les 4

• GLTC
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

les 4

Hadrianus t/m Caracalla

117-138 n. Chr.

• "adoptie" (pas dag na zijn dood) door Trajanus
• ook uit Spanje (provincie)
• Trajanus rijk uitgebreid; nu grenzen versterken
• enorme Graecofiel

Deze keizer heet:

Dit is de vrouw van Hadrianus, Sabina

Dit is Antinoüs, de minnaar van Hadrianus

1. Antoninus Pius
2. Commodus
3. Hadrianus
4. Marcus Aurelius

Let op het (Griekse) filosofenbaardje!

Tempel van Venus & Roma: dubbele cellae (elke godin een godenbeeld)

Grieks voorbeeld en 30m. hoog > grootste tempel van Rome, door H zelf ontworpen

Hadrianus als architect?

Apollodorus van Damascus (briljant architect van Trajanus) zei dat de godinnen(beelden) niet door de deur zouden kunnen als ze op zouden staan van hun zetels. H verbande hem en liet hem doden! 

“Wie Rome bezoekt zonder het Pantheon te hebben gezien, keert terug als een ezel”

• 2 x afgebrand, toen Hadrianus zelf ontwerp (118-125)
• pan-theon
• De 7 'planeet-goden'                      stonden in de nissen

• met de klok mee:

• Saturnus-Jupiter-Mars-Zon-Venus-Mercurius-Maan
  

tempel van Marcus Agrippa 27 v. Chr.

M.AGRIPPA.L.F.COS.TERTIUM.FECIT

M[arcus] Agrippa L[ucii] F[ilius] Co[n]S[ul] Tertium Fecit

Marcus Agrippa, zoon van Lucius bouwde dit toen hij in zijn 3e consulaat

(Marcus Agrippa was minister en vriend van Augustus)

vertaling?

NIET: voor alle goden, maar:

geheel - goddelijk > het volkomen heilige

Vorm

• Er past een bol in het Pantheon > Heelal!
• Door de oculus konden de goden (= planeten) het heelal verlaten en kijken wat er buiten het heelal is
• in 609 karrevrachten botten van martelaren uit catacomben hierheen gebracht >>
• Santa Maria ad Martyres

oculus

Afmetingen:
De koepel heeft een doorsnede
van 43 m en de oculus is ? m breed

1. oculus: 2 m
2. oculus : 10 m
3. oculus : 6 m
4. oculus : 9 m

Voorbeeld voor talloze koepels, overal ter wereld!

pas na beantwoorden kijken!

Uit respect voor het Pantheon van Hadrianus, maakte Michelangelo de koepel van de St. Pieter ongeveer 1 meter kleiner in doorsnee (42 m). Grootste koepel ter wereld van ongewapend beton (nog steeds)!

1. Koepel van de St. Pieter is groter
2. Koepel van het Pantheon is groter

Aan welk gebouw doet
dit gebouw je denken?

Mausoleum van Hadrianus

• Hadrianus sterft in 138 n.Chr.
• Benoemt Antoninus Pius als opvolger (adoptiefkeizers)
•  keizers t/m. Caracalla liggen hier
• Hoger dan die van Augustus
• Later: 'Engelenburcht'

Extra info (als je de les zelf doet)

- As van zijn vrouw lag er al

- Onderbouw was hoger dan die van Augustus en op heuvel.

- bovenop vierspan met de keizer als Zonnegod

- Na oudheid werd het schuilplaats voor pausen in nood

- Nu aartsengel Michaël bovenop (pest is voorbij)

- As van zijn vrouw lag er al

- Onderbouw was hoger dan die van Augustus en op heuvel.

- bovenop vierspan met de keizer als Zonnegod

- Na oudheid werd het schuilplaats voor pausen in nood

- Nu aartsengel Michaël bovenop (pest is voorbij)

Welke dieren stonden op de heuvel?

Openen na antwoorden

Pauwen staan symbool voor onsterfelijkheid

1. 
2. 
3. 
4. 

Tempel Venus en Roma

rechterbovenhoek G5, vlak bij Colosseum

Pantheon

Op grens E3/E4

Mausoleum van Hadrianus

D3 Castel Sant' Angelo

Wat werd na de oudheid de functie van dit gebouw?

1. Paleis
2. Kerk
3. Museum
4. Theaterzaal

Keizer Antoninus Pius wijdde de tempel aan ...

1. Zijn voorganger Hadrianus
2. Zijn hondje
3. Zijn moeder
4. Zijn vrouw

Tempel voor Faustina

• Gewijd door Antoninus Pius
•  Voor vergoddelijkte vrouw
• Op Forum Romanum
• Na zijn dood ook aan hem gewijd
• later kerk (met barok gevel)

hoogte deur?

Het grondniveau van het Forum Romanum steeg enkele meters (door instorting en planten die afstierven). Daarom zit de deur uit de tijd van de barokkerk zo hoog!

161-180 n. Chr.

• Naast keizer ook filosoof
•  Gevochten tegen Marcomannen en Sarmaten
• Zoon en opvolger heet Commodus
• Heeft een zuil en een ruiterstandbeeld

zuil van ...

met de oorlogen tegen de Marcomanni (volk in het huidige Tsjechië en Slowakije)

ruiterstandbeeld

keizer in militair tenue (zonder wapens) met vredesgebaar; van brons (meeste beelden omgesmolten); bewaard omdat men dacht dat het de eerste Christelijke keizer (Constantijn) was.

Deze keizer heet:

1. Antoninus Pius
2. Caracalla
3. Constantijn
4. Marcus Aurelius

• Commodus 180-192 (Gladiator)
• eind aan grootste welvaart RR (80 j)

• strijd om de macht > Septimius Severus (Africa) wint

film Gladiator

Grote triomfboog op Forum Romanum na het verslaan van de grootste (?) tegenstanders van Rome:

1. Parthen
2. Marcomanni
3. Germanen
4. Daciërs

Caracalla (211-217)

• zoon van Septimius Severus
• vermoordt zijn broer Geta (damnatio memoriae)
• goed voor soldaten (geld), dus geliefd bij leger
• geeft in 212 alle vrije burgers in RR burgerrechten > meer belastinginkomsten
• steeds wreder en gekker > vermoord door praetoriaanse garde

naam?

eigenlijk een bijnaam (net als Caligula), naar zijn Gallische mantel met kap oftewel "caracalla"

Ik ben Alexander de Grote!

Boog van Septimius Severus - opschrift

Wat zal hier gestaan hebben? Hint: Caracalla heeft dit opschrift uit de tijd van zijn vader aangepast.

DM

Ook dit was al een damnatio memoriae

1. De naam van een volk wat in opstand is gekomen
2. De naam van Caracalla's vader
3. De naam van Caracalla's broer Geta
4. Een spelfout

Caracalla zette dit gebouw in Rome neer...

Welke functie had dit gebouw?

1. Thermencomplex
2. Tempelcomplex
3. Basilica
4. Markthal

Thermen van Caracalla

• Start Septimius Severus
• Afgemaakt door Caracalla
• Te groot voor de stad
• Gebouwd langs Via Appia in rijke wijk

Grootte

120.000m2 en plaats voor 1600 badgasten

Speciaal aangelegd aquaduct

badkuipen zie je her en der in Rome (bij musea, fonteinen)

Thermen Caracalla

G/H6

Hadrianus

Marucs Aurelius

Septimius Severus

Caracalla

Antoninus Pius