Bouw en werking urinewegstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

A& F

Bouw en functie van het urinewegstelsel

Nieren en urinewegen

Herhaling en voorkennis

Wat weten we nog van het Urinestelsel?

Nieren

De nieren

• Renes (MV) Rene (ev)
• Bijnieren
• Bescherming door 3 lagen bindweefsel

Ligging van de nieren

• Hoog in de buikholte.
• Tegen achterste buikwand.
• Achter het buikvlies.
• Weerszijden van wervelkolom 1 nier.
• Holle kant naar elkaar toe.
• Nieren zijn buikorganen.
• Worden beschermd door de borstkas.
• Linker nier ligt tegen middenrif aan, rechter nier ligt iets lager.
  

In het boek niv 3 6 cm breed

Wat is het pyelum of de pelvis renalis?

Welke lis is belangrijk bij de terugresorptie van stoffen in de nieren?

Nieren (renes)

Taak van de nieren:

• Afvalstoffen verwijderen uit het bloed.(opgelost in water uitgeplast)
• Juiste samenstelling van het bloed controleren en zo nodig aanpassen.

Vier componenten die worden uitgescheiden:

Water

Zouten

Zure en basische stoffen

Afvalstoffen en overtollige stoffen afkomstig van de stofwisseling

De bouw van de nieren van buiten naar binnen

1.   Kapsel (Capsula)

Het kapsel is een laag stevig bindweefsel dat de buitenkant van de nieren vormt. Het kapsel beschermt de nier, samen met de vetlaag eromheen. 

2. Nierschors (cortex)

De nierschors ziet er gespikkeld uit. Dat komt door de lichaampjes van Malpighi die in dit weefsel zitten die bestaan uit een kluwe haarvaatjes (glomeruli)  omhullt door het kapsel van Bowman.

3 Niermerg

Het niermerg ligt onder de nierschors. Dit merg bestaat uit buisjes die met de punten naar het nierbekken zijn gericht. Niermerg noem je ook wel piramidelaag omdat het merg driehoekig is.

4 Nierbekken

De holte aan de binnenkant van de nieren noem je het nierbekken. Het nierbekken vangt de gevormde urine op. Aan het einde van het nierbekken ligt de nierpoort. Op deze plek komen de bloedvaten in en uit de nier.

3. Niermerg (Medulla)

Het niermerg ligt onder de nierschors. Dit merg bestaat uit buisjes  (tubuli) die met de punten naar het nierbekken zijn gericht. Niermerg noem je ook wel piramidelaag omdat het merg driehoekig is. De tubelus gaat over in een lus (lis van Henle)

4. Nierbekken (pyelum of pelvis)

De holte aan de binnenkant van de nieren noem je het nierbekken. Het nierbekken vangt de gevormde urine op. Aan het einde van het nierbekken ligt de nierpoort. Op deze plek komen de bloedvaten in en uit de nier.

kapsel van Bowman	tubulus (Nierkanaaltje)	lis van Henle
omhulsel van de glomeruli (Filtratie)	eerste kronkelend buisje (proximale tubuli) -> na kapsel van Bowman (voorurine) tweede kronkelend buisje (distale tubuli)-> aangesloten op de verzamelbuis-> urinevorming	lus waarin vocht wordt opgenomen (reabsorptie)

Bijnieren:   interne secretie: belangrijk voor onder andere de regulatie van oa de bloeddruk, scheidt 2 hormonen af adrenaline en noradrenaline

Functie van de nieren

• Uitscheiden van afvalstoffen ureum, (afvalstof van eiwitstofwisseling), hormonen, overtollige vitaminen, medicatie-resten etc.)
• Uitscheiden van te veel water en zout
• Reguleren de zuurgraad van het bloed  om stofwisselingsprocessen goed te laten verlopen. Ze scheiden alkaliën (basische stoffen) en zuren uit. Hierdoor is samenstelling van de urine steeds anders.
• Filtreren van het bloed. Ongeveer 1500 liter bloed stroomt dagelijks door de nieren

alkalische of basische stoffen: alles boven de 7.45

De nieren behoren tot 

de uitscheidingsorganen

Het urinewegstelsel bestaat uit de volgende onderdelen:

• Nieren (renes)
  
• Urineleiders( ureter(e)s)
  
• Blaas( vesicae)
  
• Urinebuis(urethra)
  

De urinewegen

• Nieren (ren of renes)
• Urineleider (ureters) = urine van nier naar blaas
• Blaas (vesica urinaria) = opslag van urine, uitscheiden van urine
• Urinebuis (urethra) = uitscheiden van urine

Urinewegen

• Vanuit de nierbekken druppelt de urine via de urineleiders naar de blaas en verlaat het lichaam door de urinebuis.  

• Het uiteinde van de blaas bestaat uit twee sluitspieren:
  

- De binnenste sluitspier bestaat uit glad spierweefsel (onwillekeurig)

- De buitenste sluitspier bestaat uit dwarsgestreept spierweefsel (willekeurig)

• De blaas verzamelt de urine en kan 1 tot 1,5 liter urine bevatten.
  
• Tijdens het plassen trekt spierweefsel, de buikpers en de sluitspieren samen
  

Urinewegen

• Als de blaas vol genoeg zit, gaat er een zenuwprikkel via het ruggenmerg naar de hersenen
  
• Baby’s kunnen het verband nog niet leggen tussen de zenuwprikkel en het moment van het legen van de blaas. Ook volwassenen kunnen door een bepaalde aandoening of ouderdom deze prikkel niet goed meer verwerken. Je spreekt dan van incontinentie.
• De samenstelling van urine is altijd anders dit komt door de werking van verschillende organen, medicatiegebruik en voeding. De normale kleur van urine is heldergeel.
  

Ligging van de blaas

Wat is de juiste volgorde bij dwarsdoorsnede van de nier van buiten naar binnen?

1. nierbekken, nierschors, niermerg, nierkapsel
2. nierkapsel, nierschors, niermerg, nierbekken
3. niermerg, nierkapsel, nierschors, nierbekken

Dwarsdoorsnede - buiten > binnen

• Het nierkapsel (onderdeel beschermlaag)
• De nierschors = cortex
• Het niermerg = medulla
• Het nierbekken = pyelum of pelvis renalis

Evaluatie: Is dit een goede manier van kennisoverdracht? Tips en tops?

vragen? 

Voor wie was het niet duidelijk?

Hoe kan je leren?

Vergroot je kennis door op internet filmpjes op te zoeken over nieren en urinewegen.

bv. juf Daniëlle over het nefron (Youtube)

Maak of herbekijk in je boek de opdrachten van  Anatomie en fysiologie, Thema 7, hoofdstuk 20.

Opdracht test jezelf: wie weet de antwoorden?

Oplossing tekening nier

1.Nierkapsel

2. Nierbekken

3. Nierslagader

4. Nierader

5.Urineleider

6. Niermerg

7. Slagadertje

Oplossing tekening nier

8. Nierschors

9.Nierkelkjes

Oplossing tekening nefron

1. Aanvoerend slagadertje

2.Afvoerend slagadertje

3. Glomerulus

4.Kapsel van Bowman

5.Afdalend nierkanaaltje

6. Lis van Henle

7. Afvoerend nierkanaaltje

Oplossing tekening nefron

8. Opstijgend nierkanaaltje

9. Verzamelkanaaltje

10. Richting het nierbekken