Verwerkingsles Katoendruk

• Wereldoriëntatie
• Geschiedenis
• +1
• Basisschool
• Groep 5,6

Katoendrukken 

van toen tot nu

Zo zag Amersfoort er uit in de 17de eeuw. Weet jij waar deze maquette staat?

(Museum Flehite)

Welke beroepen kun jij ontdekken op de volgende foto's?

Zakkendragers in de haven die de schepen laden en lossen.

Tabaksplanters. 

In Amersfoort en omgeving werd veel tabak geteeld. 

Wasvrouw. 

Ze legt de schone lakens te drogen in de zon op het bleekveld.

Ergens in Amersfoort was ook een Katoendrukkerij, waar precies weten we niet...

Er werkten ook katoendrukkers in de stad. In dit oude boek kun je lezen dat in 1678 een katoendrukkerij wordt opgericht in Amerfoort. Het was de eerste katoendrukkerij in Europa! 

Collectie Archief Eemland. 

Het boek is met de hand geschreven in oud Nederlands. 

Kun jij het jaar vinden?

Kun je lezen op welke dag de oprichting was? 

Collectie Archief Eemland. 

Weet je nog wat dit is? (een drukblok)

Dit soort drukblokken werden gebruikt in de katoendrukkerij om de stof mee te bedrukken. 

Drukblok, collectie De Katoendrukkerij Amersfoort.

Deze stof is bedrukt met meerdere kleuren en verschillende drukblokken over elkaar heen. Dit soort stof wordt sits genoemd en werd in India gemaakt.

Beddensprei 1725, Collectie Museum Flehite/Rijksmuseum. 

Deze sits werd door Nederlanders met zeilschepen uit India gehaald, door de Verenigde Oostindische Compagnie.

VOC schepen in de haven van Batavia Oost Indie (Indonesië). 

Aelbert Cuyp, rond 1650. Collectie Rijksmuseum. 

Kun je de reis aanwijzen die ze maakten?

Wereldkaart van 1649, Willem Blaeu. 

Van de Indiase stoffen werd van alles gemaakt, van babymutsjes, damesmantels tot tasjes...

Babymutsje jongentje, Collectie Fries Museum. 

Damesjasje, Collectie Rijksmuseum.

Tasje, Collectie Fries Museum.

Babyjasje, Collectie Rijksmuseum.

De Indiase sitsen bleven heel mooi van kleur. De stof werd behandeld met buffermelk, rijstnat en veel zonlicht. Deze manier van werken kostte veel tijd, maar daardoor bleef de verf goed zitten.  

Kijk maar naar deze stof, die is meer dan 300 jaar oud! 

Sits, 1720 Collectie Rijksmuseum.

Ook in Nederland probeerden ze zulke mooie stoffen te drukken. De verf werd zelf gemaakt. Voor de kleuren werden planten en dieren gebruikt. 

Rood werd bijvoorbeeld gemaakt van de wortels van de meekrap. 

 

Meekrap, tekening uit Köhler's Medizinal-Pflanzen, 1897, door Franz Eugen Köhler.

Zo zag een katoendrukkerij eruit.

Katoendrukker op centsprent 18de eeuw, collectie Nederlands Openlucht Museum.

Katoendrukken was zwaar werk. Er werkten ook kinderen mee. Meestal waren ze strijker, de strijker vult de inkt aan en verdeelt deze goed over het kussen. 

Dat was kinderarbeid en werd later verboden.

Katoendrukkerij in de 18de eeuw, Collectie Vlisco.

Drukblokken zijn nog heel lang gebruikt en worden nog steeds gebruikt.

Daar weten jullie alles van!

Handdrukwerk rond 1900. Collectie Vlisco.

Maar er werden ook snellere manieren bedacht om stof te bedrukken: drukmachines op stoom of elektriciteit.

Deze drukmachine stond bij een van de grootste katoendrukfabrieken van Nederland.

Drukmachine op elektriciteit, Collectie Vlisco.

... en zo wordt nu de stof van jullie kleding bedrukt.

Tegenwoordig worden drukmachines voor stof aangedreven door computers. 

Dat ziet er ongeveer :-) zo uit.

Productieproces, van Vlisco.