3.4

VWO 4
3.3 Het feodale stelsel
Lesdoelen:
In deze les leer je:
- hoe de kerken van Rome en Constantinopel uit elkaar groeiden.
- hoe het christendom werd verspreid in Europa.
- hoe christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten.
KA: - de verspreiding van het christendom in geheel Europa
1 / 19
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

In deze les zitten 19 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

VWO 4
3.3 Het feodale stelsel
Lesdoelen:
In deze les leer je:
- hoe de kerken van Rome en Constantinopel uit elkaar groeiden.
- hoe het christendom werd verspreid in Europa.
- hoe christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten.
KA: - de verspreiding van het christendom in geheel Europa

Slide 1 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
De kerken van Rome en Constantinopel
De rooms-katholieke kerk wordt geleid vanuit het Vaticaan (Rome) en heeft een strakke organisatie.

Bij de verschillende Romeinse rijken ontstond er een ander gedachtegoed over de macht van de paus.

West- Romeinse rijk
Byzantijnse rijk (oost)
Gedachtegoed door paus Gelasius opgeschreven in 494 voor de keizer in Constantinopel:
Tweezwaardenleer: 2 machten over de wereld.
Paus is door God aangewezen als de geestelijk leider.
Keizer is de wereldlijke leider.

In het Byzantijnse rijk streefden keizer naar het cesaropapie:
Staat waarin de caesar (keizer) wereldlijk en geestelijk leider is.

Slide 2 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
De kerken van Rome en Constantinopel
Byzantijnse keizer Justinianus 533:
- Liet bisschoppen erkennen dat de kerk niets mocht doen tegen de wil van de keizer.
- Benoemde voortaan de hoogste bisschop in zijn rijk, de patriach.

--> Gevolg:
Dit meningsverschil leidde uiteindelijk tot een schisma :
1. katholieke kerk o.l.v. de paus.
2. orthodoxe kerk o.l.v. de Byzantijnse keizer




1e ontmoeting tussen de paus en de patriach Kirill

Slide 3 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
De kerken van Rome en Constantinopel
In het westen vormde de geestelijkheid een sociale groep met speciale voorrechten.

In beiden rijken ontstond er een speciaal soort geestelijken: monniken en nonnen:
- wijdden hun leven aan God.
- niet benoemd door bisschoppen
- klooster --> regels van Benedictus van Nursia
(Geen persoonlijk bezit, abt gehoorzamen, klooster niet verlaten)

Slide 4 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
Europa wordt christelijk
Christendom in het westen van het Romeinse rijk minder verspreid.
--> verdrukking door Germaanse invasies.

Bekering van de Frankische koning Clovis werd een keerpunt.
Veldslag 496 --> superioriteit christelijke God.
De bekering van Clovis (496) hielp om Gallië te veroveren omdat een deel van de bevolking christen was. ​

Clovis liet zich dopen: christen worden door onderdompeling met water. Het Frankenrijk werd een christelijk rijk.

Slide 5 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
Europa wordt christelijk
Vanaf 450 verspreidden katholieke monniken het christendom in Ierland en omstreeks 600 naar Brittannië. ​


In 690 trok de Angelsaksische monnik Willibrord naar Nederland om de Friezen te kerstenen. Er werden kerken gebouwd, maar het succes was afhankelijk van de Frankische bescherming van de missionarissen.
​In opdracht van de paus ging de Angelsaksische monnik Bonifatius de bevolking ten oosten de Rijn (Saksen en Friezen) kerstenen.
Dit lukte pas onder Karel de Grote, omdat hij de bevolking onderwierp.


Slide 6 - Tekstslide

Slide 7 - Video

Uit welke twee landen kwamen de mensen rond 500
na christus die de Friezen werden genoemd?

Slide 8 - Open vraag

De Friezen konden niet naar het binnenland omdat
dat helemaal bedekt was met:
A
Water
B
Veenmoeras
C
Struiken

Slide 9 - Quizvraag

Waarom sloegen relikwieën, zoals botresten van
heiligen, die de christenen meebrachten goed aan bij
het Friezen

Slide 10 - Open vraag

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
Europa wordt christelijk
De verdere verspreiding van het christendom werd bemoeilijkt door Vikinginvallen. De plunderingen stopten toen hun koningen christen werden. Scandinavië, Polen en Hongarije werden christelijk.​

In Oost- en Zuidoost-Europa werd het orthodoxe christendom uitgebreid door een Bijbel in het Slavisch met cyrillisch schrift. ​

De verspreiding van het christendom in geheel Europa is een kenmerkend aspect van de tijd van monniken en ridders.​





Slide 11 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
Samensmelting
Om de verspreiding te versoepelen besloten Missionarissen om aan te sluiten bij heidense gebruiken en geloven.
Verboden: godenverering en voorspellingen.
Toegestaan; dwergen, reuzen, elfen en geesten.

Keizer Constantijn verbond Christus met de zonnegod:
- Geboortedag Jezus <-- --> geboortedag v/d zon
- Rustdag zaterdag --> rustdag zondag
- Zon werd verwerkt in christelijke symbolen
- Pasen (feest opstanding Jezus) <-- --> Lentefeest

Slide 12 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
Samensmelting
Missionarissen namen heidense elementen over in het christendom, dit heet syncretisme: het naar elkaar toegroeien van godsdiensten. Hierdoor versnelde de kerstening.​

- Zo kwamen heidense goden terug in christelijke heiligen (Bv. Maria i.p.v. vruchtbaarheidsgodinnen)
- In de plaats van amuletten e.d. kwamen relikwieën: overblijfselen van heiligen. 
- Zelfs het woord ‘god’ was heidens : in het Germaans betekende het ‘datgene waaraan wordt geofferd’. (Latijns woord deus).


Slide 13 - Tekstslide

VWO 4
3.4 Christendom in Europa
Eindopdrachten 3.3

Slide 14 - Tekstslide

De Rooms-Katholieke kerk
de Byzantijnse kerk
Keizer als leider kerk
Latijnse kerk
Grieks-Orthodoxe kerk
Rome
constantinopel
paus

Slide 15 - Sleepvraag

Hoe verspreidde het christendom zich over Europa?
Twee antwoorden zijn goed.
A
Doordat de leiders christelijk werden en hun onderdanen dwongen christelijk te worden
B
Doordat leiders gedwongen werden christelijk te worden door de paus
C
Doordat monniken het volk gingen kerstenen
D
Doordat het volk de leiders dwong om christelijk te worden

Slide 16 - Quizvraag

Lees de tekst 'De kerken van Rome en Constantinopel'.
Juist
Onjuist
De Byzantijnse keizers streefden naar een cesaropie waarin de wereldlijke leider ook de geestelijk leider is.
Monniken en nonnen zonderden zich af van de wereld of trokken rond om mensen te bekeren.
Volgens de tweezwaardenleer van de pausen leidde de keizer de kerk en de paus de staat.

Slide 17 - Sleepvraag

Lees de tekst 'Europa wordt christelijk'.
Juist
Onjuist
Door de bekering van Karel de Grote werd het Frankenrijk een christelijk rijk.
Missionarissen kwamen uit Constantinopel om de Balkan te kerstenen.
Christelijke koningen leverden veel steun bij de kerstening van Europa.
Missionarissen kwamen uit Engeland om Nederland en Duitsland te kerstenen.

Slide 18 - Sleepvraag

Lees de tekst 'Samensmelting'.
Juist
Onjuist
Christelijke feestdagen werden gevierd op dagen die belangrijk zijn in de natuur.
De verspreiding van het christendom in Europa ging heel snel in de tijd van monniken en ridders.
Het syncretisme van christendom en heidendom begon al onder keizer Augustus.
Missionarissen besloten om aan te sluiten bij heidense gebruiken en geloven.
Missionarissen verboden het geloof in goden, dwergen, reuzen, elfen en geesten.

Slide 19 - Sleepvraag