologisch

Tijd

De volgorde waarin de gebeurtenissen verteld worden.

• chronologisch: de gebeurtenissen worden verteld in de volgorde waarin ze gebeurd zijn, dus van begin tot eind.
• niet-chronologisch: in het verhaal worden sprongen gemaakt naar gebeurtenissen uit verleden of toekomst:

terugverwijzing
vs.
flashback

Tijd

Chronologisch

• terugverwijzing: in het verhaal wordt kort herinnerd aan wat er in het verleden is gebeurd
• vooruitwijzing: in het verhaal wordt kort verwezen naar iets wat nog gaat gebeuren

Tijd

Niet-chronologisch

• flashback: in het verhaal word je meegenomen naar het verleden
• flashforward: in het verhaal word je meegenomen naar de toekomst

vertraging
vs.
versnelling

Tijd

Hoe uitgebreid of beknopt de gebeurtenissen beschreven zijn

• vertraging: een gebeurtenis wordt uitgebreid verteld
  
• versnelling: een gebeurtenis wordt kort samengevat
  
• tijdssprong: er worden gebeurtenissen (uren/dagen/jaren) overgeslagen

Welke begrippen vallen onder 'ruimte'?

Ruimte

• plaats
• voorwerpen
• weer en klimaat
• tijdstip

Ruimte

De ruimte van een verhaal bepaalt de sfeer van het verhaal:

• parallel: de ruimte komt overeen met de gebeurtenissen en de gevoelens van de personages
• contrast: de ruimte is tegengesteld aan de gebeurtenissen en de gevoelens van de personages

Vragen 'Het kistje'

1. . In welke tijd speelt dit verhaal zich ongeveer af, denk je? Waaruit kun je dat afleiden? Geef een voorbeeld.
2. Kies drie belangrijke ruimte-elementen in dit verhaal (plaats, voorwerp, tijdstip, etc.) Onderstreep deze in de tekst.
3. 'De Pinksterstraat is een merkwaardige straat. Eén kant is ‘mooi en statig.’ De andere is ‘vuil en verlaten.’ Is deze ruimte parallel of in contrast met de personages en gebeurtenissen in de rest van het verhaal? Leg uit.
4. Is het verhaal in grote lijnen chronologisch verteld of niet?

Vragen 'Het kistje'

5.     Welke vooruitwijzing kun je vinden? Zet dit begrip in de kantlijn.
6.     Welke flashback kun je vinden? Zet dit begrip in de kantlijn.
7.      Wijs zowel een vertraging, een versnelling als een tijdssprong  

          aan. Zet deze begrippen in de kantlijn. 

Personages, verteller en perspectief

Personages

In een verhaal zitten verschillende personages. Deze kun je onderverdelen in:

• hoofdpersonen > de gebeurtenissen in het verhaal draaien om hen
• bijpersonen > deze vervullen slechts een rol t.o.v. de hoofdpersoon (bijv. tegenstander/helper)

Personages

In een verhaal zitten verschillende personages. Deze kun je onderverdelen in:

• hoofdpersonen > de gebeurtenissen in het verhaal draaien om hen
• bijpersonen > deze vervullen slechts een rol t.o.v. de hoofdpersoon (bijv. tegenstander/helper)

Een verhaal gaat uiteindelijk altijd over personages en hun relaties.

Perspectief

Perspectief: een 'gezichtspunt' van waaruit een verhaal verteld wordt. Er zijn verschillende perspectieven:

• ik-verteller
• personale verteller
• alwetende verteller

Perspectief

• ik-verteller: de verteller is een 'ik-figuur' die meespeelt in het verhaal. Je leest het verhaal vanuit zijn ogen. Alles is gekleurd door wat de ik-figuur waarneemt, voelt en denkt (subjectief perspectief). 
• personale verteller: de verteller is onzichtbaar; hij staat buiten het verhaal. Hij vertelt over een 'hij' of 'zij' vanuit wie je het verhaal leest (subjectief perspectief)

Perspectief

• alwetende verteller: de verteller staat buiten het verhaal, maar geeft er soms wel commentaar op; hij volgt alle personages, hij weet van alle personages wat ze waarnemen, denken, voelen (objectief perspectief).

Dolly

Maarten Biesheuvel

Vragen

1. Markeer drie open plekken in het verhaal. 
2. Het verhaal wordt als één grote flashback verteld. Hoe zie je dat?
3. Beschrijf de ruimte van dit verhaal.
4. Wie is de hoofdpersoon van dit verhaal? Of evt. meer hoofdpersonen?
   
5. Welke perspectief herken je in dit verhaal?
6. Het perspectief is vrij subjectief. Onderstreep een zin in het verhaal waaruit dat duidelijk blijkt. 
7. Waarom zwijgt het jongetje over Dolly als de oude vrouw langskomt?
8. Wat is de hamvraag van dit verhaal?
   
9. 
   

Huiswerk V3K

Vrijdag 24 februari:

Tekst 'Dolly' + vragen af

Huiswerk V3J

Vrijdag 17 februari:

Tekst 'Dolly' + vragen af